Kış aylarının yaklaşmasıyla birlikte, bilhassa besinde, yeni bir enflasyon dalgasına hazırlanıyoruz. TÜİK tarafından son açıklanan ekim ayı bilgilerine nazaran yıllık besin enflasyonu yüzde 99. Şimdi kış fiyatları TÜİK’in bilgilerine yansımış değil. Lakin tablo değişik, çünkü kış fiyatları datalara yansısa dahi yıllık enflasyon düşecek. Pekala neden?
1- Tarihimizde birinci kere iki yılın enflasyonu ortasındaki fark 60 puanın üzerinde. Geçen yıl ekim ayında yüzde 19,9 olan enflasyon, bu yılın birebir ayında yüzde 85,5. Daha evvel bu oranlarda enflasyon gördük lakin enflasyonun bu süratte arttığını birinci defa görüyoruz.
2- Özellikle 2022 kışında yaşanan şok nedeniyle, bu yılın kış aylarında fiyatlar artmasına karşın yıllık enflasyon düşecek. Bu durum, geniş seçmen kitlelerinin zihninin daha kolay manipüle edilmesi manasına gelecek.
Tuhaf lakin gerçek, fiyatlar artacak lakin enflasyon düşecek. İktidar da bu baş karıştırıcı tablodan politik çıkar elde etmeye çalışacaktır. Durumu, bilgilere dayanarak ayrıntılandıralım.
BU KIŞ NE YAŞAYACAĞIZ?
Gıdada fiyatların sert biçimde arttığını gözleyeceğiz. Ancak TÜİK’in bilgilerine nazaran “yıllık” besin enflasyonu düşecek. Yanlış anlaşılmasın, TÜİK dataları çarpıtmayacak, matematiğin tabiatı gereği yaşanacak bir gelişme bu. Bu duruma baz tesiri ismi veriliyor. Erdoğan’ın “yılbaşından itibaren enflasyonda erime göreceğiz” açıklamaları da baz tesirine dayanıyor. Yani, bir matematik oyununa…
BAZ TESİRİNİN SONUCU NE OLABİLİR?
Üç haneli yıllık besin enflasyonu kasım ayında görüldükten sonra, kışın sonunda yüzde 60-70’lere gerileyen bir tabloyla müsabaka olasılığımız hayli yüksek. Üstelik bu önümüzdeki 4-5 ayda fiyatların sert halde artmasına karşın yaşanacak. Pekala, bu atmosferde, halkın artan şikâyetleri nasıl savuşturulacak?
İktidar, elbette sayılardaki bu oyunu, kendi seçmen kitlesinin zihnini manipüle etmek için kullanacak. Baz tesirini geniş halk bölümlerine tanım edemeyeceğimiz için iktidarın eli epey güçlü. “Bakın” diyecek, “dediğimiz üzere oluyor, yeni iktisat siyasetimiz meyvelerini veriyor, enflasyon düşüyor”. Ama enflasyon düşüyor da fiyatlar yükseliyor. Buna ne diyeceksiniz?
Bu noktada iktidarın bir boş gösterene muhtaçlığı olacak. Son haftalarda yapılan açıklamalara bakıldığında sorumluluğun zincir marketlere yıkılacağını kestirim etmek yanlış olmaz. Katar dönüşü, Erdoğan’ın uçağındaki sipariş sorulardan biri de zincir marketlere yönelikti. Erdoğan şunları söylüyor;
“Bu noktada denetimler çok daha farklı uygulamalarla devam edecek. Zira para cezası demek ki bunları ıslah etmiyor. Para cezasının dışında atılacak adımları da birinci Kabine Toplantımızda inşallah masaya yatırırız ve oradan da bunların üzerine ayrıyeten gideriz. Değişik teklifler var. Bütün sıkıntı yaptırımın çok daha ağır olması. Bu bunlara ürkütücü gelebilir. Bunu halletmek lazım.”
Bu açıklamalardan sonra gözler 28 Kasım’daki Kabine toplantısına çevrildi. Burada net bir tavır çıkmasa da Erdoğan, Ticaret Bakanlığı’nın yeni uygulamaları gündeme alacağını söyledi.
Bu açıklamalarla birlikte, iktidar basını da zincir marketlerle ilgili içeriklerini artırmaya başladı. Toplumsal medyada iktidarın denetim ettiği hesaplar aracılığıyla zincir marketlere dönük kampanya yürütüldü. Günahsızlar mı? Elbette değiller, perakende sisteminde bir oligarşi oluşturmuş durumdalar. 5 zincir marketin Pazar hissesi yüzde 80’i geçmiş durumda.
Ancak, iktidarın maksadı enflasyonun sorumluluğunu üzerinden atmak… Türk sağının siyasetteki başarısı teflonluğundan kaynaklanıyor. Yanmaz, yapışmaz… Hiçbir şeyin sorumluluğunu üstlenmez. O, bir kibir abidesi olarak her vakit haklıdır. Seçmen kitlesiyle kurduğu münasebet sayesinde, çabucak bir öteki sorumlu bulabilir. Bunun için zincir marketlere dönük öfkeyi manipüle etmeye çalışacaklar. Münasebetiyle, önümüzdeki aylarda zincir marketler çok daha fazla gündemimizde olacak. Hatta muhakkak mi olur, seçimden evvel Erdoğan çıkıp, “Bu kardeşinize yetkiyi verin, bu 3 harflilerle nasıl çaba edilir görün” bile diyebilir…
Birgün
