“Yaşlılıktan ölmek” tam olarak nedir? Bir kişinin yaşlılıktan öldüğünü söylemek için hangi koşullar gerekir?
“Yaşlılıktan ölmek” teriminin katiyetle baş karıştırıcı olduğunu ve bir kişinin mevt nedeninin gerçekte ne olduğu konusunda merak uyandırdığını söyleyebiliriz. Kraliçe Elizabeth II’nin ölümü ile tekrar gündeme gelen “yaşlılıktan ölmek” teriminin tam olarak ne manaya geldiğini tanımlamak, kolay üzere görünse de son derece güç.
Yaşlılıktan ölmek, mevt sebebi olarak epey meçhul bir tanımlama. Teknik olarak, yaşlılıktan ölmek diye bir şey yoktur. Fakat ekseriyetle bir kişinin vefatı gerçekleştiğinde sebepleri genelleştirmek için kullanılan bir tabirdir ve bir dizi nedene ve faktöre bağlı olmalıdır.
Birleşik Krallık’ta “yaşlılıktan ölmek” terimi ve vefat nedenini bu biçimde açıklamak uzun bir geçmişe sahip. 19. yüzyılda bu tarif, ansızın ölen yahut “ölü bulunan” insanları tanımlamak için kullanılıyordu.
“Yaşlılıktan ölmek” hangi kaidelere bağlı?
Günümüzde, bu terimi bir Birleşik Krallık mevt evrakına ne vakit koyabileceğinizi belirleyen katı kurallar ve sonlu şartlar var. Örneğin hekimin, hastanın sıhhatinde bir bozulma gözlemlemiş olması, uzun bir mühlet bireyle şahsen ilgilenmesi, mevte neden olan öbür bir hastalığın farkında olmaması ve vefatın isimli tabibe bildirilmesi için hiçbir neden olmaması gerekiyor.
Çoğu vakit, vefat nedenini daha âlâ tanımlayan sertifikaya koyabileceğiniz öbür nedenler de bulunur. Örneğin, İngiltere ve Galler’de 2021’de önde gelen vefat nedenleri COVID-19, bunama ve Alzheimer hastalığıydı. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (CDC) de, 65 yaş ve üstü Amerikalılarda önde gelen mevt nedenlerinin kalp hastalığı, kanser ve COVID-19 olduğunu söylüyor.
Bir kişi yaşlandıkça, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve hücrelerin kendilerini eskisi kadar kolay yenileyememesi üzere birtakım yaygın problemler onları daha fazla etkileyebilir. Bu nedenle, daha genç ve sağlıklı bir insanın izafî olarak çarçabuk atlatabileceği kimi hastalıklar, yaşlı bir beşerde mevte neden olabilir. Örneğin, yaşlı bir kişi “bitkinlik hissediyorsa” ve daha sonra denetim için hastaneye giderse, o ortamdan zatürree yakalayabilir ve sonunda vefatına neden olabilir. Lakin günün sonunda mevt nedeni yaşlılık değildir; hastalıktır. Ve üstteki koşullara uymadığı için, bu kişinin “yaşlılıktan öldüğü” söylenemez.
Yine de, yaşa bağlı sebepler nedeniyle vefatlar, her geçen gün daha yaygın hale gelmektedir. 1800’den beri, global ömür beklentisi arttı ve tıbbın ilerlemesi nedeniyle, dünyanın birtakım bölgelerinde yaşayanların atalarımızın iki katından daha uzun yaşaması kelam konusu. Lakin CDC’nin bildirdiğine nazaran, hayat beklentisi 2020-2021’de, 1996’dan bu yana en düşük düzeylere düşmeye başladı. Bu düşüş büyük ölçüde COVID-19 salgını ile bağlı gözüküyor.
