Capital Mecmuası’ndan Ayçe Tarcan Aksakal‘ın haberine nazaran 2022, fiyatlar manasında sıra dışı bir yıl olarak tarihe geçti, tüm öngörü ve varsayımlar alt üst oldu. Enflasyondaki süratli yükseliş ve alım gücündeki değişimler nedeniyle pek çok şirket planlanan artırım devri gelmeden çalışanlarını destekleyici uygulamaları ve orta artırımları hayata geçirdi. Bunun sonucunda çabucak her bölümde, şirketlerin yılda 2, 3, hatta 4 kere fiyat düzenlemesine gittiği görüldü.
2023’te ise minimum fiyat bir yıl önceye nazaran yüzde 100 artışla 8 bin 506 TL olarak belirlendi. Memur ve emeklinin artırımı ise bu yıl için yüzde 30 oldu.
Yeni taban fiyatın, bu yıl beyaz yakalıların fiyatlarını nasıl etkileyeceği en fazla merak edilen bahislerin başında yer alıyor. Zira minimum fiyattaki artış, birebir oranda öteki kademelere yansıtılamıyor. Tabandan tavana çıktıkça artırım oranları azalıyor.
Ancak bu yıl her şeye karşın özel bölümde artırım beklentisi büyük. Buna rağmen artış oranının taban fiyat artış oranına ve enflasyon düzeyine nazaran daha aşağıda kalacağı tasaları de yaygın.
Türkiye’nin en büyük 500 şirketini kapsayan 2023 fiyat araştırması, son 2 yıla nazaran değerli değişimlere işaret ediyor. Bir taraftan en büyük şirketlerde bile artırım meçhullüğü yaşanırken öteki yandan 2022’ye nazaran artırım oranlarında artış dikkat çekiyor.
2022’de özel bölümde orta artırımlarla birlikte toplam fiyat artışı ortalama yüzde 40-65 bandında gerçekleşti. Lakin e-ticaret ve teknoloji alanlarında yüzde 100’ün üzerinde maaş artışı yapanlar da oldu. Bu yıl artırım oranları enflasyonun altında kalıyor.489 firmanın katıldığı Mercer 2023 Fiyat ve Yan Haklar Araştırması’na nazaran 2023 yılında şirketlerin çalışanlarına yapması beklenen toplam fiyat oranı artışı, yüzde 61. Bu ay içinde yapılacak fiyat artış oranınınsa ortalama yüzde 43 olacağı öngörülüyor.
Enflasyonun çalışan tarafında fiyat artırımı beklentisini artırdığını söyleyen Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin, “Yüksek enflasyon ve minimum fiyattaki artışlar, yeni mezun fiyat düzeyini üst taraflı oynatırken tertiplerdeki üst düzey rollerde benzeri düzeylerde artışlar yapılmadığı görüyoruz” diyor.
MAKAS DARALIYOR
Habere nazaran minimum fiyattaki artışlar, öbür kademelere yanlışsız oranda yansıtılamıyor. Mavi yaka ve giriş düzeyindeki fiyat artışları yöneticilerin artırım oranlarının çok üzerinde gerçekleşiyor. Bu durum yeni mezunla genel müdür ortasındaki fiyat makasının daralmasına neden oluyor. Mercer’ın araştırması da Türkiye’de yeni mezunla genel müdür ortasındaki fiyat makasının daraldığını gösteriyor. 2021’de genel müdürle yeni mezun ortasında 16 kat fark varken bugün ortadaki fiyat farkı 14 kata geriledi.
REKOR OTOMOTİVDE
Mercer 2023 Fiyat ve Yan Haklar Araştırması’na nazaran bu yıl en yüksek fiyat artışının yüzde 70,5’le otomotiv dalında olması bekleniyor. Otomotivin akabinde en yüksek artırım oranlarının olacağı dalların başında ise sırasıyla güç, üretim, otomotiv tedarik sanayi, maden ve metal, lojistik ve finansal hizmetler kesimleri bulunuyor. Bu dalların çabucak hepsinde artırım oranları yüzde 65’in üzerinde bekleniyor. Bilişim, yapay zeka, telekomünikasyon, süratli tüketim, bankacılık, otomotiv, güç, besin, ilaç, üretim dallarında fiyat artışlarının daha yüksek olacağını belirten Fortune Danışmanlık Kurucusu Ayşen Arıduru, “Turizm, sigorta, sıhhat, inşaat, eğitim, irtibat ve hizmet dallarında fiyat artışı daha düşük olacak” diye konuşuyor.
