Âdeta harikulâde günlerden geçiyoruz. Neredeyse bu sene 90 merkez bankası siyaset faizini yükseltti. Ortalarında enflasyon yerine büyüme tercihi nedeniyle tam aksi tarafta siyaset izleyen Türkiye, Çin ve Japonya’nın mahallî para üniteleri de hâliyle haftayı hırpalanarak tamamladı. Japonya 1998’den sonra FX piyasasına müdahale ederek YEN’in kıymet kaybını durdurmaya çalışırken, iktisadi faaliyette ivme kaybı gören TCMB, siyaset faizini peş peşe ikinci ayda da indirerek Doların Türk Lirası karşısında Cuma günü yeni tepeyi (18,4280) test etmesine neden oldu. Hatırlanacağı üzere, 20 Aralık 2021’de, KKM eseri devreye konulmadan evvel 18,42 tüm zamanların doruğu olarak grafiklere işaretlenmişti.
Amiral gemin FED’in enflasyonla kararlı çabası ve bu yolda büyüme ve istihdamın acı çekeceğini söylemesi akabinde en büyük 500 payın süreç gördüğü S&P500 endeksi hafta genelini yaklaşık %5 düşüşle tamamlarken, doların (DXY) piyasa kuru olan DXY, yirmi yılın en yüksek düzeyine tırmandı. Öte yanda, FED’in para siyaseti duruşuna en hassas 2 yıllık tahvil ile 10 yıllık faiz makası ortasında getiri farkı son 22 yılın en negatif seviyesine açılırken (-50 baz puan), 15 yıl ortadan sonra 2 yıllık tahvil haftayı %4,24 düzeyinde ve 15 yılın yeni en yüksek düzeyinde tamamladı.
Gerek artan jeopolitik riskler (Ukrayna’da ayrılıkçı bölgelerin referandumu), Moskova’nın Ukrayna’da nükleer silah kullanması halinde “felaket sonuçları” konusunda ABD’nin uyarısı, gerekse Avrupa ile Rusya ortasında devam eden ekonomik savaşın kıta Avrupası üzerinde yarattığı baskının gölgesinde EUR’da kan kaybının devam etmesini bekliyoruz. EUR dolar karşısında 0,96’lı düzeylere kadar gerileyerek son 20 yılın tabanını test ederken, riskin hala daha aşağı taraflı olduğunu düşünüyoruz. Bu risklere ilaveten, İtalya’da 2. Dünya Savaşı sonrası en sağcı hükümetin iş başına gelmesiyle sonuçlanabilecek genel seçimler dün yapıldı. Seçimler anketlerle uyumlu sonuçlanırsa ülkenin en büyük partisi olması beklenen İtalya’nın Kardeşleri başkanı Giorgia Meloni (faşist diktatör Mussolini sonrası çok sağcı birinci başbakan olma yolunda görünüyo) ülkenin birinci bayan başbakanı olabilir. İtalya’nın siyasi sıkıntılarının da Kıta Avrupasını olumsuz etkilemesini bekliyoruz. Teknik bir bakış açısıyla, EUR’da daha da aşağıda 0,87 düzeyinin radar menzilinde olabileceğini ön görüyoruz.
Haftaya tahminen de damgasını vuran en büyük gelişmelerde biri, İngiltere’de Cuma günü açıklanan vergi indirim paketi oldu. Açıklanan paketin 1972 yılından bu yana en büyük vergi indirimleri içermesi, tahvil piyasasında âdeta çöküşü tetiklerken (5 yıl vadeli GITL (İngiltere devlet tahvili)) 50 baz puandan daha fazla sıçrayarak tek günlük yükseliş rekoru kırdı. İngiltere Merkez Bankası’ndan Kasım ayı olağan PPK toplantısında yönelik 100 baz puan faiz artırım beklentisi de %50’nin üzerine çıktı.
Kraliyet aslanı Sterlin ise Dolar karşısında süratle haftayı 1,08’li düzeylere kadar gerileyerek 1985 yılından bu yana (yani son 37 yılın) en düşük düzeyinde tamamlaması akabinde, bu sabah Asya süreçlerinde, Sterlin’in Mart 1985’te test edilen ve grafiklerde görebildiğimiz en düşük düzey olan 1,0520 düzeyini de aşağı taraflı geçerek 1,0382 düzeyi ile tüm vakitleri en düşük düzeyine geldiğini görüyoruz. Daha kolay bir yaklaşımla, açıklanan devasa vergi paketi sonrası Sterlin son 24 saate neredeyse %7’den fazla bedel kaybetti. Sterlinin de tıpkı EUR üzere dolar karşısında birebir mukadderatı paylaşma ihtimali (uzun müddettir beklentimiz bu yönde) azımsanmamalıdır.
Gelin artık bu vergi indirimlerinin sterlin açısından ne demek olduğunu anlamaya çalışalım. Bir tarafta devam eden güç krizi, yaklaşan soğuk ve değerli kış, başka tarafta ise büyüme sorunlarını dengelemek ismine İngiltere’nin atmış olduğu son 40 yılın en büyük vergi indirim adımının bütçe istikrarını daha da fazla bozacağına inanıyoruz. Devletin vergi gelirlerinin düşecek olması daha fazla borçlanma gereksinimi getirirken, başka taraftan hane halkının harcanabilir gelir seviyesinin artacak olması da enflasyon için sevimsiz bir haber. Nihayetinde, artan enflasyona karşı daha fazla faiz artırım gereksinimi da daha değerli borçlanma manasına geldiğinden, sterlin önemli mânâda baskı altında görünüyor.
