2.000 yıllık “Bağdat Pili” hakikaten bir pil miydi? Piller aslında binlerce yıl evvel mi bulundu?

1938’de Alman arkeolog Wilhelm König, Bağdat’ın çabucak dışındaki Khujut Rabu’da bir kil çömlek buldu. Kavanozun üzeri asfalttan yapılmış bir tıpa ile kapatılmıştı ve yaklaşık 2.000 yaşında olduğu düşünülüyordu. Fakat kimi arkeolog ve bilim insanları, bu kavanozun içeriğinin özel bir ilgiye layık olduğunu düşündü. Bakır bir silindirin içindeki demir çubuk dikkat cazipti. Bu farklı içerik, birtakım insanların bunun eski bir pil olma ihtimalini araştırmasına neden oldu.

Kavanozun, birinci gerçek pil icat edilmeden 18 yüzyıl evvel, eski bir pil olarak kullanıldığını öne süren birinci kişi König’in şahsen kendisiydi. Bu fikir muhakkak inanması sıkıntı bir şey olsa da, kavanoz bir pil olarak çalışabiliyordu.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra mühendis Willard Gray, Bağdat Pili olarak bilinen bu kavanozun bir kopyasının içine üzüm suyu doldurdu ve 1,5-2 volt elektrik üretmeyi başardı. Bu bizim için kayda kıymet bir güç gücü olmasa da, pil olabileceği fikrini katiyen destekliyor üzere gözüküyordu. Sonraki deneyler, gerekli bilgi ve üzüm suyu bulunması durumunda heyetimin güç üretebileceğini doğruladı.

Mythbusters (Efsane Avcıları) da teoriyi bir kısmında test etti. Takım 10 kopya kavanoz aldı ve elektrolit olarak limonla doldurdu. Kavanozlar kendi başlarına yalnızca 0,5 volt ürettiler, lakin birbirine bağlandıklarında 4,5 volt üretmeyi başardılar ve takım, bunun efsaneyi makul kıldığını söyledi.

Kavanozların güç üretebileceğine dair ispatlar merak uyandırıcı olsa da, bu onların 2.000 yıl evvel bu halde kullanıldığı manasına gelmiyor. Ayrıyeten kavanozun tarihlenmesiyle ilgili sorular da var ve kimi testler MS 225 tarihine ilişkin olduğunu gösteriyor.

Partlar (ya da daha sonraki tarihlemeler doğruysa Sasaniler), neden işe yaradığını bilmeden kavanozların tesirini (örneğin ufak bir elektrik çarpması ya da karıncalanma) fark etmiş olabilir. British Museum’dan bir metalurji uzmanı olan Dr. Paul Craddock, insanların onu bir tapınakta çeşitli hileler için kullanabileceklerine dair bir teori öne sürdü. Craddock, BBC’ye “Bir ilah heykeline kablolar bağlanabilir ve akabinde rahip size sorular sorabilir” dedi ve ekledi: “Yanlış yanıt verirseniz, heykele dokunursunuz ve küçük, gizemli, mavi bir ışık parlamasıyla birlikte küçük bir şok hissedersiniz. Hakikat yanıtı verirseniz, rahip pillerin ilişkisini kesebilir ve şok hissedilmez – o vakit kişi heykelin, rahibin ve dinin gücüne ikna olur.”

Bölgede misal öteki bir öğe bulunamamış olması, pil teorisinin en büyük ret ögesi. Alternatif ve çok daha mümkün bir açıklama, kavanozun yakınlardaki Seleucia’da bulunan saklama kaplarına benzediği için parşömenleri barındırmak için kullanılmış olması. Irak arkeolojisi uzmanı Profesör Elizabeth Stone‘un 2012’de söylediğine nazaran, tanıdığı hiçbir arkeolog kavanozların pil olduğuna inanmıyor.

Kavanozun kendisi, 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgali sırasında yağmalandı ve bu da üzerinde daha fazla çalışmayı imkansız hale getirdi.