Dünya iktisadı, faiz oranlarının daha yüksek olacağı, jeopolitik tansiyonların artacağı ve belirsizliklerin daha bariz olacağı güçlü bir periyoda geçiyor üzere görünüyor, diyor Bloomberg’in “Economists Fret Over Perils Ahead for Küresel Growth” başlıklı haberi. Habere nazaran, ekonomistlern geleceğe yönelik dertleri yükselirken, bir birçok da varsayım yapmakta yetersiz kaldıklarını itiraf ediyor.
Prestijli Amerikan İktisat Derneği’nin (AED) bu yılki New Orleans’taki yıllık toplantısından çıkan ileti belirsizlik, kırılganlık ve yeni çağ uyarısı oldu. Eski ABD Hazine Bakanı Lawrence Summers, eski Milletlerarası Para Fonu baş ekonomisti Kenneth Rogoff ve eski İngiltere Merkez Bankası siyaset yapıcısı Kristin Forbes dahil olmak üzere iktisadın önde gelen isimleri, dünyayı bekleyen tehlikeler konusunda ihtarda bulundu.
Aşırı düşük faiz oranları ve süratli Çin büyümesi devrinin geride kaldığına dair bir konsensus var. Yatırımcılar ve siyaset yapıcılar bunun yerine, ağırlaşan ABD-Çin rekabetinin ve tehlikeli borç patlamalarının daha sık yaşandığı yeni bir dünyayla yüzleşecekler.
Harvard Üniversitesi profesörü Rogoff, “Pek çok şokun yaşandığı bir çağa adım attık” dedi. “Küresel iktisat için bir dönüm noktasında olabiliriz.”
Uzun vadeli problemlere ait ihtarlar, yatırımcıların Federal Rezerv’in bir resesyona yol açmadan çok yüksek enflasyonu dizginleme yeteneğinden biraz daha umutlu hale gelmesiyle sert bir çelişki içinde. Pay senetleri ve Hazine kağıtları, Cuma günü Çalışma Bakanlığı’nın istihdam raporunun maaş artışlarının geçen ay yavaşladığını göstermesinin akabinde prim yaptı. Bu hafta, S&P500 rallisini sürdürürken, Türkiye’nin dahil olduğu Gelişmekte Olan Piyasalar tökezledi. Genelde, küresel fon yöneticilerinin uygun haberi hızla satın alıp, makus haberleri olağan olarak geçiştirdiği bir piyasa atmosferindeyiz.
Ekonomistlerden Çelişkili Öneriler
Bu meçhullüğü yansıtan ekonomistler, Fed’e çelişkili tavsiyeler verdiler. Nobel ödüllü Joseph Stiglitz, sıkılaşan kredi şartlarının iktisada ziyan vereceği; Covid-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kaynaklanan arz şoklarının neden olduğu enflasyonu düşürmeye pek yardımcı olmayacağı konusunda uyardı.
IMF baş ekonomisti Pierre-Olivier Gourinchas ise tam bilakis, işsizlik artarken bile enflasyonu yenme kararlılığını sürdürmenin Fed ve başka merkez bankalarının güvenirliği için değerini vurguladı. Lakin görünümün çok belgisiz olduğunu kabul etti.
Bu yıl oylamalara katılmayan Fed guvernörü Bostic, Cuma günü AED toplantısında yaptığı konuşmada, “Daha evvel görülmemiş şeyler olduğu için, bu salgın çok eşsiz olduğu için, işlerin vakit içinde nasıl gelişeceğine dair kesin beklentilere sahip olmak güç,” dedi.
Dönemin AED Lideri Olivier Blanchard, 2019 konferansında uzun bir düşük faiz oranları devrini savunurken, Rogoff ve Summers’a nazaran, yeni faktörler – artan bütçe açıkları, kamu borcu ve iklim değişikliğiyle çaba için gelecek yatırımlar dahil – faiz oranlarını 2007-09 mali krizinden bu yana hakim olan düşük düzeylerin üzerine çıkaracak.
Harvard Üniversitesi profesörü ve Bloomberg Televizyonu yorumcusu Summers, Cumartesi günü ekonomist arkadaşlarına “Tahminim, seküler sakinlik çağına geri dönmeyeceğiz” dedi.
Bu saptamanın piyasalar ve iktisat için büyük tesirleri olacaktır. Rogoff’a nazaran çok uzun süre tarihi olarak düşük seyreden faiz oranları, konut ve pay senedi fiyatlarının bu kadar yükselmesinin en önemli nedenlerinden biriydi. Sıfır faiz ortamı, ayrıyeten hükümetin salgınla gayret için büyük çaplı borçlanmasını da kolaylaştırdı.
Yeni Kırılganlıklar Oluşuyor
Massachusetts Institute of Technology profesörü ve eski BOE siyaset yapıcısı Forbes, Covid-19’a yönelik siyaset reaksiyonlarının “yeni kırılganlıklar ve riskler getirdiğini” söyledi.
Kamu borcundaki büyük artış mali kriz riskini bir defa daha gündeme getirirken, salgınla tabana vuran faiz oranları patlayabilecek varlık balonları doğurdu. Bu çeşit aşırılıklar, kredi maliyeti fırladığında “er ya da geç” kendini gösterebilir, dedi.
Rogoff, yaklaşan bir öteki tektonik kaymanın, Çin’in son yıllarda global iktisada güç kazandıran uzun vadeli büyümesinde yaşanan keskin yavaşlama olduğunu söyledi.
Ülke iktisadının bu yıl Covid Zero kısıtlamalarının sona ermesiyle bir sıçrama yaşaması gerekirken, Rogoff, gayri safi yurtiçi hasılayı artırmak için büyük ölçüde çok altyapı harcamalarına ve şişirilmiş bir emlak dalına dayanan Çin büyüme modeliyle ilgili daha derin zorlukların altını çizdi. Hesaplamaları, ülkenin GSYİH’sının %60’ından fazlasını oluşturan daha küçük Çin kentlerindeki konut fiyatlarının şimdiden %20 düştüğünü gösteriyor.
Çin’deki yavaşlamanın, Komünist Parti tarafından yönetilen ülke ile ABD ortasındaki bilgisayar çiplerinden Pasifik’teki askeri istikrara kadar her bahiste rekabeti hafifletmesi pek mümkün değil.
Berkeley’deki California Üniversitesi ekonomisti Barry Eichengreen, ABD ile Çin ortasında Tayvan konusunda bir çatışmanın, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonrakilerden “birkaç kat daha büyük” ekonomik şokları tetikleyebileceği konusunda uyardı.
Kaynak linki burada
