Dünya iktisadı zayıflıyor. Üçüncü çeyrekte Türk iktisadı de bir evvelki periyoda nazaran küçülebilir. Finansal İstikrar Raporu’nda soğumaya rağmen hanehalkı ve gerçek kesim borçluluk düzeylerinin finansal dayanıklılığa takviye verdiği bildirildi.
Ekonomik görünüm zayıflıyor
Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) dünya iktisadının 2009’da olduğu kadar zayıf bir yıl geçireceğini, global büyümenin 2023’te yüzde 1.2’ye gerileyeceğini kestirim etti. IIF ekonomistleri Robin Brooks ve Jonathan Fortun’un yayımladıkları nota yer verilen BloombergHT’nin haberinde, baz tesirlerinden arındırıldığında bu oranın 2009’dan bu yana en zayıf büyümeye işaret ettiği belirtildi.
Türkiye’de de ekonomik büyüme zayıflıyor
BETAM’ın mutlaklaşan temmuz, ağustos ve eylül ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığı hesaplamalara nazaran, Türkiye iktisadının 2022 yılının üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine kıyasla yüzde 4.3 oranında büyümesi bekleniyor. Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış bilgilerle yapılan hesaplamalarla ise 2022 yılının üçüncü çeyreğinde bir evvelki çeyreğe kıyasla GSYH’nin yüzde 0.3 azalacağı öngörüldü.
AÇIK DURUMU EN DÜŞÜKTE
Merkez Bankası’nın dün yayınladığı 35. Finansal İstikrar Raporu’nda öne çıkan bildirilerde da gelişmiş ülkelerde resesyon beklentilerinin artması nedeniyle global iktisadi faaliyetin yavaşladığı kaydedildi. Yurt içi iktisadi faaliyetteki güçlü seyrin 2022 yılının birinci yarısında devam ederken, öncü göstergelerin yılın üçüncü çeyreğinde bir ölçü ivme kaybına işaret etttiğine dikkat çekilen raporda, “Uygulanan makroihtiyati siyasetler sonucunda, KOBİ, ihracat ve yatırım kredilerinin Ocak-Eylül 2022 devrindeki net kullandırımı evvelki yıla kıyasla 65 milyar TL’den 878 milyar TL’ye gelerek 12 kat artış göstermiştir. Gerçek bölümün finansal varlıkları, yükümlülüklerine kıyasla güçlü artışını sürdürürken likidite, kârlılık ve borç ödeme göstergelerindeki olumlu görünüm korunmaktadır. Gerçek dalın net döviz açık konumu 2022 yılında 32.7 milyar ABD doları azalarak son 12 yıldaki en düşük düzey olan 89.1 milyar ABD dolarına gerilemiştir. Hanehalkı ve gerçek dalın finansal dayanıklılık göstergelerindeki düzgünleşme devam etmekte ve emsal ülkelere nazaran olumlu tarafta ayrışmaktadır. Hanehalkı TL mevduatı ve TL cinsinden finansal varlıkları besbelli seviyede artarken, hanehalkının yabancı para mevduat tercihi azalmaktadır.” bilgilerine yer verildi.
ON ÇEYREKTİR AZALIYOR
Türkiye’de emsal ülkelere nazaran epey düşük olan hanehalkı borçluluğunun, son 10 çeyrek boyunca kesintisiz azalmaya devam ettiğine işaret edilerek, şu tespitlere yer verildi: “Finansal riskleri azaltan bu duruma ek olarak, hanehalkı borçluluğunun büyük ölçüde sabit gelirli kesite ilişkin olması hanehalkının borç ödeme performansına ait göstergeleri daha da güçlendirmektedir. Hanehalkının finansal varlıklarındaki güçlü artış devam ederken, varlık kompozisyonunda TL’nin hissesi TCMB’nin liralaşma stratejisinin yansıması sonucu artmaktadır. Hanehalkı varlıklarında TL mevduata dönüşümü teşvik eden uygulamaların da takviyesiyle finansal sistemde TL mevduatın hissesi artarken, alternatif eserler ve yurt içi sermaye piyasalarında TL lehine gelişen dinamikler YP (yabancı para) mevduat tercihini azaltmaktadır…. Bireylerin kişi başı kredi kartı borç bakiyesinin yükseldiği ve gelir artışına bağlı olarak kart limitlerinin güncellendiği görülmektedir. Limit kullanım oranı 25 bin TL ve altı kredi kartlarında yüzde 47.6 düzeyine ulaşarak evvelki rapor devrine nazaran yükselmiştir. Yüzde 40 taban ödeme oranı getirilen 25 bin TL üstü limitli kartlarda ise limit kullanım oranları aşağı taraflı seyretmiştir.”
MERKEZ’DEN LİRALAŞMAYA YENİ DESTEK
Merkez Bankası, Türk lirası mevduat/katılım fonu oranının toplam mevduatın yüzde 50’sinin altında olması durumunda bankalardan aldığı yabancı para mecburî karşılık kurul oranını yüzde 3’ten yüzde 8’e yükseltme kararı aldı. Kararı yorumlayan Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, “Oranın yüzde 50-yüzde 60 olması durumunda bankalar için komite oranı yüzde 3 olacak, yüzde 60’ın üzerinde orana sahip olanlardan komite alınmayacaktır. Yeni oranlar, hesaplama tarihi olan 23 Aralık’tan itibaren geçerli olacaktır. Lira mevduatını artırmayı hedefleyen bu hareket, Merkez Bankası’nın ‘liralaştırma’ stratejisine uygun. Merkez Bankası, siyaset faizini Ağustos 2020’den sonra birinci kere tek haneye indirdikten sonra referans verilmiş olan ek önlemlerin de çabucak takip eder biçimde geldiği görülmektedir. Bu tip makro ihtiyati önlemler çerçevesinde bankalardaki mevduat yükünün TL’ye döndürülmesi amaçlanmaktadır. Bunun bir kısmı da dövizden TL’ye bozum biçiminde gerçekleşecektir.” dedi.
Yazarın müsaadesiyle Aydınlık Gazetesi’nden tekrar yayınlandı
Prof. Korkut Boratav: Net hata/noksan toplamları buharlaşırken…
Makro Bakış: Kapasite Kullanım Oranı ve Gerçek Kesim İnanç Endeksi
FÖŞ: Bu Kış Yeni Döviz Şoku Gelecek!
