İranlı siyaset bilimcisi Prof. Dr. Sadık Zibakelam, Washington idaresinin İran’a karşı askeri müdahalede bulunmamasının sebeplerini, “İran’ın bölgedeki silah gücü, savaş masrafları, ABD’deki seçmen kitlesinin tavrı ve yakın geçmişteki savaş tecrübeleri” olarak sıraladı.
Reformistlere yakınlığıyla bilinen Şark gazetesindeki “ABD’nin İran Karşısında Sessiz Kalmasının Dört Nedeni” başlıklı makalesinde Zibakelam, Washington ve Tahran ortasında yaşanan gerginlikte ABD’nin İran’a karşı takındığı tavrın gerisinde yer alan askeri, ekonomik ve siyasi sebepleri kıymetlendirdi.
– “İran’ın bölgedeki silah gücü”
Muhtemel sebepler ortasında birinci sırada İranlı askeri yetkililerin lisana getirdiği “İran’ın bölgedeki silah üstünlüğü”ne yer veren Zibakelam, “İran’ın bölgede askeri üstünlüğü kelam konusu. ABD bu nedenle İran’la savaşma konusunda istekli gözükmüyor.” değerlendirmesini yaptı.
İkinci ihtimalin, Basra Körfezi’ndeki petrol tankerlerinin güvenliğiyle ilgili masrafları ABD’nin yalnızca kendisinin karşılamak istememesine dayandıran Zibakelam, ABD Lideri Donald Trump’ın “Bundan bu türlü NATO ülkelerinin güvenliğiyle ilgili ABD’nin para harcamayacağına” dair açıklamasını hatırlattı. Zibakelam, Trump’ın tıpkı yaklaşımı Basra Körfezi’nden geçiş yapan petrol tankerlerinin güvenliğiyle ilgili de uygulama niyetinde olduğuna işaret etti.
– “Asya ülkeleri askeri masrafları karşılamalı”
Zibakelam, “Basra Körfezi’nden çıkan petrol Avrupa, büyük bir kısmı ise Asya ülkelerine gidiyor. Trump, Asya ülkelerinin Avrupa ülkelerinden daha çok Körfez’in güvenliği için gerekli olan askeri masrafları karşılamaları gerektiğine inanıyor.” tabirini kullandı.
Bu açıdan körfezin güvenliğiyle ilgili bir sorunun Trump için çok da istenmez bir durum olmadığını belirten Zibakelam, “Durum bu türlü olunca Basra Körfezi’nden gelecek petrole daha çok bağımlı olan ülkeler bölgenin güvenliği için de daha çok bedel ödemeyi göz önüne almak durumunda kalacaklardır.” değerlendirmesinde bulundu.
– “Petrol fiyatlarının kontrolü”
Söz konusu makalede, savaş çıkmaması için ABD’nin alttan almasının üçüncü sebebinin, petrol fiyatlarının denetimli bir halde yükselişini sağlamak olduğunu belirten Zibakelam şöyle devam etti:
“Bölgede yaşanacak gerginlik sonucunda petrol fiyatlarının yükselmesi, bu alandaki ihracatçılarından ABD’yi ziyana sokmayacaktır. Ancak savaş, petrolün 100 dolar düzeyine çıkmasına sebep olabilir. Trump, bunu istemeyecektir. Geçen devirlerde ülkesinde petrol fiyatlarını bir ölçü artırması seçmen kitlesi tarafından düzgün karşılanmamıştı. Mevcut gerginlik nedeniyle birkaç dolar yükselmesi ise ABD’li tüketicinin üzerine hissedilir bir yük bindirmeyecektir.”
– “Afganistan ve Irak tecrübesi”
Afganistan ve Irak’a askeri müdahalesindeki makus deneyimlerin Washington idaresini İran’la savaşa girme konusunda geri durmaya sevk eden dördüncü sebep olarak zikreden Zibakelam, “ABD, bir askerlerini dahi riske atmamak için İran’a karadan asker çıkarmayacak olsa da ABD vatandaşlarının birden fazla savaş istemeyeceklerdir. Bu nedenle Trump kendisini ABD’yi savaştan uzak tutan önder olarak gösterirken, İran’ı ise ABD ve bölgenin güvenliğini tehdit eden ülke olarak göstermeye çalışmaktadır”” değerlendirmesinde bulundu.
AA