DÖVİZLE MAAŞA GEÇİŞ
Başta BT olmak üzere teknoloji, idare, şirket değerlemesi, kripto, fintek üzere kritik durumlarda adaylara dövizle maaş veren şirket sayısı artıyor. Döviz vermeyenler ise maaşları Euro yahut dolar kuruna endeksliyor.
EYT BELİRLEYİCİ OLACAK
Doğan Holding İK Lider Yardımcısı Şebnem Bezmen, bu yıl EYT’nin gündeme gelmesiyle bu kapsama giren bilhassa kritik rollerde çalışmakta olan yüksek potansiyeli ve performansı olan çalışanlar için farklı uygulamaların devreye alınacağını belirtiyor. “EYT farklı yan haklar ve fiyat idaresi süreçlerini doğurabilir” diyen Bezmen, bu çalışanların emekli olmaması için daha yüksek fiyatların ödenmesi yahut sıhhat planlarının farklı biçimde yönetilmesinin kelam konusu olabileceğini tabir ediyor. Rekabetçi iş piyasası ve yüksek enflasyonun patronların, sadece yetenekleri kendi tertiplerine çekmekle kalmayıp tıpkı vakitte tutundurulmaları için de fiyat ve yan hakları yine düşünmelerini zarurî hale getirdiğini söyleyen Bezmen, “Pandemiyle çalışanlara sağlanan yan haklar çalışanın duygusal, toplumsal ve finansal olarak sağlıklı olması üzerine kurgulanmaya başlandı ve bu yaklaşımın da devam edeceğini düşünüyoruz” diyor.
BANKALARDA ARTIRIM ORANLARI NETLEŞMEYE BAŞLADI
Öte yandan çalışanlar ocak ayı maaşlarına yansıyacak artırım oranlarını beklerken, birtakım bankalarda yeni maaşlar açıklanmaya başlandı.
İş Bankası idaresi çalışanlara 2023 yılı için ortalama olarak yüzde 51,28 oranında artırım yaptı. Ayrıyeten çalışanlara aylık verilen 2000 TL Maxi Puan da 3285 TL’ye çıkarıldı. Böylelikle artırım oranı yüzde 67’ye ulaşmış oldu.
Banka, yemek fiyatını ise günlük 128 liraya çıkartırken en düşük çalışanının maaşını ise yan ödemelerle birlikte 18 bin liraya yükseltti.
Öz Finans-İş Sendikası Genel Lideri Ahmet Eroğlu da, Ziraat, Halk ve Ziraat İştirak bankalarında çalışanların fiyatlarına yüzde 55 artırım yapıldığını bildirdi.
Sektörlere nazaran maaşlar ve artırım kestirimleri ise şöyle:
500 BÜYÜK ŞİRKETTE DURUMLARA NAZARAN FİYATLAR
| (500 büyük şirket, aylık net, TL) | ||
| Pozisyon | 2023 | |
| Üst seviye yönetim | Minimum | Maksimum |
| Yönetim şurası başkanı | 115.000 | 435.000 |
| Yönetim heyeti üyesi | 45.000 | 250.000 |
| Genel müdür | 76.000 | 350.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 58.500 | 170.000 |
| İnsan kaynakları | ||
| İnsan kaynakları direktörü | 50.000 | 140.000 |
| İnsan kaynakları müdürü | 32.500 | 75.000 |
| Yetenek gelişim yöneticisi | 24.500 | 45.000 |
