Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve sağlam referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mayıs 2023 devri sonuçları açıklandı. Eşik bedel olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların dalda güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, manşet PMI mayıs ayında değişim göstermeyerek 51,5 seviyesinde kaldı. Üst üste beşinci ay eşik paha 50,0’ın üzerinde gerçekleşen endeks, Türk imalat dalının faaliyet şartlarında güzelleşmenin sürdüğüne işaret etti. Kelam konusu ölçülü güzelleşme, nisan ayındaki ile tıpkı olacak halde 2021 sonundan bu yana en yüksek oranda gerçekleşti.
Son anket kapsamında iştirakçi firmalar yaygın bir biçimde talepte düzgünleşme olduğunu bildirdi. Bu güzelleşmenin en direkt tesiri, yeni siparişlerin son üç ay boyunca güçlü bir formda artması oldu. Yeni ihracat siparişlerinde de artış kaydedildi. Bu gelişmelere bağlı olarak, imalatçılar üretim hacimlerini de son üç ay boyunca genişletti. Kimi anket iştirakçileri, şubat ayındaki zelzele sonrası faaliyetlerine şimdi yeni dönebildiklerini belirtti. Yeni siparişlerdeki yükseliş, imalatçıların istihdam seviyelerini son üç aydır birinci defa artırmasına imkan sağladı. Bununla birlikte, firmalar erken emekliliklerin istihdamı sınırladığını bildirmeye devam etti. İstihdam seviyesindeki yükseliş, firmaların iş yüklerinin altından kalkabilmelerini sağladı ve evvelki anket periyodunda görülen artışın akabinde birikmiş işler azalma kaydetti. Satın alma faaliyetindeki artışın yanı sıra girdi ve mamul stoklarının kullanımı da talebi karşılamaya yönelik uğraşları destekledi.
Mayıs bilgileri, bölümde enflasyonist baskıların hafiflemeye devam ettiği istikametinde sinyal verdi. Girdi maliyetleri büyük ölçüde Türk lirasındaki kıymet kaybı nedeniyle artmaya devam etse de enflasyon oranı yılın başından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Buna bağlı olarak, satış fiyatlarının artış suratı üst üste dördüncü ay gerileyerek Nisan 2020’den beri en düşük oranda kaydedildi.
Takip edilen 10 bölümün sekizinde üretim arttı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mayıs raporuna nazaran, imalat sanayi faaliyet şartlarında genele yaygın güzelleşme oldu. Mayısta ağaç ve kağıt eserleri ile elektrikli ve elektronik eserler hariç, takip edilen 10 dalın sekizinde üretim arttı. Kara ve deniz taşıtlarında üretim en süratli artışı kaydederken, besin eserleri, metalik olmayan mineral eserler ve giysi ve deri eserleri dalları de tekrar büyüme patikasına geçti.
Yeni siparişlerde daha da olumlu bir tablo dikkat çekti ve sadece ağaç ve kağıt eserleri dalında düşüş kaydedildi. En süratli artışın gerçekleştiği dokumacılık eserlerini çok az bir farkla kara ve deniz taşıtları takip etti. Makine ve metal eserler, kara ve deniz taşıtları ve besin eserleri başta olmak üzere kimi dallarda yeni ihracat siparişlerindeki süratli büyüme toplam yeni siparişleri destekledi.
Yeni siparişlerin genele yaygın bir biçimde artmasıyla birlikte, kesimlerin büyük kısmı mayıs ayında istihdamını genişletti. Elektrikli ve elektronik eserler kesiminin istihdamı anketin başladığı Ocak 2016’dan beri en süratli artışı kaydetmenin yanı sıra oran olarak başka kesimleri de geride bıraktı. Çalışan sayıları sadece metalik olmayan mineral eserler ve dokuma kesimlerinde düşüş kaydetti. Yeni siparişlerdeki büyümeye karşın istihdamda sağlanan artış, genel olarak firmaların iş yüklerini yönetebilmesine yardımcı oldu. İkinci çeyreğin ortasında birikmiş işler 10 kesimden yalnızca dördünde arttı.
Girdi maliyetleri genel olarak yükselmeye devam etti, fakat kesimlerin çoğunluğunda enflasyon nisan ayına kıyasla düşüş gösterdi. En süratli artış kara ve deniz taşıtları firmalarında, en yavaş artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk eserlerinde gerçekleşti. Bu eğilim kesin eser fiyatları için de geçerli oldu. Elektrikli ve elektronik eserler bölümünün üretiminde görülen yavaşlama, firmaların yeni siparişleri karşılayabilmek için çoklukla mevcut stoklarını kullanmalarına yol açtı. Buna bağlı olarak kesin eser stokları mayıs ayında süratli bir biçimde azaldı. Fakat genel tabloya bakıldığında dalların çoğunluğunda üretim sonrası stokların mayısta arttığı görüldü. Takip edilen 10 kesimin altısında artış kaydeden girdi stokları için de benzeri bir tablo kelam konusu oldu.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi: “Şubat’taki zelzelenin yanı sıra COVID-19 salgınından bu yana süregelen aksamaların Türk imalat kesimi üzerindeki tesirleri, Mayıs ayında kademeli bir halde azalmaya devam etti. Firmalar çalışan sayılarını artırma konusunda ilerleme kaydederek istihdamı tekrar büyümeye geçirebildi ve bu durum firmaların yeni siparişlerdeki artışı yanıtlayabilmesine yardımcı oldu.
Fiyatlar cephesinde ise rahatlama sürdü. Enflasyonist baskılar hafifleyerek genel olarak salgının başından bu yana görülen düzeylerin çok daha altında seyretti. Bu görece olumlu ortam, toparlanmanın önümüzdeki aylarda sürdürülmesine yardımcı olacaktır.
