Capital500 araştırmasına nazaran, ciroda Tüpraş en büyük şirket olarak birinci sırada yer alırken, ikinci Türk Hava Yolları ve üçüncü Petrol Ofisi oldu.
Aylık iktisat mecmuası Capital, bu yıl 22’nci kere hazırladığı ve Türkiye’nin en büyük 500 şirketini ortaya koyan Capital500 isimli araştırmasını ağustos sayısında yayınladı.Türkiye iktisadının şoklarla karşılaştığı ve beklentilerin altında yüzde 2,6 büyümeyle kapattığı 2018 yılında, Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin büyüme, karlılık ve ihracat performansları da bu tablodan görece olarak etkilendi.
2018’in birinci çeyreğinden sonra döviz kurlarındaki ani ve keskin yükselişler, artan maliyetler ve daralan talep ön plana çıktı. Bu ortama karşın Türkiye’nin en büyük 500 şirketi gerçek olarak yüzde 17,8 büyüdü. Şirketlerin karı da reelde yüzde 2,4 arttı. Milyar TL cirolu şirketler kulübü ise 23 yeni şirketin iştirakiyle 386 üyeye ulaştı.
Zirvedekiler yerini korudu
2018’de Capital500’ün tepesinde bir değişiklik olmadı. Tüpraş tekrar 88 milyar 552 milyon 170 bin TL ciro ile en büyük şirket olarak birinciliği bırakmadı. İkinci 62 milyar 853 milyon TL ile Türk Hava Yolları ve üçüncü 49 milyon 993 milyon 106 bin 633 TL ile Petrol Ofisi de yerlerini muhafazayı başardı.
Listenin birinci 10’unda yer alan dev oyuncular ortasında ise önemli bir hareket yaşandı. 2017 yılında sekizinci sırada yer alan Shell&Turcas Petrol 2018’de altıncılığa, altıncı sıradaki Bim Birleşik Mağazalar yedinciliğe, dokuzuncu sıradaki Ereğli Demir Çelik sekizinciliğe, yedinci sıradaki Arçelik dokuzunculuğa geldi. Listeye yeni giren Ahlatçı Kuyumculuk da onuncu sırada kendine yer buldu.
2017 yılında nominal olarak yüzde 31 büyüme yaşayan Capital500 şirketlerinin toplam cirosu, 2018 yılında yüzde 36,9 büyüyerek son 10 yılın en önemli artışını sergiledi. Lakin bu artışa rağmen gerçek manada 2017’da yüzde 18,3’lük büyüme yaşayan Capital500 cirosu, geçen yıl yüzde 17,8’lik büyüme yakaladı.
Alacak tahsilinde ıstırap yaşayan şirketler kardan taviz verdi
2018’de iktisatta yaşanan kahırların karlılığa yansıması çok önemli boyutlarda oldu. Yıl boyunca bilhassa döviz artışlarından kaynaklı maliyet artışıyla karşı karşıya olan şirketler, birebir süreçte talebin de düşüşe geçmesi nedeniyle artan maliyetleri fiyatlarına yansıtmakta zorlandı. Neredeyse tüm kesimlerde alacak tahsilinde de kasvet yaşanması şirketlerin kârdan taviz vermesine neden oldu.
2017 yılında Capital500’de nominal olarak kârlılık yüzde 67,1 artış kaydederken, 2018’de bu artış yüzde 19 oldu. Reele baktığımızda ise kâr artışındaki büyüme suratında daha keskin bir düşüş görmek mümkün. 2017’de reelde yüzde 50,8 oranında yükselen Capital500 şirketlerinin toplam kârı, 2018’de yalnızca yüzde 2,4 arttı.
Kâr açıklayan şirketlerin sayısında da düşüş dikkati çekti. 2017’de 311 şirket kârını açıklarken 2018’de 251 şirket kârını paylaştı. Ayrıyeten kâr hanesine ziyan yazan şirket sayısında da artış var. 2017’de 311 şirketten 34’ü ziyan ederken, bu yıl 251 şirketten 37’si ziyan yazdı.
Capital500’ün doruğunda son yıllarda devlerin hissesi giderek düşüyordu. Birinci 10 şirketin toplam cirodan aldığı hisse 2009 yılından 2012’ye yüzde 25’te sabitlenmişken devam eden yıllarda 1’er puanlık düşüşle 2016’da yüzde 21’e gerilemişti. 2017 yılında da devler konumlarını korumuştu. 2018’de ise listenin doruğundaki birinci 10 şirketin hissesi son 10 yılda birinci kere yükselişe geçti ve yüzde 23’e ulaştı.