| İnsan kaynakları uzmanı | 14.000 | 27.500 |
| Kalite yöneticisi | 15.000 | 37.000 |
| Bordro uzmanı | 12.500 | 25.500 |
| Bilgi süreç | ||
| Bilgi teknolojileri direktörü | 57.000 | 200.000 |
| Bilgi süreç müdürü | 35.500 | 110.000 |
| Üst seviye sistem programcısı | 32.500 | 75.000 |
| Analist programcı | 23.000 | 60.000 |
| Sistem analisti | 19.500 | 57.500 |
| Network mühendisi | 19.000 | 48.500 |
| PC dayanak yöneticisi | 15.000 | 35.000 |
| Sistem operatörü | 14.500 | 30.000 |
| Teknik dayanak operatörü | 13.000 | 27.000 |
| Satış | ||
| Satış direktörü | 45.000 | 190.000 |
| Satış müdürü | 27.500 | 122.500 |
| Bölge satış müdürü | 24.500 | 74.500 |
| Satış temsilcisi/yöneticisi | 14.500 | 44.000 |
| Telesatış operatörü | 10.000 | 22.500 |
| Pazarlama | ||
| Pazarlama direktörü | 54.000 | 145.000 |
| Ürün küme müdürü | 33.000 | 90.000 |
| Ürün müdürü | 21.000 | 65.000 |
| Halkla bağlantılar müdürü | 21.000 | 52.500 |
| Müşteri münasebetleri yöneticisi | 20.000 | 48.000 |
| Pazarlama araştırma uzmanı | 14.250 | 34.500 |
| Halkla bağlantılar uzmanı | 14.250 | 29.500 |
| Hukuk &İdari işler | ||
| Hukuk müşaviri | 35.150 | 160.000 |
| Kıdemli avukat | 24.000 | 65.000 |
| Avukat | 16.500 | 24.500 |
| İdari işler müdürü | 21.000 | 37.500 |
| İdari işler yöneticisi | 18.000 | 27.500 |
| İdari işler uzmanı | 11.500 | 18.500 |
| Bina yöneticisi | 12.500 | 19.000 |
| Bina idare uzmanı | 10.500 | 16.000 |
| Finans | ||
| Finans direktörü | 45.000 | 160.000 |
| Mali işler müdürü | 35.000 | 75.000 |
| Muhasebe müdürü | 32.500 | 55.000 |
| Bütçe denetim müdürü | 22.500 | 44.500 |
| Bütçe uzmanı | 17.500 | 27.500 |
| Finans analisti | 22.500 | 35.000 |
| Muhasebe şefi | 20.000 | 32.500 |
| Muhasebe uzmanı | 13.000 | 25.000 |
| Muhasebe elemanı | 10.000 | 15.000 |
| Satın alma ve lojistik | ||
| Satınalma ve lojistik direktörü | 37.500 | 120.000 |
| Satınalma müdürü | 18.500 | 48.500 |
| Satınalma yetkilisi | 14.500 | 32.500 |
| Lojistik yetkilisi | 12.500 | 27.500 |
| İthalat uzmanı | 12.500 | 22.500 |
| Üretim | ||
| Üretim direktörü | 43.500 | 110.000 |
| Fabrika müdürü | 38.000 | 97.500 |
| Üretim müdürü | 25.500 | 67.500 |
| Kalite müdürü | 18.500 | 45.000 |
| Üretim şefi | 14.500 | 35.000 |
| Endüstri mühendisi | 12.500 | 27.500 |
| Üretim planlama uzmanı | 12.500 | 25.000 |
Kaynak:İK şirketlerinin bilgileri ve Capital’in araştırması dikkate alınarak Türkiye’nin en büyük 500 şirketindeki fiyatları yansıtacak biçimde oluşturuldu.
İŞE YENİ GİRENLER NE BEKLİYOR?
