Kimi müzelerde fotoğraf çekmek neden yasaktır?

Çoğu müzede yahut tarihi yerde fotoğraf çekmenin yasak olduğunu fark etmişsinizdir. Bu yasak yalnızca ülkemizde değil, Dünya genelinde yaygın bir durumdur. New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi üzere kimi müzeler belli kısımlarda fotoğraf çekilmesine müsaade verse de, genel olarak asıl ilgi kaynağı olan özel stantlarda yasak uygulanmaya devam ediyor.

Bu yasak garip gözükebilir lakin çoğunluğu finansal olan, pek çok farklı sorunu ortadan kaldırmak için uygulanmaktadır.

Fotoğraf yasağı, insanların hayatlarını görsel olarak kaydetmeye yönelik muazzam isteğini engelliyor. İnternete yüklenen fotoğraf ölçüsü hakkında yapılan varsayımlarına nazaran, her yıl yaklaşık bir trilyon dijital fotoğraf çekiyor ve paylaşıyoruz. İnternete yüklenen en tanınan fotoğrafların ortasında, ünlü objelerin, yerlerin ve anıtların önünde çekilen selfie’ler (özçekimler) birinci sıralarda yer alıyor. Akıllı telefonlar ve kameralı gözlükler üzere teknolojiler günlük hayatımızı kaydetmeyi kolaylaştırırken, bu çeşit fotoğraf yasaklarını daha can sıkıcı hale getiriyor. Bu yerlerin, fotoğrafı çekilmesi yasak olan eserlerin taklitlerini ikram mağazalarında satmaları ve yüksek çözünürlüklü fotoğraflarını internete esasen yüklemiş olmaları da bu yasakların daha anlaşılmaz olmasına sebep oluyor.

Müzelerde fotoğraf çekmek neden yasak?

1. Ani ve ağır bir ışık saçan kamera flaşlarının fotoğraflara, boyalara ve hassas objelerin kaplamalarına ziyan verdiği varsayımı: Cambridge Üniversitesi’nden Martin Evans’ın araştırması, kamu kaynaklı elektronik flaşların müzelerdeki yapıtlara kıymetli bir ziyan vermediğini öneriyor. Lakin yeniden de, flaşların yapıtlara ziyan vereceği korkusu, fotoğraf yasağının birinci nedeni olarak öne çıkıyor.

2. Kameraların yasaklanması ile ziyaretçi tecrübesinin uygunlaştırılması: Bir müzeyi gezmekten keyif alan ziyaretçilerin tekrar ziyaret etme ihtimali yüksektir. Bir standa bakarken önünüzde fotoğraf çekmeye çalışan bir insan güruhu varsa, o sergiden keyif almanız hayli zorlaşacaktır. Lakin tahminen de daha kıymetlisi, muhtemelen öbür insanlara ve hatta stant objelerine çarpacak selfie çubukları kullanan şahıslardan oluşan kalabalığın stant yollarında trafik sıkışmalarına sebep olmasıdır. Bu sıkışıklar herkesin tecrübesini önemli ölçüde kötüleştirecektir. Ayrıyeten kimi fotoğrafçıların “eğlenceli” bir durum yakalamak için balkonlardan sarkmak üzere tehlikeli hareketlerde bulunmaları sebebiyle stantlarda yaşanabilecek duraksamalar, gecikmeler ve sigorta maliyetleri de azalıyor.
   
   

3. Fotoğraf çekiminin ve bu fotoğrafların pazarlanmasının düzenleyici ile kısıtlandırılması: Bir müzenin yahut tarihi yerin fotoğraflarının çekilmesinin yasaklanması, bu yerlerin yahut stantların tek yasal fotoğraflarının düzenleyiciler tarafından çekilebileceği kuralına dayanıyor.

4. Güvenlik endişeleri: Bu fikre nazaran stantların fotoğraflarının internete yayılmasının engellenmesi, hırsızların yahut teröristlerin alarm sistemlerindeki ve güvenlik kameralarındaki zayıf noktaları belirlemelerini engelliyor.

5. Telif hakları: Sergilenen projelerin telif hakları çoklukla onu üreten kişi ve sanatkarlara aittir ve onları muhafazayı emeller. Bu telif hakları, “eserin kopyalarını oluşturmak” isteyen biri olduğunda muhakkak bir fiyat ödenmesini gerektirir. Telif hakları, çoklukla sanatkarın ömrü boyunca ve vefatından sonraki 70 yıl boyunca geçerlidir. Bu da Rönesans periyodu yapıtları dahil olmak üzere pek çok eski yapıtın telif hakkının yıllar evvel sona erdiği manasına gelir. Lakin çağdaş sanat yapıtları kelam konusu olduğunda, bilhassa bir eser müzeye yalnızca stant için kiralandıysa, telif hakkı önemli bir sorun olabilir. Müzeler, kiralanan eserlerin telif haklarına sahip değildir. Bu yüzden eserlerin fotoğrafının çekilmesi, telif hakkının ihlal edilmesi manasına gelebilir.