Düzinelerce samuray ve Giza Sfenksi tıpkı karede: Japonya tarihinin en ikonik fotoğrafının öyküsü…

1864’te çekilmiş buğulu bir fotoğraf, Mısır’daki Büyük Giza Sfenksi’nin önünde duran bir küme Japon samurayını gösteriyor. Bu enteresan manzarada yer alan samuraylar, muhtemelen ikonik bir fotoğrafın baş kahramanı olduklarını bilmiyorlardı. Klasik Japon kıyafetleri, eski Mısır anıtı ve Avrupa kamerasının bir ortaya gelmesi hayli baş karıştırıcı gözüküyordu ancak aslında, tarihin değerli bir geçiş periyodunun simgesi olacaktı. Bu kombinasyon ne kadar beklenmedik olsa da, 159 yıllık fotoğraf, Japonya ve globalleşen dünya tarihinde çok değerli bir anı vurguluyor.

Fotoğraf, “Ikeda Görevi” olarak da isimlendirilen ve Japonya tarihinin kıymetli kilometre taşlarından biri olan bir misyon sırasında çekildi. Feodal Japonya’yı yöneten askeri diktatörlük Tokugawa şogunluğunun buyruğuyla mahallî vali Ikeda Nagaoki, 1864’te Yokohama limanıyla ilgili hararetli bir uyuşmazlığı çözmek için Paris’e gönderildi. 27 yaşındaki Nagoki’nin yanında 36 kişilik bir heyet vardı.

Ikeda Misyonu’nun sebebi neydi?

19. yüzyılın ikinci yarısı, Japonya’nın varoluşsal zorluk periyoduydu. Avrupalı sömürgeciler, Afrika ve Amerika’nın yanı sıra Asya’nın geniş topraklarının denetimini de ele geçirmişti. Japonya, onları uzak tutmak için, 17. yüzyıldan beri adayı yabancılardan muhafazaya çalışan, sakoku ismi verilen katı bir izolasyon siyaseti izliyordu. Bu siyasetin bir modülü olarak Hristiyanlık katiyen yasaklandı ve yalnızca Çinliler ve Hollandalılarla ticaret yapılabiliyordu.

Gururlu Japonya adası, sömürgeciliğin amansız gücü tarafından nispeten dokunulmamış kalmayı başardı, lakin değişimin kaçınılmaz olduğu giderek daha açık hale geliyordu.

1853 yılında, ABD’li Amiral Matthew Perry, bir Amerikan savaş gemisi filosuyla Yokohama kıyılarına geldi ve Japonya’nın limanlarını memleketler arası ticarete açmasını talep etti. Bu talep isteksizce kabul edildi ve Yokohama’nın kıyı yerleşimi süratle bir dış ticaret merkezi haline geldi.

Japonya, yabancıların kendi ülkeleri üzerindeki artan tesirinden anlaşılır bir formda rahatsızdı ve yabancı aykırısı hisler alevlendi. 1863’te İmparator Kōmei, denetimi geri alma gayretinin bir modülü olarak, Ikeda’ya Fransa’ya gitmesini ve Yokohama’nın açık liman statüsüne son verilmesini talep etmesini emretti. Bir Fransız savaş gemisinde, Ikeda ve mürettebatı yola koyuldu ve Şangay, Hindistan ve Kahire’de mola verdi.

Mısır’daki molaları sırasında, Büyük Giza Piramitlerini ziyaret etmek için vakit ayırdılar. Burası, Sfenks’in eteğinde, delegasyonun fotoğraflarını fotoğrafçı Antonio Beato’ya çektirdiği yerdi.

Yolculuğun sonunda Ikeda, Fransızlarla bir ortaya geldi. Fakat Yokohama limanını kapatma talepleri büsbütün reddedildi ve misyon tam bir başarısızlıkla sonuçlandı.

Japonya en sonunda isteklerinden vazgeçmek ve açık ticareti büsbütün kabul etmek zorunda kaldı. 1868’de Japonlar Meiji Onarımını başlattı. Tokugawa Shogunate‘nin devrilmesinin akabinde ada kapılarını Batılılaşmaya büsbütün açarak süratli çağdaşlaşmayı, endüstrileşmeyi ve kentleşmeyi ateşledi. Ağır toplumsal değişimin ortasında kalan Japonya, yeniden de kimliğini kaybetmedi. Geleneklerine ve kültürlerine hâlâ dikkat eden ülke, sonunda Batı’ya rakip olmaya başlayan emperyal bir güç merkezi haline geldi.

Belki o vakitler buna dikkat etmediler lakin Ikeda Misyonu 1864’te Sfenks’in eteğinde mola verdiğinde ve bu kareyi çektirdiğinde, artlarında dünyanın çağdaş öncesi devri ve önlerinde çağdaş bir geleceğin izleri olduğunu fark etmediler. Ve bu geçişin kendi ülkeleri için de yaşanmak üzere olduğunu bilmiyorlardı. Hasılı, Japonya’nın çağdaş tarihinin uçurumunda duruyorlardı. Bu fotoğrafın gerçek bir sembol haline gelmesinin nedeni de tam olarak buydu.