DXY sepetinde yer alan 6 para ünitesi içinde aslan hissesi yaklaşık olarak %58 ile EUR’da bulunurken, YEN %14, Sterlin ise %12 hisseye sahip. Kelam konusu 3 para ünitenin başına neler geldiğini anlatmaya çalıştık. Bu bakış açısıyla, DXY’nin de son 20 yılın tepesine ulaşmasına şaşmamak gerekiyor. Teknik mânâda üstte 109,2 düzeyinin üzerinde aylık bir kapanış ile (teyit) 121 düzeyine yanlışsız bir seyahat bizleri şaşırtmayacaktır. Hazır yeri gelmişken, 1973 doğumlu olan DXY grafiğini incelerken, Twitter’da kıymetli hocam @e507’nin de hafta sonu Plaza Mutabakatını gündeme getirdiğini okudum. Finansal okuryazarlık ismine yeri gelmişken kısaca ben de hususa değinmek isterim.
Küresel mali piyasalarda FED sonrası olumsuzluk, Avrupa’da hâkim olan güç krizi, Rusya özelinde artan jeopolitik telaşlar ve global enflasyon sorunu finansal piyasalarda büyük bir panik havasına neden oluyor. Bu da hâliyle ne var ne yok sat doları al isteğini kamçılıyor. Bunu kaliteye kaçış (flight to quality) olarak ele alıyoruz. Euro ve YEN’den sonra çöküşe Sterlin’in de katılması sonrası pay senetlerinde yaşanan sert satışlara değerli madenler de katıldı. Gümüşte Cuma günü yaşanan %4’ü aşkın kıymet kaybı bu sabah da korunuyor. Altının ons fiyatı haftayı kritik takviye düzeyi olan 1,685 doların altında yeniden tamamladı. Daha da aşağıda 1,600 dolar düzeyini hedefliyoruz. Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı uzun bir müddettir lisana getirdiğimiz kritik takviye 92 doların altında ve haftayı %6’nın ötesinde kayıpla kapatarak bu sabah 85 dolara kadar geriledi. Daha da aşağıda 78 dolar düzeyine yönelik maksadımızı koruyoruz. Bu ortada, Alman kamu kuruluşu RWE, Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi (ADNOC) ile Avrupa’nın en büyük iktisadına Aralık ayı sonuna kadar sıvılaştırılmış doğal gaz sağlamak için bir muahede imzaladığını duyurdu.
Türkiye cephesinde pay senetlerindeki sıkıntılar gündemin birinci sırasında yer alırken, Hazine Bakanı Nebati aracı kurum genel müdürleri ile bir ortaya gelirken, VİOP’ta vade sonu yaklaşırken konuşulan sıkıntılı sayı fiyatı başları karıştırıyor! USDTRY kuru yeni haftanın birinci süreçlerinde 18,44 düzeyine yükselerek tüm vakitlerin tepesini bir adım daha üste taşırken, Sterlin ve Euro’da yaşanan çöküş ile EUR/TRY kuru son 2 ayın, GBP/TRY kuru ise psikolojik 20 düzeyinin de altına gerileyerek 19,30 ile son 4 ayın tabanını test etti.
Yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarında hava olabildiğince olumsuz. Japonya’da açıklanan ve 20 ayın en düşük düzeyine ulaşan PMI verisi akabinde gösterge endeks Tokyo borsası %2 aşağıda süreç görürken, ABD borsalarının vadeli süreçleri de haftaya satıcılı başladı. Piyasaların panik havası ile müdafaa enstrümanlarına yönelik talebini arttırdığını olurken, piyasaların tansiyonunu gösteren volatilite endeksi VIX ise şimdi 30 düzeyini aşmadığını not etmiş olalım.
Japon YEN’i yanı sıra, global risk iştahının bir öbür göstergesi olan ve faiz artırma kervanına katılmayan bir öteki para ünitesi olan Çin Yuanın bu sabah 7,2 düzeyine dayanarak son 2,5 yılın en zayıf düzeyini test etti. Yuanın paha kaybının yavaşlatmak isminde, Çin merkez bankası (PBoC), spekülatif süreçlere karşı 28 Eylül’den itibaren vadeli döviz alımlarında finansal kurumlar için döviz riski rezervlerini mevcut sıfırdan %20’ye çıkaracağını söyledi. Böylece Yuanı açığa satmayı zorlaştırmak isteyen PBoC, FX piyasasına da dolaylı olarak müdahale etmiş oldu. Lâkin, spot piyasada süreç gören Yuanın habere neredeyse reaksiyon vermediğini de not edelim!
Veri takviminde bugün içeride kapasite kullanım oranı ve gerçek kesim itimat endeksi takip edilebilir. Dışarıda ise Almanya’da açıklanacak IFO endeksi değerli.
iktisatbank.com
