Küresel mali piyasaların gündemini yakalamak inanın çok güç. Her ne kadar manşetimiz okur dikkatini biraz daha yakalamak üzerine kurgulanmış olsa da, tedirginliğin yeni isminin Credit Suisse olduğu gerçeğini de değiştirmiyor. Peşinen söyleyeyim ki, 2008 global krizine damga vuran Lehman Brothers’in sistemik değeri Credit Suisse’den kat be kat daha fazlaydı. Hatta bir adım daha ileriye giderek, Deutsche Bank’ın da bir müddettir tıpkı Credit Suisse üzere yakından takip edildiğini göz gerisi etmeyelim!
Şimdi gelelim sinemanın perde ardında. Bir dizi skandal ve ziyanla sarsılan İsviçre’nin en büyük ikinci bankası pozisyonunda Credit Suisse, yatırım bankasında esaslı bir revizyonu içeren bir strateji incelemesi hazırlığı içinde olduğunu açıkladı. Banka, stratejisinin ana çizgileri 27 Ekim’de açıklayacak. Credit Suisse son 2 yılda karıştığı skandallar ve önemli ziyan yazdığı durumlar ortasında çöken Archegos ve Wirecard da bulunuyor. Âlâ yöneticilerini bir bir kaybeden Credit Suisse’in yatırımcıları artık defter kıymetlerinin dörtte birinden daha az bedele sahipler ve bu da muhtemelen bankanın karşı karşıya olduğu birçok zorluğu çok uygun anlatıyor.
Credit Suisse’in pay fiyatında yaşanan çöküş son günlerde büyük bir telaş kaynağı olarak kulislerde konuşulmaya başlandı. Şubat 2021’de 14,90 dolardan süreç gören Credit Suisse Cuma gününü 3,97 dolar düzeyinden tamamladı. Bankanın CEO’su Koerner, çalışanlara “günlük” pay senedi fiyat performansını “güçlü sermaye tabanı ve likidite pozisyonu” ile karıştırmamalarını söyleyen bir kurum içi mail atsa da, yatırımcı gözünde CDS risk primi (kasko sigortası), Lehman Brothers’in çöktüğü 2008 global krizinin de üzerine çıkarak tüm vakitlerin doruğuna yükseldi. Biraz daha ayrıntılandırmak gerekirse, seneye 57 düzeyinden başlayan Credit Suisse’in CDS primi Cuma gününü 242 düzeyinden tamamladı. Belirsizlikler göz önüne alındığında, pay ve CDS fiyatlamasının 27 Ekim’e kadar baskı altında kalacağını düşünüyorum.
Haftanın son iş günü, kredi derecelendirme kuruluşu S&P İngiltere’nin görünümünü, Türkiye’nin ise notunu indirdi. S&P yaptığı açıklamada, İngiltere’nin borç görünümünü durağandan negatife revize ederken, AA kredi notunu onayladı ve son vergi indirim planlarının İngiltere’nin mali durumunu zayıflatabileceğini söyledi. Negatif bir görünüm, her vakit olmasa da birden fazla vakit gerçek bir not indiriminin habercisi olduğu gerçeği göz gerisi edilmemelidir. Son günlerde bir nebze de olsun toparlanan Sterlin, yılbaşına nazaran dolar karşısında %17,5 paha kaybetti. Öte yandan, S&P, Türkiye’nin uzun vadeli yabancı para ünitesi cinsinden borçlanma notu B+’dan B’ye güncelledi, görünümü durağan olarak belirledi. Not indirimine sebep olarak gevşek para ve maliye siyasetleri, düşük döviz rezervleri ön plana çıkarıldı. S&P, öbür iki rating kuruluşuna nazaran daha üstte kalmıştı, bu adım ile Fitch’in notuyla tıpkı seviyeye gelinmiş oldu. Moody’s hâlâ Türkiye’yi 1 basamak daha aşağıda notluyor.
Haftasonu, İstanbul Ticaret Odası (İTO) eylül ayı enflasyon sayılarını açıkladı. İTO İstanbul Geçinme Endeksi, eylül ayında %6,06 artış kaydederken, yıllık sayısı da %107,4 düzeyine taşıdı. Bu sayı, çeyrek yüzyılın en yüksek enflasyon sayısına işaret ettiğinin altını çizmek gerekiyor. Türkiye adım adım hiperenflasyona yanlışsız ilerlerken, TCMB’nin büyüme yanlısı para siyaseti tercihi nedeniyle %12 düzeyinden olan siyaset faizinin adım adım tek haneye ineceğine neredeyse kesin gözüyle bakıyoruz. USDTRY kuru, ay ve periyodun son iş günü 18,56 düzeyine gün içi yükselerek tüm vakitlerin tepesini test etti. Mevcut içsel ve dışsal faktörlerin gölgesinde, risk hala daha üst istikametli görünmeye devam ediyor. Borsa İstanbul Bankacılık endeksi, Eylül ayı içinde test ettiği zirve düzeyinden (son 13 günde) %42 düşerek eylül ayını 2,964 puan düzeyinden tamamladı. Teknik mânâda 2,650 puan düzeyine gerçek bir geri çekilme hala daha kartlar ortasında duruyor.
