Türkiye iktisadı 2022’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 3,9 büyüdü, yıllık bazda enflasyon ise yüzde 85 düzeyinde. İstanbul Ticaret Odası (İTO) bilgilerine nazaran ise İstanbul’da yıllık bazda enflasyon yüzde 105 oranında artış gösterdi. Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Jak Eskinazi, enflasyon ve büyüme bilgilerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Jak Eskinazi, “Küresel iktisadın yavaşladığı ve dünya genelinde enflasyonun yükseldiği bir devirdeyiz. Rusya-Ukrayna Savaşı’nda dokuz ay geride kaldı. Çin’in toparlanacağı tarafında bir beklenti vardı, fakat tekrardan gelen kısıtlamalar nedeniyle bunun 2023’de gerçekleşmesi mümkün değil. Ukrayna’daki savaş ve koronavirüs pandemisi nedeniyle büyük artış gösteren güç ve besin fiyatları bütün kesitlerin üzerinde büyük bir yük oluşturuyor. Dünyada ve Avro Bölgesi’nde yıllık enflasyon yüzde 10-12 bandında. Rusya’nın enflasyonu Ukrayna’yı işgalinden bu yana ikiye katlandı, fakat düşüyor. Almanya, İtalya ve Birleşik Krallık çift haneli düzeylerde.” dedi.
Son 25 yıldır karşılaşmadığımız enflasyon oranları
Eskinazi, “Elbette ki ithalata bağımlı ve makus yönetilen yoksul ekonomiler daha yüksek risk altında. Ve Türkiye’de enflasyon 1998’den beri en yüksek seviyede…Türkiye’de son 25 yıldır karşılaşmadığımız enflasyon oranları ölçülüyor. Ocak ayında yıllık enflasyon 2002 yılından bu yana en yüksek seviyeyi görüp, yüzde 48’i aşmıştı. 2022 yılı Ocak ayında taban fiyata yapılan yüzde 50 artırım sonrası Haziran’da yıllık enflasyon yüzde 78.62, Temmuz ayında yüzde 30’luk artırımdan sonra Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 85.51’e çıktı. Yılbaşında minimum fiyatın artmasıyla enflasyon daha da şahlanacak. EYT’li çalışanlara KGF kredisi takviyesi verilmesi elbette ki hoş bir gelişme fakat bu enflasyonda kaybolan sermayenin daha da erimesine yol açacak.” diye konuştu.
Enflasyonun olduğu bir ülkede gelir dağılımı yoktur, alım gücü yoktur
Arjantin’in son 10 yıldır girdiği yüksek enflasyon sarmalından çıkamadığını vurgulayan Jak Eskinazi kelamlarına şöyle devam etti:
“Arjantin’de günde 5.50 dolar altında ile geçinmeye çalışanların nüfusa oranı 2012’de yüzde 4 iken 2022’de yüzde 36’ya ulaştı. Türkiye, Arjantin’i geçmiş durumda. