İktidarın seçimler öncesi tekrar devreye aldığı KGF sistemi, kamu kurumlarını riske atıyor. Kamu bankalarının KGF teminatıyla kullandırdığı kredilerin tahsili aksıyor. Limitin üstünde verilen milyarlarca liralık kredi geri alınamıyor.
İktidarın seçmen takviyesini artırmak ve ekonomik krizin tesirlerini azaltmak emeliyle her devir kullandığı Kredi Garanti Fonu (KGF) yeniden devreye alındı. Lakin kamu kaynaklarıyla finanse edilen bu kredileri veren kamu bankaları, ödenmeyen ve geri alınma imkanı da bulunmayan bu krediler nedeniyle zahmet yaşıyor.
Yaklaşan seçimler öncesi iktidar tekrar KGF teminatı ile 14 farklı paketten oluşan, 250 milyar TL’lik kredi paketini uygulamaya koydu. Geçmiş yıllarda yapılan araştırmalarla verilen kredilerin yüzde 70’inin gayesi dışında kullanıldığı ortaya çıkan, iktidara yakın ve gerçekte gereksinimi olmayan bölümlerin fonlandığı görülen krediler, bankalar aracılığıyla aktarılacak.
DENETİMSİZ VE GİZLİ
Sayıştay’ın geçmiş yıllarda “denetimsizlik” tespitiyle risklere karşı uyardığı KGF sistemi ile verilen kredi meblağları, problemli ve tahsili mümkün olmayan krediler ile ilgili bilgiler kamuoyu ile paylaşılmıyor. Lakin Sayıştay’ın kamu bankalarında yaptığı kontrollere ait raporlarda hudutlu da olsa problemleri gösteren tespitler yer alıyor. Denetçilerin kamu bankalarında yaptığı son kontrollere ait raporlarda yer alan tespitlerden kimileri özetle şöyle:
•HATALI SÜREÇLER TAHSİLİ ENGELLİYOR: Kredi Garanti Fonu kefaletiyle kullandırılan kredilerden temerrüde düşenler için KGF’ye yapılan tazmin taleplerinin kimileri protokolde yer alan kredi kullandırım koşullarına uyulmaması sebepleriyle geri gönderiliyor ve tazmin talebi reddediliyor. Kredi Garanti Fonu, bankaların tazmin talebini “Geç başvurulması, kullandırım yanılgısı, denetim yanılgısı, evrakların eksik olması, müddetinde alınmaması” üzere münasebetlerle reddediyor.
•SORUNLU KREDİLER: Ziraat Bankası’ndan KGF kefaletiyle 1 milyon TL üzeri kullandırılan ve ödemelerde yaşanan sıkıntılar nedeniyle temerrüde düşen 316,7 milyon TL fiyatındaki kredinin tazmini hedefiyle 2020 ve 2021 yıllarında yapılan müracaatların bir kısmı KGF tarafından reddedildi. Tazmin talebi reddedilen 26,4 milyon TL fiyatındaki krediden 13,8 milyon TL fiyatındaki kısmı kapanmış, yapılandırılmış ya da yapılandırılacak kredilerden 12,6 milyon TL fiyatındaki kısmı öbür nedenlerle reddedilen kredilerden oluştu.
•BİNLERCE SIKINTILI MÜŞTERİ: Vakıflar Bankası’nın da 2021 yılsonu prestijiyle KGF kefaletiyle kullandırılan ve takibe düşen 3 bin 538 müşterisi bulunuyor. Bu müşterilere toplam 83,1 milyar TL kredi kullandırıldı ve bunun 3,1 milyar TL’si temerrüde düştüğünden takibe aktarıldı. 31 Aralık prestijiyle 33 şirkete kullandırdığı 26 milyon liralık kredinin 20 milyon liralık kısmının tazmin talebi reddedildi. Ayrıyeten, 23 şirkete verilen 13 milyon liranın yanlış süreçler sonucu 10 milyon lirasının tahsilinin mümkün olmayacağı da belirlendi.
•1 MİLYAR TL’LİK LİMİT AŞIMI: KGF kefaletiyle kullandırılan kredilerden takibe aktarılanların toplam fiyatı KGF’den tazmin edilebilecek toplam limiti aştı. 2021 sonu prestijiyle tazmin limitinde toplam 1 milyar 80 milyon TL’lik limit aşımı tespit edildi.
•KREDİ PAKETLERİ SORUNLU: KOBİ’ler, esnaf ve sanatkâr, hür meslek mensubu, ziraî işletme ve çiftçiler için çıkartılan kredi paketlerinin daha da problemli olduğu belirlendi. 31 Aralık 2021 prestijiyle kredi paketlerinden takibe düşen kredilerin 3,7 milyar TL’ye ulaştığı, bunların takibe düşme oranının öbür kredilerden daha yüksek olduğu belirlendi. Başkalarına nazaran bu kredilerin takibe düşme oranlarının 2,5 kat daha fazla olmasının nedeninin, tahsis süreçlerinde borçlunun finansal durumuna ait tahlillerin isabetli olmasının ve borçlunun nakit akışına uygun kredilendirilmesinin kıymetini gösterdiği vurgulandı.
•SIKINTI BÜYÜYECEK: Vakıflar Bankası’nın KGF kredilerinin geri ödemelerinin 2022 ve 2023 yıllarında ağırlaştığı, bunlarda hala ödemelerin aksadığı ve bu nedenle sorunun daha da artacağı öngörüsü raporlara yazıldı. KGF kredilerinin 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran 19,5 milyar TL artarak 83,1 milyar TL’ye ulaştığı, bunların büyük bir kısmında maddi teminat olmadığı bu nedenle KGF kredilerinde kullandırım şartlarına ve takibe düştükten sonra tazmin süreçlerine uygun hareket edilmesi gerektiği uyarısı yapıldı.
•SORUŞTURMA TALEBİ: Sayıştay, tespit ve kullandırım şartlarına titizlikle uyulması, kredi kullandırım süreçlerindeki denetimlerin artırılarak yanlışlı yahut eksik girişlerin azaltılması, mühletlere uyulması için gerekli önlemlerin alınmasını istedi. Tazmin talebi reddedilen kredilere ait uygulamaların bankaların iç kontrol ünitelerince soruşturulması ve sorumluluğu bulunan ilgililer hakkında gerekli süreçlerin yapılması da talep edildi.
Birgün / Nurcan GÖKDEMİR
