KOBİ’lere teknolojik eserleri yerli imkanlarla ürettirmek gayesiyle 2014 yılından bu yana uygulanan KOBİ Teknolojik Eser Yatırım (Teknoyatırım) dayanak programı 14 Mayıs seçimlerinden 3 gün evvel yenilendi. Programda orta yüksek ve yüksek teknoloji yatırımlarında takviye üst limiti, 3 milyon lirası geri ödemesiz olmak üzere toplam 10 milyon liraya çıkarıldı. Bu teşviklere karşın 2018 yılından 2023 yılı Mart ayı sonuna kadar geçen devirde Türkiye, yüksek ve orta yüksek teknolojili eser ithalatına 575 milyar 724 milyon dolar harcadı.
Teşvik sistemlerine karşın dış açık artıyor
Nihai gayesi dış ticaret fazlası vermek olan Türkiye İktisat Modelinin yanı sıra yatırım teşvik mevzuatı ve farklı mevzuatlarda düzenlenen teşvik sistemlerine karşın yüksek ve orta yüksek teknolojili eserlerin dış ticaretinde verilen açık artıyor.
Kur hareketliliğinin yaşandığı 2018 yılında yüksek/orta yüksek teknolojili eser ihracatı 62,8 milyar dolar, ithalatı ise 97,5 milyar dolar oldu ve 34,6 milyar dolar açık verildi.
2019’da ihracat 68,2 milyar dolara çıkarken ithalat 88,7 milyar dolara geriledi ve buna bağlı olarak açık 20 milyar 483 milyon dolar oldu.
2022 yılında 51,2 milyar dolar dış açık verildi
Pandeminin birinci görüldüğü 2020’de ihracat 62,6 milyar dolara inerken ithalat yaklaşık 10 milyar dolarlık artışla 98,3 milyar dolara çıktı ve açık da 35,7 milyar dolara yükseldi.
2021’de ihracat 77,4 milyar dolara, ithalat ise 120,7 milyar dolara çıkarken açık ölçüsü da 43 milyar 288 milyon dolar oldu. Geride bıraktığımız 2022’de 88,7 milyar dolarlık ihracat ve 133,9 milyar dolarlık ithalat ile 51,2 milyar dolarlık dış açık verildi.
Bu yılın birinci çeyreğinde ise yüksek/orta yüksek teknolojili eser ihracatı 23 milyar 643 milyon dolar, ithalatı 36 milyar 746 milyon dolar oldu ve 13 milyar 103 milyon dolarlık açık verildi.
3 milyon liraya kadar geri ödemesiz destek
KOSGEB tarafından yapılan duyuruya nazaran programda orta yüksek ve yüksek teknoloji yatırımlarında takviye üst limiti, 3 milyon lirası geri ödemesiz olmak üzere toplam 10 milyon liraya çıkarıldı. Dayanak ölçüsü daha evvel 5 milyon lira düzeyindeydi. Makine ve yazılımda yerli malı dokümanı olması halinde geri ödemesiz dayanak ölçüsü, yüzde 15 daha artırılacak. Davet asıllı olmayan program, yıl içinde daima açık olacak.
Bu kapsamda dayanaklar, Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge), Eser Geliştirme (Ür-Ge), yenilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan eserler ile orta-yüksek/yüksek teknoloji alanında yer alan ve cari süreçler hesabına katkı sağlayacak eserlerin üretimini ve ticarileştirilmesini sağlamak gayesiyle veriliyor.
Destek almaya hak kazananların, varsayımı geri ödemeli takviye meblağının yüzde 35’lik kısmını erken ödeme olarak projesine başladığında alma imkanı bulunuyor.
Program kapsamında; makine-teçhizat takviyesi ve yazılım sarfiyatları dayanağı yüzde 70’i geri ödemeli, yüzde 30’u geri ödemesiz olmak üzere proje büyüklüğünün yüzde 60’ı oranında verilecek. İşçi sarfiyatlarına ise yüzde 100 oranında geri ödemesiz dayanak verilecek. Makine-teçhizat ve yazılım sarfiyatları için yerli malı evrakı karşılığında geri ödemesiz takviye oranına yüzde 15 eklenecek.
Düşük ve orta düşük teknolojili alanda yapılacak yatırımlara, 600 bin lirası geri ödemesiz olmak üzere 2 milyon lira kaynak sağlanacak. Projenin müddeti 36 ayı geçemeyecek.
Bu makale birinci olarak Ekonomim üzerinde yayımlanmıştır.