Capital500 listesine giriş bariyeri 2010’dan 2014’e kadar süratli bir yükseliş yaşamıştı. 2015’te yaşanan düşüşün akabinde da yeniden yükseliş trendine giren bariyer, 2018 yılında artan dolar kuru nedeniyle bir defa daha düştü. 2017 yılında listenin 500’üncü sırasında yer alan şirketin dolar cinsinden cirosu 162,2 milyon dolardı. 2018 yılında listenin 500’üncü sırasındaki şirket Dost Kardeşler Tekstil’in cirosu 735 milyon 792 bin 837 TL. Bu sayısı 2018 yılı ortalama dolar kuruyla dolara çevrildiğinde 152,9 milyon dolarlık bir giriş bariyeri oluşturuyor. 10 yıl öncesiyle bir kıyaslama yapıldığında ise 2008 yılında Capital500’e girmek için aşılması gereken bariyer 117,3 milyon dolardı.
2018 yılında 53 yeni şirket katıldı
Bariyer düşerken listeye yeni katılan birçok şirket oldu. Fakat yeni katılan şirketleri bir evvelki yılla kıyaslandığında sayının düşen bariyere karşın düşük olduğu görülüyor. 2017 yılında 70 yeni şirket listeye girerken, 2018 yılında 53 yeni şirket katıldı.
Yeni katılan 53 şirketin sektörel dağılımına bakıldığında demir-çelik ve ticaret-hizmette 8’er, inşaatta 6, tekstil-konfeksiyon, enerji-petrol ve otomotivde 3’er, kuyum, elektrik-elektronik, lojistik, makine, metal, perakendede 2’şer, ağaç, çimento, ilaç ve ilaç dağıtım, ulaştırma, tarım, gıda-içecek, kimya, lastik, plastik ve savunmada 1’er şirket Capital500’e giriş yaptı.
Capital500’de şirketlerin sektörel dağılımına bakıldığında en fazla şirketle yer alan dalın 57 şirketle besin olduğu görüldü. Bu dalı 48 şirketle enerji-petrol, 44 şirketle otomotiv, 43 şirketle demir-çelik, 25 şirketle inşaat, 22 şirketle perakende takip etti.
Gelirler açısından yapılan katkıya bakıldığında tablo değişiyor. Capital500 cirosuna en büyük katkıyı yapan bölüm yüzde 20,1’lik hissesiyle açık orta enerji-petrol. İkinci sırada yüzde 10,9’luk hisseyle otomotiv geliyor. Bu bölümleri de sırasıyla demir-çelik, gıda-içecek, perakende, inşaat, ulaştırma, elektrik-elektronik, ulaştırma, kuyum ve telekom takip ediyor.
2017’den 2018’e kesimlerin Capital500’e yaptığı katkı sıralamasında kayda bedel bir değişiklik olmadı. Enerji-petrolün 2017’de yüzde 19,4’lük hissesi yüzde 20,1’e çıkarken, otomotivin de yüzde 13 olan hissesi yüzde 10,9’a geriledi. Demir-çeliğin yüzde 7,3’lük hissesi 8,4’e yükseldi.
Son 10 yılda nasıl bir değişim olduğuna göz atıldığında da radikal bir değişim görülmüyor. 2008 yılında da tıpkı 2018’de olduğu üzere en büyük hisse enerji-petrolün, onu 9,8’lik hisseyle otomotiv takip ediyor.
Sektörel açıdan dikkati çeken en değerli değişim ise 2008’de Capital500 cirosunda yüzde 3,8’lik hisseye sahip olan inşaat bölümünün 2017’de bu hissesini yüzde 6,1’e çıkarırken bir yıl sonra 5,8’e düşürmesi. 2008 yılında yüzde 6,1’lik hisseye sahip olan telekom kesiminin de 2018 yılında bu hissesi yüzde 3,2’ye gerilemiş durumda. Ulaştırma bölümündeki durum ise tam aykırısı. 2008 yılında cirodan yüzde 2,7 hisse alan ulaştırma, 2018 yılında bu hissesini yüzde 5,2’ye çıkardı.
