Türkiye’de kilovatsaati 23 cent’i bulan sanayi elektriğinin yarattığı üretim ve rekabet krizi, dokuma üreticilerinin dehşetli düşü haline geldiği su götürmez bir gerçekliktir. Türkiye’nin birincil ihracat kalemlerinden biri olan dokuma dalında, üreticinin esas üretim masraflarının başını çeken elektrik masraflarının, sayılar bazında da incelendiğinde hâlihazırda zahmetle sürdürülen bu haksız rekabette, sanayiciyi artık havlu atarak, fabrika kapılarını kapatmanın eşiğine getirdiği açıktır.
Daha evvelki yazılarımda da belirttiğim üzere, Türkiyeli Dokuma üreticilerinin kullandığı elektriğin kilovatsaati ülkemizde 23 cent’i bulurken, bu sarfiyat Çin’de 8, Özbekistan’da 5, Bangladeş’te 10, Pakistan ve Hindistan’da ise 11 cent üzerinden süreç görmektedir.
Adil üretim şartlarında rekabet etmenin neredeyse imkânsız hale gelmesi, Uşak, Kahramanmaraş, Gaziantep üzere kesimin önde gelen üretici vilayetlerindeki pek çok üreticiyi de, kapısına kilit vurmanın eşiğine getirmiş ya da üretime orta vermeye zorlamıştır. Güç fiyatları ortasında bulunan bu kadar derin uçurumun, hazır giysi bölümünde de meydana getireceği kaçınılmaz artırımın, tüketicinin de belini bükmesi sürpriz olmayacaktır.
SANAYİCİ KENDİ YARASINI SARMADA YETERSİZ KALIYOR
Bugün, üreticinin artan güç maliyetlerine bir tedbir olarak alternatif güç kaynaklarına yönelmesi, güç krizini azaltmaya yönelik değerli atılımlar ortasında yer almaktadır. Örneğin Uşak Organize Sanayi Bölgesi’ndeki yaklaşık 40 firma ile birlikte kurduğumuz 50-55 megavat hacmindeki güneş gücü santralleri, pak güç kaynağı kullanımını artırmakla kalmayıp hem üretim maliyetini azaltmaya hem de iklim değişikliğine neden olan karbon salınımının azaltılmasına katkıda bulunmaktadır.
Fakat endüstricinin ferdi düzlemde verdiğimiz bu eforun yetersiz kaldığı açıkça görülmektedir. Geçmişte 5084 sayılı Yasa ile bu hususta üreticiye verilen takviyenin ve buna ek olarak, yeniden bu yasa kapsamında sağlanan SSK indirim teşvikine emsal bir çalışmanın, üretici için çok büyük bir maliyet kalemi haline gelen personellik masrafları alanında yapılaması bir zaruriyet haline gelmiştir.
YÜZDE 16’LIK ELEKTRİK İNDİRİMİ TEKSTİLCİYİ KURTARMAYA YETECEK Mİ?
Yeni yıl itibariyle, 2023 yılının birinci 3 ayını kapsayan yüzde 16’lık elektrik indiriminin, uzun soluklu bir rahatlama getireceğini öngörmek, bugün yaptığı toplam cironun yaklaşık dörtte birini elektrik sarfiyatına ayırmak durumun kalan dokumacılık üreticisi için epeyce hayalperest bir yaklaşım olacaktır.
Rekabet şartlarını süreksiz olarak güzelleştirmede kısa vadede endüstricinin rahatlatacak olan bu indirimin yerini, yılın birinci üç ayını kapsayan mühlet dolduğunda efektif ve kalıcı bir indirime bırakmadığı takdirde, üstte bahsi geçen külfetlerin, üretim ve istihdam bazında yerini daha büyük sorunlara bırakacağı açıktır.
PAGEV’in de ilgili yazısında paylaştığı araştırmaya göre, Belçika’da 2018 yılında Leuven Üniversitesinin yaptığı Elektrik Fiyatlarının İmalat Sanayine Tesirleri raporunda, elektrik fiyatları ile yatırımlar ve istihdam ortasındaki modeli baz alan çalışmada, elektrik fiyatlarındaki yüzde 1’lik bir düşüşün dahi yüzde 0.30 ekstra istihdam yaratırken ayrıyeten yüzde 0.55 ekstra imalat yatırımına da takviye olduğu anlaşılmıştır. İlgili yazısında sanayide 5,4 milyon kişi istihdam edildiğinin altına çizen PAGEV, döviz bazında yüzde 10’luk bir artışın, yüzde 3’lük bir istihdam kaybı ve ardından yüzde 5,5’lik bir yatırım kaybı anlamına geleceğinin de altını çizmiştir.*
ÜRETİCİ ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYDU
Öte yandan üstte bahsettiğim üzere hâlihazırda var olan global rekabette güç krizi hariç Türk sanayicilerin karşı karşıya bırakıldığı bir başka değerli sorun da, iş gücü maliyetinin giderek artması konusudur.
Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu segmentte üretim yapan ülkelerde taban fiyat bilgileri aylık bazda; Bangladeş’te 74, Hindistan’da 64, Mısır’da 90, Pakistan’da 22, Vietnam’da ise 327 dolar bandındadır. Türkiyeli üreticiler ise 2023 yılından itibaren, 455 dolarlık aylık personel maliyetiyle bu ülkeler ortasında, üreticinin başka tüm maliyetlere ek olarak, yüksek iş gücü fiyatıyla baş etmek zorunda kalarak çok önemli bir yükün altına girmektedir. Ayrıca bu sayının 2023 için birinci yarısı için geçerli olduğunun, üreticinin yılın ikinci yarısında yapılacağı öngörülen ek artırım uygulamasıyla bu cendereden çıkmasının mümkün görünmediğinin de altı bilhassa çizilmelidir.
Bu kurallar altında istihdamın sağlanarak, üretim ve ihracatın artırılması bir yana, dokumacılık kesiminde, iç ve dış piyasada hayli önemli sayılara varan küçülmelerin yaşanması, istihdamın azalması ve resesyona gidilmesi kaçınılmaz görünmektedir.
İstihdam, üretim ve rekabetin sürdürülebilirliği ismine, güç masraflarında sanayiciye olumlu ayrımcılık yapılması, üreticinin kur baskısından daha az ziyan görmesi için, ihracat bedeli döviz bozumlarının olağan kurdan yüzde 10-15 daha fazla fark gözetilerek gerçekleştirilmesi, minimum fiyatın patrona maliyetiyle ilgili uzun soluklu ve radikal bir tahlil yoluna gidilmesi, teşviklerin artırılması kesimin geleceği açısından hayati bir zaruriyet halini almıştır.
Arif ÖZTAN – TOBB Dokuma Geri Dönüşüm Lider Vekili www.bankavitrini.com
