Kripto dünyasının en büyük dördüncü borsası olan FTX’in girdiği kuvvetli dönemeç, kripto paraların geleceği açısından yatırımcıları endişelendiriyor. BBC Türkçe’den.
Öyle ki New York Times gazetesi, FTX’in çöküşünü 2008 global mali krizin yaşanmasına yol açan Lehman Brothers’ın iflasına referansla “kripto dünyasının Lehman anı” olarak tanımlıyor.
FTX’in başındaki Sam Bankman-Fried, kripto dünyasının muteber önderlerinden biri olarak gösteriliyordu.
Bankman-Fried, ABD’de kripto paraların ve kripto borsalarının daha legal olması için ülkenin başşehri Washington DC’de lobi faaliyetleri yürüten bir isim olmasıyla tanınıyor.
Ancak şu an dünyanın en emniyetli kripto borsalarından FTX’in bile iflasın eşiğine gelmiş olması, kripto para üniteleri ve borsalarının hükümetlerle yaşadığı meselelerin yakın bir gelecekte çözülemeyeceğini göstermesi açısından önemli.
Bloomberg’in hesaplamalarına nazaran FTX’in kurucusu bir milyarder olan Bankman-Fried’ın serveti Salı günü yüzde 94 eridi.
Böylece artık bir milyarder olmayan Bankman-Fried’ın kripto dünyasındaki güvenilirliği de sarsılmış durumda.
Peki FTX’in neredeyse iflas etmesine kadar giden süreçte neler yaşandı?
Binance ile rekabeti
Her ne kadar FTX’in kurucusu Bankman-Fried Twitter hesabından reddetse de Binance ismindeki kripto para borsası ile FTX’in rekabeti kripto dünyasında bilinen bir durum.
FTX’in likidite sorunu yaşamasının üzerine borsayı kurtarmak için satın alma kararı alan Binance’in kurucusu Changpeng Zhao, daha sonra bu adımdan vazgeçtiklerini duyurdu.
FTX’in çöküşüne giden yolda Zhao ve Bankman-Fried ortasındaki rekabetin kıymetli bir rol oynadığına inanılıyor.
Merkezi Bahamalar’da olan FTX’in son yatırım tipinde değerlemesi 32 milyar dolardı.
30 yaşındaki Bankman-Fried, hem Demokrat Parti’nin bağışçılarından biri hem de reklama, stad sponsorluklarına ve havalı etkinliklere milyonlarca dollar harcadığı için ABD’de bilinen bir isim.
Bankman-Fried tıpkı vakitte ABD’de kripto yanlısı kanunların çıkarılması için lobicilik faaliyetleri yürütüyor.
Binance’ın başında bulunan Changpeng Zhao ise kripto borsalarının daha hür olması ismine hükümetlere ve regülasyon taleplerine direnen bir isim.
İki kripto devi ortasındaki en büyük uyuşmazlıklardan biri de bu sebeple yaşandı.
Zhao bir seferinde FTX’in lobi faaliyelerine yönelik olarak, “Diğer sanayi oyuncularının gerisinden lobi yapanlara dayanak vermeyeceğiz” demişti.
Ancak iki isim daha evvel birbirine daha yakındı.
Binance, FTX’e başlarda yatırım yapmış ve borsanın çıkardığı FTT coinlerinden büyük ölçüde alım yapmıştı.
Ancak Binance FTX’teki paylarını geçen yıl sattı.
Sızdırılan belgeler
Geçen hafta kripto haber sitesi CoinDesk’e sızdırılan bir dokümanda, Bankman-Fried’ın kripto yatırım şirketi Alameda Research ile FTX’in, sav edildiğinin bilakis yakın bir formda çalıştığı tez edildi.
Normalde bu iki şirketin başka kurumlar olduğu belirtilmişti.
Bunun üzerine Binance’in önderi Zhao, ellerindeki bütün FTT’leri satacaklarını açıkladı.
Bazıları evrakların Binance tarafından sızdırıldığını öne sürdü fakat şirket bunu reddetti.
Bu haberin üzerine Zhao, 500 milyon dolar kıymetindeki FTT’lerini satacağını açıkladı.
Bu da FTT’nin fiyatının önemli derecede düşmesine yol açtı.
Parasını kaybetmekten korkan yatırımcılar FTX’ten 6 milyar dolar kıymetindeki yatırımını üç günde çekti.
Bankman-Fried’ın yatırımcılara her şeyin yolunda olduğunu söylediği tweetleri de fırtınayı dindirmeye yetmedi.
Bunun üzerine likidite sıkıntıları yaşayan FTX’i Salı günü satacağını açıklayan Bankman-Fried’ın uğraşları Binance’ın mutabakattan çekilmesiyle boşa çıktı.
Bankman-Fried, yatırımcılara yazdığı mektupta özür dilerken “Daha düzgününü yapmam gerekirdi” dedi.
Yatırımcılar parasını geri alabilecek mi?
Şu an FTX’den para çekmek mümkün değil.
Bankman-Fried, daha sonra sildiği bir tweet zincirinde yatırımcıların borsadaki varlıklarının inançta olduğunu aktarmıştı.
Bu yüzden şu an için borsada bulunan yatırımlara ne olacağı bilinmiyor.
Devlet muhafazası altında olan klasik banka mevduatlarının bilakis kripto borsaları için hükümet cephesinden bir müdafaa sağlanmıyor.
Eğer şirket iflas için başvurursa ABD’deki yatırımcılar kalan parası için mahkemeler aracılığıyla çaba edebilir.
FTX’in girdiği bu güçlü durum öteki kripto para borsaları ve para üniteleri için de riskli bir durum teşkil ediyor.
Bitcoin başta olmak üzere birçok kripto para ünitesinde yüksek düşüşler yaşanırken halka açık olan kripto borsalarının paylarında de önemli bedel kayıpları yaşandı.
FTX’teki çöküşün kripto dünyasında büyük bir zelzele yaratıp yaratmayacağını ilerleyen vakit gösterecek.
BBC Türkçe
