2023’ün başlangıcı, gelişmekte olan piyasa (GOP, Gelişmekte Olan Ülke = GOÜ) yatırımcıları için güzel gidiyor. 17 Ocak itibariyle, önde gelen GOÜ ünitelerinin birçok bu yıl dolar karşısında %2 ila %5 ortasında yükseldi. Morgan Stanley GOP Pay Endeksi, mahallî para ünitesi ve dolar bazında gelişmiş piyasa emsalini (MSCI Dünya endeksi) geride bırakarak %5’ten fazla yükseldi. Ek olarak, GOÜ dolar tahvil spreadleri (Gelişmiş Ülke tahvil faizlerine makası) genel olarak daraldı. Fakat, gelişmekte olan pazarların 2019’dan bu yana içinde kaybolduğu “karanlık ormandan” çıktığını söylemek için şimdi çok erken.
Kuşkusuz, global makroekonomik görünüm bir vakitler korkulduğu kadar kasvetli görünmüyor. Çin iktisadının Covid-19 salgınını geride bırakıp yeniden açılması (normalleşme), global büyüme ve emtia fiyatlarını artıracak ki bu da GOÜ üreticilerine yarar sağlar. ABD enflasyonu gevşerken Federal Rezerv’deki (Fed) şahin refleksleri ve GOÜ FX üzerindeki baskıyı yumuşattı. Avrupa’daki sıcak kış, güç krizi riskini azaltırken, orta ve doğu Avrupa’daki ekonomilere yardımcı oluyor.
Yine de, Çin’in tekrar açılması meselesiz ilerlese, Fed fren pedalına bassa ve Avrupa bir güç krizinden kaçınsa bile (üç büyük soru işareti aslında bunlar), 2023’te GOÜ’in karşı karşıya olduğu üç ana tehdit var.
İlk olarak, GOÜ Merkez Bankalarının siyaset faizi oranları ekonomik aktiviteyi kısıtlayıcı tarafta devam edecek. Para siyasetinde “önden yükleme yapan” merkez bankaları artık Latin Amerika ve Orta ve Doğu Avrupa’nın birçoklarında sıkılaştırma modunda değil. Bu yılın sonlarında Brezilya, Şili ve Kore dahil olmak üzere kimi GOÜ’de faiz indirimi kartlarda. Fakat, gelişmekte olan dünyanın birçoklarında enflasyon maksadın üzerinde kalıyor.
Gelişmiş Ülke merkez bankaları faiz oranlarında indirime gitmeye hazır değil ve bilançolarını küçültmeye devam edecek. Sonuçta, gelişmekte olan ülkelerdeki siyaset yapıcılar faiz oranlarını istemsiz de olsa yüksek tutacak. Bu durum, 2023 yılı boyunca ekonomik faaliyeti zorlamaya devam edecek.
İkincisi, GOÜ borç tasaları görünümü gölgeliyor. 2022’de global mali şartların keskin bir biçimde sıkılaşması 2023’te büsbütün aksine çevrilemez. Bu müşahede, yetersiz döviz rezervleri, dış kırılganlıklar ve/veya yüksek kamu borçları olan gelişmekte olan ülkeler üzerindeki baskıyı sürdürecek. Bu faktörler Mısır ve Gana’daki para ünitelerinin bu yıl şu ana kadar dolar karşısında neredeyse %20 oranında düşmesine neden oldu. Bu çerçevede, birtakım az gelişmiş ekonomilerinde (Frontier Economies) yeni Milletlerarası Para Fonu kurtarma paketleri gerekebilir. Toplumsal olarak sancılı istikrar paketleri ve borç temerrütleri görmek sürpriz olmayacak. Öte yanda dış ve kamu borç durumları, Hindistan, Endonezya ve Meksika üzere birden fazla büyük gelişmekte olan ülkede sağlam görünüyor.
Üçüncüsü, siyasi riskler bilhassa Latin Amerika’da göze çarpıyor. Yıl, Brezilya’daki hükümet binalarının basılmasıyla başladı ve bu, Lider Luiz Inácio Lula da Silva’nın siyaseten bölünmüş bir ulusu barıştırmak için işinin sıkıntı olacağını gösteriyor. Peru’da devam eden protestolar, siyasi kaosun piyasa hassaslığını nasıl bozabileceğine ve ekonomik hasara neden olabileceğine dair uyarı işareti.
Bu yıl Nijerya, Türkiye ve Arjantin’de yapılacak seçimler, vazifedeki cumhurbaşkanlarına otoritelerini sağlamlaştırma ve alışılmışın dışında iktisat siyasetlerine devam etme fırsatları sunuyor. Muhalefetin zafer kazanması durumunda bile, bu üç iktisatta yıllarca süren makûs iktisat idarenin hasarının tamir edilmesi vakit alacaktır. Bu ortada, bu zayıflayan ekonomik düşük büyüme ve enflasyondan ziyan görecekler.
Süregelen küresel finansal şartların sıkılaşması, borç kaygıları ve siyasi riskler karşısında, gelişmekte olan ülkelerin 2023’teki görünümü konusunda ihtiyatlı olmaya bedel.
Nikhil Sanghani, OMFIF Araştırma Genel Müdürüdür.
OMFIF = Para otoriteleri ve finansal kuruluşların resmi derneği
