TCMB’nin menkul değer tesis oranı değişikliği bankaları çok düşük faizden daha fazla tahvil almaya zorlayacak
Merkez Bankası, bankaların menkul değer tesis oranını yüzde 3’ten yüzde 5’e güncelledi. Düzenleme ile birinci tesir olarak bankalar önümüzdeki üç ayda 88 milyar TL daha Hazine tahvili tutmak zorunda kalacaklar.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Menkul Değer Tesisi Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklikler, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı. Yapılan değişikliklere ait TCMB’den yapılan açıklamada, Banka’nın geçen yılın aralık ayında liralaşma stratejisi kapsamında yabancı para mevduattan Türk lirası mevduata dönüşümü desteklemeye başladığı ve Türk lirası mevduat tercihinin güçlenmesi istikametinde kıymetli bir adım attığı anımsatıldı.
Devreye alınan bu uygulama sonucunda banka bilançolarındaki Türk lirası hissesi artarken, bankaların fonlama vadesinin uzadığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi: “Uygulama banka bilançolarını güçlendirerek finansal istikrarı desteklemiştir. Bu vakit zarfında bankalar TCMB tarafından 2021 sonunda belirlenen dönüşüm maksatlarını gerçekleştirmiş ve liralaşma stratejisi kapsamında başlatılan Türk Lirası Cinsinden Menkul Değer Tesisi uygulamasına ahenk göstermiştir. Kelam konusu Menkul Değer Tesisi uygulamasında yapılan değişiklik ile menkul değer tesis oranı yüzde 5 olarak güncellenmiştir. Dönüşüm oranı yerine 2023 başından itibaren Türk lirası mevduatın toplam mevduat içindeki hissesini temel alan amaçlara nazaran menkul değer tesisi uygulamasına geçilmektedir.”
Açıklamada, yılın geri kalanında ve 2023’te de liralaşma stratejisi kapsamında adımlar atılmaya devam edileceği de vurgulandı.
Daha evvelki Tebliğ’de menkul değer tesis oranı yüzde 3 olarak uygulanıyordu. Tebliğ’e eklenen süreksiz unsur ile menkul değer tesis oranı artışına ait geçiş devri uygulaması da ayrıntılandırıldı. Buna nazaran, menkul değer tesis oranında yapılan 2 puanlık artış üzerinden hesaplanan fiyatın 28 Ekim hesaplama tarihinde üçte biri, 25 Kasım hesaplama tarihinde üçte ikisi dikkate alınacak.
TCMB döviz cinsinden mevduat için menkul değer tesis oranını yüzde 3’ten yüzde 5’e çıkarırken 2023’ten itibaren TL mevduatın toplam içindeki hissesi yüzde 50’nin altındaki bankalar için oranı yüzde 12’ye kadar artabilecek kademeli bir düzenlemeye geçti.
Bankacılar düzenlemenin döviz mevduatı caydırmayı, TL mevduatın hissesini artırmayı hedeflediğini belirtirken birinci tesir olarak bankalar önümüzdeki üç ayda 88 milyar TL daha Hazine tahvili tutmak zorunda kalacaklar.
Yeni düzenleme, evvelkilere paralel olarak uzun vadeli ve sabit kuponlu tahvilleri müspet ayrıştıracak. Düzenleme sonucu bankaların tutması gereken tahvil ölçüsü 80 milyar TL ile 100 milyar TL ortasında değişebilecek. Bankaların tutması gereken tahvillerin dağılımı bugünkü düzenleme öncesine misal biçimde gerçekleşirse 88 milyar TL fiyatında tahvil tutmaları gerekecek. İlgili fiyat Kasım, Aralık ve Ocak aylarında üç kezde tutulacak.
Düzenleme değişikliği birinci tesir olarak 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik getirinin neredeyse iki tam puan düşmesine neden oldu. Karar öncesi dün yüzde 13.12 olan bileşik getiri bu sabah yüzde 11.32’ye kadar geriledi.
Tahvil tutma oranı yüzde 12’ye çıkabilir
Öte yandan TCMB önümüzdeki yıl için döviz mevduatın TL’ye dönüş sistemini de değiştirdi.
Dövizden TL’ye dönen fiyata ait belirlenen oransal maksatlar yıl sonunda ortadan kalkacak. Önümüzdeki yıldan itibaren bankalar TL mevduatın mevcut durumda yüzde 46-47 olan oranını yüzde 50’ye çıkarmazlarsa ek tahvil tutma yükümlülükleriyle karşılacaklar.
Yedi puan ek menkul değer tesisi TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesine nazaran gerçek ve hükmî kişi için başka ayrı yüzde 50 altında kalan bankalar için uygulanacak. Bu düzenleme daha evvel dövizden TL’ye dönüşüm oranı yüzde 5’in altında kalan bankalar için yedi puan ek menkul değer tesisi idi.
Bu da oranı tutturamayan bankalar için yüzde 12 menkul değer tesisi manasına geliyor.
“7 puan ek tahvil yüksek bir yükümlülük”
TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesine nazaran gerçek ve hukuksal kişi için başka ayrı yüzde 50-60 bandında kalan bankalar için ise iki puan ek menkul değer tesisi uygulanacak. Bu düzenlemeye nazaran önümüzdeki yıl TL hissesi yüzde 60 üzeri bankalarda ise oran yüzde 5 kalacak.
Reuters’ın hesaplamalarına başvurduğu dört bankacı da yüzde 50’ye yükselmesi istenen TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesinin eylül sonu prestijiyle gerçek şahıslarda yaklaşık yüzde 46, hükmî şahıslar için yüzde 47 seviyesinde olduğunu kestirim ediyorlar.
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “7 puan ek tahvil yüksek bir yükümlülük. Hasebiyle TCMB bu düzenleme ile önümüzdeki yıl için bankaların mevduatının en az yüzde 50’sinin, mümkünse yüzde 60’ının TL olmasını istemiş görünüyor” dedi.
Bankacılar iştirak bankacılığında bu oranların bölümden 5-10 puan ortası daha düşük olduğuna da dikkat çektiler. Bankacılar bu düzenleme ile iştirak bancılığında yüzde 12 yerine yüzde 5 tahvil yükümlülüğünü tuturmasının en azından önümüzdeki yıl başı prestijiyle gerçekleşeceğini düşünmüyorlar.
Dünya, TCMB
