Uazayda bir defa daha felaketin eşiğinden dönüldü; büyük çarpışman yalnızca metrelerle kurtulduk
Geçtiğimiz Cuma günü, Sovyetler Birliği’nden kalma büyük uzay çöpü modülleri olarak tanımlanan eski bir roket gövdesi ve askeri bir uydu, binlerce modül enkazla sonuçlanabilecek çok tehlikeli bir çarpışmanın ucundan döndü.
Alçak Dünya yörüngesindeki uyduları ve sahipsiz objeleri izleyen özel bir şirket olan LeoLabs, radar datalarında yakın geçişi tespit etti. Çapı 10 santimetreye kadar olan küçük objeleri takip edebilen şirket, ikisi ABD’de ve biri Yeni Zelanda’da olmak üzere üç radar istasyonu işletiyor.
İki obje, 27 Ocak Cuma sabahı 984 kilometre yükseklikte birbirinin yanından süratle geçti. LeoLabs bir tweet’te “yalnızca birkaç on metrelik bir kusur hissesi ile sırf 6 metrelik bir ıskalama uzaklığı hesapladık” dedi.
Çarpışma gerçekleşseydi…
Harvard-Smithsonian astrofizikçi Jonathan McDowell‘in Twitter’da yayınladığı bir grafikte aktardığı üzere, bu inanılmaz derecede yakın bir geçiş olarak tanımlanıyor. SL-8 roket gövdesinin (NORAD ID 16511) ikinci kademesi 1986’dan beri uzaydayken, Parus olarak bilinen Cosmos 2361 askeri uydusu (NORAD ID 25590), 1998’de alçak Dünya yörüngesine fırlatıldı. İki obje ortasındaki bir çarpışma, Dünya yörüngesinde onlarca yıl varlığını koruyacak binlerce yeni enkaz kesimi üretebilirdi.
LeoLabs’ın söylediğine nazaran bu yaklaşma, gezegenimizin yüzeyinden 950 ve 1.050 km ortasında bulunan yörüngesel bir “kötü bölgede” gerçekleşti. Şirket, bir dizi tweet’te, bu bölgenin alçak Dünya yörüngesinde “ayrılma olayları ve terk edilmiş sahipsiz objelerin bir karışımı nedeniyle değerli ölçüde enkaz üretme potansiyeline” sahip olduğunu açıkladı. Bu “kötü bölge”, onlarca yıl evvel fırlatılan yaklaşık 160 SL-8 roket gövdesine mesken sahipliği yapıyor. LeoLabs, Haziran ve Eylül 2022 ortasında bu roket gövdelerini içeren yaklaşık 1.400 yaklaşmanın kaydedildiğini söylüyor.
LeoLabs, “iki devasa sahipsiz nesne” ortasındaki bu tıp potansiyel çarpışmayı “en berbat durum senaryosu” olarak tanımlıyor ve bunun “büyük ölçüde denetimimiz dışında olacağını ve muhtemelen tehlikeli çarpışma müsabakalarının dalgalanma tesirine yol açacağını” söylüyor. Bu ölçekte bir çarpışma, devam etmekte olan Kessler Sendromunu, yani Dünya yörüngesinin kimi kısımlarını erişilemez kılmakla tehdit eden daima uzay enkazı birikimini hızlandıracaktır.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nu tehdit eden küçük enkaz bulutları, artık kullanılmayan uydular ortasındaki yakınlaşmalar ve benzerleri ile uzaydaki yakın geçişler giderek daha yaygın hale geliyor. Kaçınma hareketleri artık uydu operatörleri için sabit bir olay haline geldi. Uçta bir örnek olarak SpaceX, 1 Aralık 2020’den 30 Kasım 2022’ye kadar Starlink uydularında 26.000’den fazla çarpışmadan kaçınma hareketi yapmak zorunda kaldı.
LeoLabs, çarpışmadan kaçınmaya odaklanmanın yanı sıra, enkaz azaltma ve enkaz güzelleştirme gayretlerinin uygulanmasını öneriyor.
