Havva GÜMÜŞKAYA: Bütçe masraflarının yalnızca yüzde 1,3’ü tarıma: Ziraî takviyenin hissesi düştü
Tarımsal girdilerdeki devasa artışların yanında cüce kalan takviyelerin bütçe masrafındaki hissesi düştü. Global besin fiyatlarında aşağı taraflı hareket sürerken Türkiye’de ise yüksek besin enflasyonu gündemdeki yerini koruyor.
Küresel besin fiyatları arka arda dokuz aydır düşüyor. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) son bilgilerine nazaran dünya besin fiyatları endeksi Aralık 2022’de bir evvelki aya nazaran yüzde 1,9 düştü.
Buna rağmen Türkiye’de yüksek besin fiyatları ve üretici fiyatlarındaki gündemdeki yerini koruyor. Enflasyon matematik hesabıyla düşerken uygulanan iktisat siyasetleri sonucu artan dövizle birlikte fiyatları yükselen lakin döviz gerilediğinde fiyatları düşmeyen gübre, mazot, ilaç, tohum, yem üzere girdilerle çiftçilerin maliyetleri fahiş formda yükseldi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından yapılan araştırmaya nazaran, 2022’de girdilerde yüzde 100 ile yüzde 400 oranları ortasında artışlar yaşandı. Ziraî girdilerdeki devasa artışların yanında cüce kalan dayanaklar ise manasını yitirdi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran 2022 yılında bütçeden ziraî dayanaklara 39,8 milyar TL ayrıldı. Bu fiyat toplamda 2 trilyon 941 milyar liralık merkezi bütçe masraflarının yalnızca yüzde 1,34’üne karşılık geliyor.
Tarım takviyelerinde 2021 yılına nazaran yüzde 64,32’lik artış yaşanmış üzere gözükse de toplam bütçe sarfiyatları içerisindeki hissesi azalmış durumda. 2021 yılında 1 trilyon 603 milyar liralık bütçe masrafının yüzde 1,5’ine denk gelen 24 milyar 214 milyon liralık ziraî dayanak ödemesi yapılmıştı. 2021’de bütçe masraflarının yüzde 1,50’si tarım için harcanırken 2022’de bu oran yüzde 1,34’e geriledi.
Başka bir sözle 2022’de kur muhafazalı mevduat sahiplerine ödenen 92,5 milyar liranın yalnızca 10’da 4’ü kadarı ziraî dayanak ödemelerine aktarıldı.
Çiftçiler eserlerini değerliye üretip neredeyse maliyet fiyatına satmak zorunda kaldı, tüketiciler ise artık ucuz ve kaliteli besine erişemez oldu.
Öte yandan Türkiye’de ziraî dayanakların düzenlenmesi için 2006 yılında çıkarılan Tarım Kanunu’nun 21. Maddesi’ne nazaran “Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi ulusal hasılanın yüzde birinden az olamaz”. Fakat AKP iktidarı bunu hiçbir vakit uygulanmadı.
2007-2023 yılları ortasında çiftçilerin Tarım Kanunu’na nazaran alması gereken dayanak 715 milyar lira iken, ödenen 260 milyar lira olacak. Tarım Kanunu’nun 21. Maddesi’ne nazaran çiftçilere son 16 yılda ödenmesi gereken lakin ödenmeyen takviye ölçüsü 455 milyar liraya ulaşmış olacak.
birgun.net
