2022’nin ikinci güneş tutulması bugün gerçekleşiyor. 25 Ekim Salı günü Asya, Afrika ve Avrupa’nın kimi bölgelerinde kesimli güneş tutulması görülebilecek. Modüllü güneş tutulmasında ay, güneş ve dünya ortasında hareket ederek gölgesini üzerimize düşürür. Bu kısmi tutulmada güneşin sadece bir kısmı engellenir, bu nedenle güneş diskinin muhakkak bir kısmı örtülür. (Yukarıdaki görüntüde Işık alanı gündüzü temsil ediyor, karanlık alan geceyi temsil ediyor. Yuvarlatılmış, hareketli gölge, 25 Ekim’deki kesimli güneş tutulmasının görüleceği alanı gösteriyor)
1-GÜNEŞ TUTULMASI NEREDEN İZLENİYOR?
Güneş tutulması, İzlanda, Avrupa, Kuzey-doğu Afrika, Ortadoğu, Batı Asya, Hindistan, Batı Çin’den gözlenebilecek. Güneş tutulması Türkiye’den de izlenebilecek.
2- GÜNEŞ TUTULMASI TÜRKİYE’DE SAAT KAÇTA?
Parçalı güneş tutulması Türkiye saati ile 12:40 ve 15.05 saatleri ortasında meydana gelecek. Tutulmanın azamî evresi ile 13.50 olacak. Bu müddette Güneş diskinin yüzde 50’si örtülecek. Türkiye’den izlenebilecek bir sonraki en yakın Güneş Tutulması ise 2 Ağustos 2027 tarihinde kesimli tutulma olarak gerçekleşecek. O tutulmada Güneş diskinin yaklaşık %80’i örtülecek.
İLLERE NAZARAN GÜNEŞ TUTULMASI SAATLERİ
TÜBİTAK’ın Türkiye’de birtakım vilayetlere nazaran güneş tutulmasının gözlenebileceği saatler ve güneş diskinin ne kadar örtüleceğine ait tablosu şöyle:
Tutulmayı şahsen görmek bulunduğunuz yere, zamanlama ve hava durumuna bağlıdır. Bu linke tıklayarak Timeanddate’in tutulma arama özelliğinden de bulunduğunuz konumdaki tutulma saatini ve izleme müddetini öğrenebilirsiniz.
3- GÜNEŞ TUTULMASI NASIL İZLENİR?
TÜBİTAK güneş tutulması nasıl izlenir sorusuna şu cevabı veriyor: “Parçalı tutulmayı gözleyebilmek için kesinlikle özel üretilmiş Güneş filtresine sahip teleskoplar ya da “Tutulma Gözlüğü” kullanılmalıdır. Aksi taktirde filtresiz olarak dürbün, teleskop vb optik bir alet ile Güneş’e direkt bakıldığında göz retinası önemli ziyan görecektir”
Yani tutulmayı şahsen izleme bahtınız varsa, birtakım tedbirler almanız gerekiyor. Göz müdafaası olmadan güneşe bakmayın. İnançlı görüntüleme için güneş tutulması gözlüğü kullanın.
4- GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ İLE GÜNEŞ TUTULMASI İZLENİR Mİ?
Peki, güneş gözlüğü ile güneş tutulması izlenir mi? NASA bu soruya ‘hayır’ karşılığı veriyor. NASA, “Güneş tutulması gözlükleri olağan güneş gözlüğü değildir. Olağan güneş gözlükleri, ne kadar karanlık olursa olsun, Güneş’i izlemek için inançlı değildir” değildir. NASA’nın paylaştığı güneş tutulması gözleri binlerce kat daha karanlıktır ve ISO 12312-2 milletlerarası standardı taşıyor.
Eğer bu usul kollayıcı bir ekipman yoksa tutulmuş Güneş’in inançlı bir formda görüntülenmesi için pratik bir prosedür iğne deliği izdüşümüdür. Bu prosedürde NASA’nın önerdiği üzere güneş ışığını küçük bir açıklıktan geçirin ve Güneş’in bir imajını yakındaki bir yüzeye yansıtın. Sırtınızı güneşe dönün yerdeki gölgeye bakın. Güneş tutulması evreleri sırasında, bu imgeler, ekteki fotoğrafta gösterildiği üzere Güneş’in hilal biçimini ortaya çıkaracaktır.
Ayrıca bir iğne deliği kamerası da yapabilirsiniz. Pratik bir örnek NASA’nın sitesinde yer alıyor.
5- GÜNEŞ TUTULMASI CANLI NASIL İZLENİR?
Hava koşulları uygun olursa TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesi içindeki Bilim Toplum Merkezi (BİTOM) 12:00-15:00 saatleri ortasında ziyaretçilere açık olacak ve özel filtreli teleskoplarla bu süreç izlenebilecek.
Tutulmanın tamamı ayrıyeten TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Youtube kanalından da canlı olarak yayınlanacak.
Bununla birlikte Youtube’ta da çeşitli canlı yayınlar bulabilirsiniz. Aşağıya 3 örnek ekliyoruz:
Greenwich Kraliyet Gözlemevi’nden gökbilimciler modüllü güneş tutulması aktifliğine katılıyor.
Sanal Teleskop Projesi de 25 Ekim’de canlı yayın yapacak.
6- GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?
Aya bir yıl içinde Dünya etrafında yaklaşık on iki sefer döner. Lakin Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nın yörünge düzlemi ortasında beş derece kadar bir açı vardır ve bu nedenle her seferinde Ay Güneş’in tam önünden geçmez. Ayın eksen eğikliği ve yörüne yapısı nedeniyle Güneş tutulmaları her yıl en az iki, en fazla beş güneş yaşanır. Pekala, güneş tutulması nedir? Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş ortasına girmesi; Güneş’i kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucu oluşan bir tabiat olayıdır. Modüllü güneş tutulması ise Ay’ın Güneş’in bir kısmını örtmesi sonucunda oluşur.
