CHP’nin önerdiği siyaset Aile Takviyeleri Sigortası, ülkemizde mevcut toplumsal yardım kuruluşunu daha kurumsal bir yapıya kavuşturarak, “hak temelli” bir niteliğe kavuşturmayı amaçlayan bir uygulama.
Tüm dünyada ve Türkiye’de yoksulluk ve gelir dağılımı sorunları göz gerisi edilemeyecek boyutlara gelerek, daha evvel olmadığı kadar siyasi telaffuzlara ve akademik çalışmalara taraf vermeye başladı. Bunda 1980’lerden itibaren dünyanın girdiği ekonomik şartların ve bu şartları dikkate alarak oluşturulan ekonomik siyasetlerin rolü büyük. O günlerde Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerin ödemeler istikrarı problemlerini gidermek ve buna müteakip artan döviz muhtaçlıkları karşılamak için uygulanan neoliberal siyasetler bugün bizim üzere ülkelerde gelir dağılımı ve yoksulluk sıkıntılarının belirleyicisi oldu.
Türkiye, etaplı olarak yaptığı ıslahat gayretlerine karşın, gelir dağılımında adaleti tam manasıyla sağlayamadı. Hala OECD ülkeleri ortasında en berbat gelir dağılımına sahip üç ülkeden biri. Kovid salgını sonrasında, buna ek olarak bir de yoksulluk sorunu ortaya çıktı. Bilhassa kıymetli bir seçimin arifesindeyken Türkiye’nin karşılaştığı enflasyon ve işsizlik üzere sorunlar de bu problemlerin daha da görünür olmasına yol açtı.
Seçim öncesinde iktidarda kalmak için uygulamaya konulan siyasetler da, bu sıkıntıların hem bugün, hem de gelecekte çok daha kıymet kazanmalarına neden oldu.
Muhalefetteki siyasi partiler, gelir adaleti ve yoksulluğu sıkıntılarının önümüzdeki seçimlerde gündem olma mümkünlüğünü fırsat bilerek birtakım siyaset tekliflerini kamuoyu ile paylaşmaya başladı. İktidar ise, sorunu büyük ölçüde inkâr etmeyi tercih etti. Seçim öncesinde hedefi siyasi istek üretmeye yönelik olarak para harcayıp, kamuoyunun gönlünü almak. Bu uygulamalar, bırakın sorunu kökten çözmeyi, yarattığı sonuçlar itibariyle mevcut problemlerin şiddetinin artmasına yol açmaktadır. Onca para bir hiç uğruna harcanıp gitmektedir.
Ülkemizdeki siyasetin bu hususlarda maksatlar koyması; bu amaçlarla birlikte siyaset tekliflerinden bulunması benim üzere iktisatçılar için çok yeni. Çünkü iktisat siyaseti denildiğinde, ülkemizin siyasetçilerinin aklına “ekonomik büyüme” ve “enflasyon” üzere mevzular gelmektedir. Gelir dağılımı ve yoksulluk problemleri bu amaçlara ulaşırken, “dışsal olarak” ortaya çıkan ve toplumun katlanması gereken meseleler olarak görülür.
Aslından bir mühletten beri CHP, seçimler öncesinde yaptığı kampanyalarda bu sıkıntılara dikkat çekmeye başlamış, tahlil için geliştirdiği bir politikayı kamuoyu ile paylaşmıştı. Siyasetin içeriğinden evvel, siyasetin bu bahislere bakışındaki değişime işaret etmesi bakımından benim açımdan son derecede kıymetli bir gelişmeydi bu. Elbette “sosyal demokrat” bir parti olma tezine sahip bir partinin bu mevzuya sahip çıkmış olması hususa bir öbür mana katmaktaydı.
Yoksulluk ve gelir dağılımı sıkıntılarıyla baş etmenin yolu olarak CHP’nin önerdiği politika Aile Dayanakları Sigortası’dır (ADS). Ülkemizde mevcut toplumsal yardım kuruluşunu daha kurumsal bir yapıya kavuşturarak, “hak temelli” bir niteliğe kavuşturmayı amaçlayan bir uygulama bu. Hanehalklarının kendi gelir elde etme imkânlarını gözeterek ve buna bağlı ortaya çıkan özgün gereksinimlerini dikkate alarak tespit edilecek bir toplumsal transfer programı.
Sigorta kapsamına alınan hanehalkının kendi özel şartlarına nazaran oluşan bir takviye ölçüsü bu uygulamada mevzu edilmektedir. Mevcut haliyle fakirlere yapılan yardımları öncelikle birtakım vakıf ve mülki otoritenin iradesinin dışına taşımayı hedefleyen ve bu yardımları kamunun bir hizmeti olarak geniş tarifli bir toplumsal hizmet anlayışının kesimi olarak vatandaşın kullanımına sunan bir uygulama öneriliyor. Bu haliyle bile sivil toplum için kıymetli bir kazanım, değerli bir kamu hizmeti olmaya aday. Gelişmiş piyasa iktisadı birçok ülkede benzerlerinin olması sebebiyle, çok uzun yıllardır hasretini çektiğimiz ve “kıskandığımız” bir uygulamaydı.
Yoksulluk ve gelir dağılımı son derecede karmaşık süreçlerdir. O nedenle çok kapsamlı olarak ele alınmaları gerekmektedir. Yoksulluğun “toplumsal şiddetin” bir diğer biçimi olduğunun kabul edilerek, iktisatta uygulanan kalkınma anlayışının yol açtığı bu aksaklıkların kaynağına gidip, onları ortadan kaldırılması bu türlü bir gayretin aslını oluşturur.
CHP’nin hazırladığı aile takviyeleri sigortası üzere uygulamalar yoksulluğun ortadan kaldırılması için kâfi değildir. Yalnızca yoksulluğu şiddetini azaltacak biçimde uygulamalardır. Bu uygulamalara sahip çıkan siyasi anlayışın kalkınmaya bakışı ve bireyi o anlayış içinde koyduğu yer, yoksullukla gayretin niteliğini ve tabi muvaffakiyet talihini belirleyecektir. Lakin bugün kamuoyuna sunulan uygulamaların öncelikle Türk siyasetinde kıymetli bir dönüşümün işareti, akabinde da bu sorunun tahlili konusunda geliştirilmiş âlâ niyetli bir proje olarak düşünmek yerinde olur.
PolitikYol
