Bakır Çağı hayvan gravürleriyle ilgili yeni bir araştırmanın bulgularına nazaran, çocukların baykuş çizme hünerleri son beş bin yılda pek gelişmemiş üzere görünüyor. Daha evvel, bulunan eski baykuş tasvirleri ritüel eserler olarak yorumlanmıştı, lakin gravürlerin “çizgi sinema benzeri” tabiatı, bunların aslında çocuklar tarafından ve çocuklar için yapılmış oyuncaklar olabileceğini öneriyor.
İber Yarımadası’ndaki Bakır Çağı mezarlarında baykuşları andıran birkaç bin oyulmuş arduvaz levha bulundu. Arkeologlar bir asırdan fazla bir müddettir bu oymaların fonksiyonunu tartışırken, birden fazla akademisyen bunların tanrıçaları temsil ettiğini ve cenaze merasimlerinde kullanıldığı fikrini destekliyordu.
Ancak, yeni bir çalışmanın müellifleri, baykuş plakalarının bu kadar törensel bir ehemmiyete sahip olamayacak kadar kolay göründüğüne işaret ederek bu teoriye karşı çıkıyor.
Örneğin, birçok antik cenaze nesnesinin keşif alanından bazen yüzlerce kilometre uzaktaki uzak bölgelerden gelen altın, fildişi yahut kaya kristali üzere bedelli gereçlerden yahut az kayalardan yapıldığını belirtiyorlar. Buna karşılık arduvaz, İber yerleşim yerlerinde ve etrafında kolaylıkla bol ölçüde bulunuyordu ve bu nedenle pahalı bir materyal olarak kabul edilmiyordu.
Ayrıca arduvaz üzerine oymacılığın en tecrübesiz zanaatkarlar tarafından bile kolaylıkla yapılabileceğini söylüyorlar. Eğitimsiz iştirakçilerin yalnızca birkaç saat içinde plakları kopyalamayı başardıkları evvelki deneylere işaret ederek, “plak üretimi ve tasarımı kolaydı ve yüksek marifet yahut ağır emek gerektirmiyordu” diyorlar. Bu nedenle, objelerin ilkel tabiatı, araştırmacıları bunların usta zanaatkarlar tarafından değil, çocuklar tarafından üretildiğinden şüphelenmeye yöneltti. Arduvazın bol ölçüde bulunması ve kazınmasının çok kolay olması, onu gençlerin üzerine çizim çalışması yapması için kusursuz bir gereç haline getiriyor. “Oyulmuş levhaların kimilerinde çizgi sinema karakteri üzere bir baykuş görüyoruz. Güya bir çocuk tarafından tasarlanmış gibi” diyorlar.
Çalışmanın muharrirleri teorilerini doğrulamak için 100 Bakır Çağı baykuş plakası topladılar ve “baykuşluklarını” gece kuşlarının özelliği olan altı farklı özelliği ne kadar düzgün temsil ettiklerine nazaran derecelendirdiler. Araştırmacılar düz bir yüz diski, bir gaga, desenli tüyler, iki göz, kanatlar ve tüy modülleri aradılar.
Plakaların kimileri tüm bu özellikleri açıkça tasvir ederken, öbürleri baykuş gibisi görünümlerinde biraz daha esnekti. Bu, araştırmacıları kuşların farklı yaşlardaki çocuklar tarafından çizilip çizilmediğini ve genç sanatkarların daha soyut görünen kuşlar üretip üretmediğini merak etmeye yöneltti.
Bu nedenle, 4 ila 13 yaş ortası günümüz çocukları tarafından tasarlanan 100 baykuş çiziminden oluşan ikinci bir set topladılar. Çizimleri pahalandırmak için birebir baykuş derecelendirme sistemini kullanan çalışmanın müellifleri, daha küçük çocuklar tarafından çizilenlerin altı temel baykuş özelliğinden daha azını içerme eğiliminde olduğunu, daha büyük çocukların ise ekseriyetle bu temel özelliklerin tümünü tasvir etme eğiliminde olduğunu buldular.
Araştırmacılar, “Tasvirlerin baykuşluğunda yaşla birlikte gelen bir ilerleme var ve daha büyük çocuklar tarafından eklenen daha fazla baykuş karakteri bulunuyor” diye yazıyor ve ekliyor: “Bu, neden bu kadar çok plak tipi olduğunu ve neden kimilerinin baykuşları başkalarından daha fazla çağrıştırdığını açıklamaya en azından kısmen yardımcı olabilir.”
Bulgularını özetleyen müellifler, “baykuş oymalarının bugün ilkokul öğrencilerinin yaptığı baykuşlara benzediği için gençler tarafından yapılmış olabileceğini” belirtiyorlar.
Bu nedenle, plaketlerin muhtemelen “oyunlu etkinlikler” sırasında kullanılmak üzere tasarlandığı ve birtakım çocukların küme ritüellerine katılmanın bir yolu olarak baykuşlarını defin eşyası olarak sunmuş olabileceği sonucuna varıyorlar.
Çalışma Scientific Reports mecmuasında yayınlandı…