| İşe yeni girenleri ne bekliyor? (Aylık net maaş,TL) | ||
| Eğitime göre | Minimum (%) | Maksimum (%) |
| Üniversite | 11.500 | 17.000 |
| Yüksek lisans | 14.500 | 24.500 |
| Doktora | 16.000 | 27.500 |
Not:Ücretler Türkiye’nin 500 büyük şirketi dikkate alınarak hesaplandı
SEKTÖRLERE NAZARAN FİYATLAR:
| Sektörlere nazaran fiyatlar (aylık net, TL) | ||
| Tekstil -İhracat | 2023 minimum | 2023 maksimum |
| Genel müdür | 48.000 | 192.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 72.000 |
| Müdür | 18.000 | 45.000 |
| Uzman | 10.000 | 21.000 |
| Bankacılık | ||
| Genel müdür | 150.000 | 387.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 97.500 | 167.500 |
| Müdür | 31.500 | 85.000 |
| Şube müdürü | 24.750 | 55.000 |
| Uzman | 11.250 | 22.000 |
| Reklam | ||
| Genel müdür | 57.000 | 135.000 |
| Kreatif direktör | 42.000 | 102.000 |
| Art direktör | 35.000 | 91.000 |
| Müşteri münasebetleri direktörü | 33.000 | 68.000 |
| İlaç | ||
| Genel müdür | 107.000 | 330.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 78.000 | 165.000 |
| Müdür | 32.000 | 85.000 |
| Uzman | 15.500 | 35.000 |
| Satış temsilcisi | 12.500 | 21.000 |
| Perakende | ||
| Genel müdür | 63.000 | 185.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 102.500 |
| Müdür | 19.500 | 45.500 |
| Mağaza yöneticisi | 18.000 | 31.500 |
| Uzman | 10.000 | 17.500 |
| Turizm | ||
| Genel müdür | 40.500 | 135.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 33.000 | 87.500 |
| Müdür | 18.750 | 44.500 |
| Uzman | 12.000 | 23.500 |
| Hızlı tüketim | ||
| Genel müdür | 64.500 | 210.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 39.000 | 92.000 |
| Müdür | 20.250 | 56.000 |
| Uzman | 11.000 | 26.500 |
| Enerji | ||
| Genel müdür | 82.500 | 280.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 38.250 | 201.250 |
| Müdür | 24.000 | 119.000 |
| Uzman | 12.000 | 41.125 |
| Bilişim/Telekom | ||
| Genel müdür | 81.000 | 297.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 47.250 | 145.000 |
| Müdür | 30.000 | 95.000 |
| Uzman | 12.000 | 42.000 |
| Otomotiv | ||
| Genel müdür | 87.000 | 253.750 |
| Genel müdür yardımcısı | 62.250 | 152.250 |
| Müdür | 27.000 | 82.000 |
| Mühendis | 16.500 | 35.000 |
| Uzman | 12.500 | 33.250 |
| İnşaat/konut | ||
| Genel müdür | 47.250 | 202.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 97.500 |
| Proje müdürü | 22.500 | 85.000 |
| Uzman | 12.500 | 37.500 |
| Özel sağlık | ||
| Genel müdür | 61.500 | 237.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 51.750 | 140.000 |
| Müdür | 26.250 | 87.500 |
| Uzman doktor | 23.500 | 95.000 |
| Uzman | 12.500 | 33.500 |
Not:Ücretler Türkiye’nin 500 büyük şirketi dikkate alınarak hesaplandı.
Kaynak:İK şirketlerinin bilgileri ve Capital’in araştırması dikkate alınarak oluşturuldu.
2023 İÇİN 14 BÖLÜMDE ARTIRIM ORANI VARSAYIMLARI:
| 2023 için 14 bölümde minimum-maksimum artırım oranı tahmini | ||
| Sektör | Minimum (%) | Maksimum (%) |
| Bilişim-internet | 32,5 | 67,0 |
| İlaç ve sağlık | 29,5 | 59,0 |
| Hızlı tüketim | 33,5 | 66,5 |
| Tekstil | 17,5 | 44,5 |
| Gıda | 35,0 | 66,5 |
| Danışmanlık | 28,5 | 55,0 |
| Enerji | 34,0 | 67,5 |
| Üretim | 29,0 | 60,5 |
| Lojistik | 27,0 | 55,0 |
| Bankacılık | 36,0 | 67,5 |
| Otomotiv | 25,0 | 57,5 |
| İnşaat-gayrimenkul | 17,5 | 51,5 |
| Sigorta | 34,0 | 62,5 |
| Turizm | 25,0 | 55,5 |
| Kaynak: Datassist |
2023 BEKLENEN ORTALAMA FİYAT ARTIŞI
| SEKTÖR | 2023 BEKLENEN ORTALAMA FİYAT ARTIŞI |
| Otomotiv Ana Sanayi | 70,5 |
| Enerji | 68,6 |
| Üretim | 67,3 |
| Otomotiv Tedarik Sanayi | 67,1 |
| Maden & Metal | 66,8 |
| Lojistik | 66,3 |
| Finansal Hizmetler | 65,4 |
| Teknoloji | 62,5 |
| Sigorta | 61,2 |
| Kimya | 60,3 |
| Holdingler | 57,8 |
| Tüketici Ürünleri | 57,2 |
| Perakende | 56,8 |
| Kaynak: Mercer |
