Dünya, şimdiye dek bilinmeyen altıncı bir yok oluş daha mı yaşadı? Çarpıcı ispatlar o denli diyor…

Dünya’daki büyük kitlesel yok oluşlara baktığımızda, Büyük Beş Yok Oluşun birincisi, yaklaşık 445 milyon yıl evvel gerçekleşen Geç Ordovisyen olarak kabul edilir. Fakat, bundan yaklaşık 100 milyon yıl öncesinde de hayvanların toplu bir vefat daha yaşadıklarına dair deliller son birkaç yıldır artıyor. Yaklaşık 550 milyon yıl evvel, küresel oksijen varlığındaki ani bir düşüş, tüm memelilerin yüzde 80’inin vefatına yol açtı.

Ediacaran Dönemi ismi verilen yok oluşunun ispatı, iki kıymetli fosil kaydından geliyor. Bunların biri 560 ila 550 milyon yıl öncesine ilişkin ve Beyaz Deniz topluluğu olarak biliniyor. Daha yeni olanı, 550 ila 539 milyon yıl öncesine ilişkin ve Nama topluluğu olarak isimlendiriliyor. Daha evvelki fosiller 70 cins büyük ölçekli hayvan gösteriyor, lakin sonraki fosillerde yalnızca 14 tanesi mevcut.

Bu farkın, iki topluluk ortasındaki örnekleme yahut müdafaa önyargılarından kaynaklanmış olması mümkün, fakat takım buna dair bir delil bulamadı. Bu deniz hayvanları ortasında, hacimlerine nazaran daha geniş bir yüzey alanına sahip olanların hayatta kalma olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldular. Bu, daha fazla oksijen alabilenlerin hayatta kaldığının bir göstergesi olarak görülüyor.

Virginia Tech’ten Scott Evans yaptığı açıklamada “Çalışmamız, Dünya’nın geçmişindeki öbür tüm kitlesel yok oluşlarda olduğu üzere, hayvanların bu yeni, birinci toplu yok oluşunun büyük iklim değişikliğinden kaynaklandığını gösteriyor” diyor.

Bu kitlesel yok oluşun kesin nedeninin ne olduğu ve hakikaten oksijenin tükenmesinden kaynaklanmışsa bu tükenmenin sebebi belirli değil. Volkanlar, tektonik plakalar ve hatta bir meteor bu sebep olabilir.

Kitlesel yok oluşlar, Dünya’daki ömrün evriminin temelini oluşturdu ve bugün hayatta kalan organizma tiplerini şekillendirdi.

Çalışma, COVID-19 salgını sırasında, devrin mevcut kayıtlarından oluşan bir veritabanı oluşturularak gerçekleştirildi. Antik kayaların içinde bulunan bu hayvanların fosilleri, araştırmacıların tabiriyle bu çok hücreli canlıları “garip” olarak göstermekte.

Evans, “Bu organizmalar, hayvanların evrimsel tarihinde o kadar erken ortaya çıkıyor ki, birden fazla durumda büyük, bazen hareketli, çok hücreli vücutlar inşa etmenin farklı yollarını deniyor üzere görünüyorlar” diyor ve ekliyor: “Nasıl göründüklerini tekrar tasarlamanın birçok yolu var, lakin gerçek şu ki, bu yok oluştan evvel bulduğumuz fosiller, bugün hayvanları sınıflandırma tekniklerimize pek uymuyor. Temel olarak, bu yok oluş, bildiğimiz formuyla hayvanların evriminin önünü açmış olabilir.“

Çalışma, Proceedings of the National Academy of Science mecmuasında yayınlandı.