FT/Yatırımcılar: seçimi kim kazanırsa kazansın Türkiye iktisadı ‘zor bir döneme’ girecek
Fon yöneticileri, bu ayki çekişmeli seçimleri hangi parti kazanırsa kazansın, Türkiye iktisadını yine inşa etme ve yabancı yatırımcılar nezdinde prestijini yine kazanmanın “olağanüstü derecede zor” bir misyon olacağı konusunda uyarıyor.
Altı muhalefet partisinden oluşan bir koalisyona liderlik eden Kemal Kılıçdaroğlu, 14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Türkiye’nin uzun müddettir önderi olan Recep Tayyip Erdoğan’ı devirmesi halinde son on yılda kaçan yabancı sermayeyi geri çekmek için kapsamlı ıslahatlar yapma kelamı verdi.
Financial Times’a konuşan fon yöneticileri değişimin gerekli olduğunu söylese de, kimileri muhalefet kazansa bile yatırımcıların koalisyon iktisatta kalıcı bir değişimi başlatıncaya kadar kenarda oturacaklarını söz ediyor.
Londra’daki GAM Varlık İdare Kümesi fon yöneticisi, gelişmekte olan piyasalar odaklı yatırım yöneticisi Paul McNamara, Türkiye’nin “yanlış yerde olan bir sürü değişkeni var ve bunları yanlışsız yere yerleştirmek acaip biçimde sıkıntı olacak” dedi. “Para var mı? Muhakkak evet. Beşerler onu Türk piyasalarına yatırmak için çabuk edecek mi? O denli düşünmüyorum.”
Anketler, Kılıçdaroğlu ve Erdoğan’ın seçime yalnızca günler kala çok sıkı bir çabaya tutuştuğunu ve seçmenlerin sandıkta ekonomik vaatleri oylayacağını söylüyor.
Erdoğan’ın faiz oranlarının yükseltilmesine uzun müddettir itiraz etmesi de dahil olmak üzere alışılmadık iktisat siyasetleri, Ekim ayında enflasyonun yüzde 85’in üzerine çıkmasına yardımcı olurken, lira son iki yılda neredeyse yüzde 60’la dolar karşısında rekor bir düşüş yaşadı.
Türkiye’nin ekonomik gidişatına ait tasalar ve lira üzerindeki baskıyı hafifletmek için giderek artan sayıda tedbir, yatırımcıların kaçmasına neden oldu. Gelişen piyasalar fon yöneticisi East Capital’in kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, “Bu, yabancılar tarafından neredeyse büsbütün terk edilmiş bir piyasa” dedi.
Türkiye’nin devlet iç borcunun (TL DİBS) yüzde 1’inden azı yabancılara ilişkin, yaklaşık on beş yıl öncesi bu oran %25’ti. Maliye bakanlığından alınan bilgilere nazaran, bankacılık sistemi, 2013’te yüzde 50’nin altında olan lokal devlet borç stoku hissesinin yaklaşık yüzde 80’e yükseltti.
Goldman Sachs’a nazaran benzeri bir eğilim, memleketler arası yatırımcıların son on yılda 7,3 milyar dolar çektiği Türkiye pay senedi piyasasında da görülüyor.
İngiltere merkezli varlık yöneticisi Abrdn’de gelişen piyasa lokal para ünitesi tahvil-kredi ünitesi lideri Kieran Curtis, “Yatırımcıların Türkiye’ye tahsisleri nadiren daha düşük olmuştur” dedi.
Akçakmak, bilhassa Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin “neredeyse tükenmek üzere” olması nedeniyle mevcut siyasetlerin sürmesi halinde “kırılma noktasına” yaklaştığını söyledi.
Ekonomistler, siyaset yapıcılar lirayı desteklemeye çalışırken merkez bankasının rezervleri yaktığını söylüyor. TCMB’den alınan bilgilere nazaran, mahallî bankalardan “swap” olarak bilinen kısa vadeli borçlanma yoluyla alınan 30 milyar dolardan fazla fon hesaba katıldıktan sonra bile, Türkiye’nin döviz cephanesinin boyutunu temsil eden net dış varlıklar eksi 10 milyar dolar.
Büyük bir Wall Street bankasında gelişmekte olan sermaye piyasası odaklı kıdemli bir bankacı, “[Erdoğan] görüşünü değiştirip daha klâsik bir siyaset benimserse, bu çok uygun karşılanacak” dedi.
Curtis, “Piyasa için, politikayı kimin yaptığının pek bir kıymeti yok, yanlışsız siyaset yapmaları önemli” diye ekledi.
Kılıçdaroğlu geçen ay Financial Times’a verdiği demeçte, önceliklerinden birinin Erdoğan’ın faiz siyasetini aktif bir halde denetim ettiği mevcut sistem yerine bağımsız bir merkez bankası kurmak da dahil olmak üzere klasik ekonomik siyasetlere dönmek olacağını söyledi.
Yatırımcılar, böylesine radikal bir siyaset değişkliğinin kısa vadede sancılı olacağından tasa ediyor. Curtis, pek çok yatırımcının Türkiye’nin gösterge faiz oranının bugün yüzde 8,5’ten yüzde 40’a yükseltilmesinin, ülkenin enflasyonu denetim altına almak için inandırıcı bir uğraş gösterdiğini ispatı için gerekli olduğunu söyledi.
Curtis, faiz oranlarında bu büyüklükte bir artışın TL tahvil piyasasında büyük bir satış dalgasına yol açacağını ve bunun kısa vadede “denizaşırı yatırımcıları kenarda tutacağını” söyledi. “Sabırlı olunmalı” diye ekledi. McNamara, TL tahvillerin büyük bir kısmına sahip oldukları için mali sıkılaştırma sürecinin lokal bankalara da ziyan vereceğini söyledi.
Erdoğan idaresi ayrıyeten, lirayı istikrara kavuşturmak için, 2021’de KKM tipi özel tasarruf hesapları da dahil olmak üzere, faiz-dışı araçlara giderek daha fazla bel bağladı. Bu hesaplar, lokal halkın dolar satın almasını engellemede tesirli oldu ve birçok analist ve yatırımcı, liranın son aylarda genel olarak istikrarlı olmasının en önemli nedeninin KKM olduğunu belirtiyor.
BDDK’ya göre bu hesaplarda 102 milyar dolar bulunuyor ve ekonomistler, TL çökerse mevduat sahiplerine yükllü ölçüde ek faiz ödeneceğinden, KKM’nin bütçe istikrarı için büyük risk oluşturabileceğini söylüyor. Benzeri formda, bu hesapları kapatmak güç olabilir, zira hesap sahipleri toplu halde dolar ve euro satın almayı seçebilir. Bu durumda liranın bir tıp daha düşmesi kelam konusu olabilir.
“Muhalefetin (ekonomiyi onarmak için) atacağı tüm adımlar yolda tümseklere çarpacak” diyen Akçakmak, yatırımcıların konum almaya karar vermeden evvel “ekonomi ve iktisat idaresinde dönüm noktaları beklediklerini” kelamlarına ekledi.
Curtis, “Ne olursa olsun, Türkiye için sıkıntı bir devir olacak” dedi.
Kaynak: Investors warn Turkish economy in for ‘tough period’ regardless of who wins election