ABD, Rusya’nın Ukrayna’daki dört bölgenin ilhakını resmileştirmesinden sonra Rusya temaslı yüzlerce şahsa ve şirkete yeni yaptırım getirdi. Rusya Devlet Lideri Putin, Ukrayna’daki Luhansk, Donetsk, Kherson ve Zaporizhzhia bölgelerinin ilhak edilmesine yönelik muahedeleri imzalarken, bu adımla yedi aydır süren savaşı tırmandırarak, öngörülemez yeni bir basamağa soktu. ABD hazine bakanlığı, Rusya’nın, Ukrayna’daki dört bölgeyi ilhak etmesine yer hazırlayan “düzmece” oylamaları onaylamasından ötürü Rus parlamentosundaki 278 milletvekiline yaptırım getirdi. ABD ayrıyeten Rusya askeri sanayi kompleksi mensubu 14 bireye, Rusya Merkez Bankası’nın iki yöneticisine ve Rusya ulusal güvenlik kurulu üyelerinin yakınlarına da yaptırım uygulama kararı aldı. Öte yandan İngiltere de, Rusya Merkez Bankası Lideri Elvira Nabiullina’ya varlık dondurduma ve seyahat yasağı yaptırımları getirdiğini açıkladı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy, Ukrayna’nın NATO üyeliği için resmi başvurusunu yaptığını açıkladı. Dünya sıcak çatışmaya yanlışsız mu gidiyor? Ukrayna savaşının yayılabileceğinden telaş ediyoruz.
Credit Suisse’in Lehman Brothers yahut Bear Stearns sonrası tedirginliğin yeni adresi olması, doların harika döngüsü, İngiltere’nin ortodox olmayan para siyaseti ile yarattığı baş karışıklığı, Rusya’nın 4 yeni bölgesi, Ukrayna’nın NATO başvurusu, Avrupa’nın her geçen gün büyüyen gaz krizi derken, risk iştahı her geçen gün global manada biraz daha azalıyor. ABD’de en büyük 500 şirketin süreç gördüğü S&P500 endeksi, Eylül ayında neredeyse %10 düşerken (Mart 2020’den bu yana en büyük aylık düşüş), teknoloji paylarının süreç gördüğü Nasdaq endeksi sene başına nazaran %32 kıymet kaybetti.
Jeopolitik risklerin tırmandığı periyotların bir numaralı yatırım aracı olan lâkin faiz getirisi olmayan altın, geçen haftalarda doların üstün döngüsüne yenik düşerek pandemi periyodundan beri korunan 1,685 dolar düzeyinin altına sarkmıştı. Jeopolitik risklerin tekrar yatırımcılar tarafından hatırlanması ile altının da tekrar geçen hafta hareketlenerek 1,660 dolar düzeyine yükseldiğini görüyoruz. Teknik mânâda, 1,685 dolar düzeyi dikkatle takip edilmelidir. Düzeyin üzerinde muhtemel haftalık bir kapanış (teyit), jeopolitik risklerde mümkün bir sıçrama ile mümkün olabileceğini düşünüyoruz. Bu türlü bir durumda, üst istikametli isteğin artacağını öngörüyoruz. Aksi durumda, yükselişten kelam etmek için erken olabilir.
WSJ haberine nazaran, OPEC ve müttefikleri (OPEC+), petrol üretimini günde 1 milyon varilden fazla azaltmayı düşünüyorlar. Şayet haber Çarşamba günü sonuçlanacak toplantıda gerçek olursa, kelam konusu kesinti ölçüsü, pandeminin başlamasından bu yana en büyük atılım olacak. Brent petrol yeni haftayı 87,50 dolar düzeyinden %3 yükselişle karşılıyor. Teknik bir bakış açısıyla, 92 dolar düzeyi aşılmadan, tarafın üste döndüğünde ikna olmayacağız.
Petrol fiyatları, en büyük güç tüketicisi Çin’deki COVID-19 karantinalarının talebi düşürmesi, artan faiz oranları ve yükselen ABD dolarının global finans piyasaları üzerinde baskı oluşturmasıyla Haziran ayından bu yana üst üste dört aydır düşüş kaydediyor.
Yılın son çeyreğinin birinci iş gününde, Asya piyasalarında hava parçalı bulutlu. Japonya’da açıklanan PMI verisi (büyümenin öncü göstergesi), geçen yıl Ocak ayından bu yana en zayıf büyümeye işaret ediyor. Tayvan ve Malezya’da da üretim faaliyeti küçüldü. Yavaşlayan Çin ve ABD talebi Asya ekonomileri üzerinde baskı kurmaya devam ediyor. ABD borsalarının da vadeli süreçlerinde hafif de olsa düşüşler görülüyor.
Bugün TSİ10:00’da, TÜİK Eylül ayı enflasyon sayılarını açıklayacak. Reuters anketine nazaran, TÜFE’nin aylık bazda %3,8 artış kaydetmesi beklenirken, yıllık sayı da %84,6’ya taşınacak. Ayrıyeten, hem Türkiye’de hem de dünyada PMI endeksleri ve ISM dataları takip edilecek.
iktisatbank.com
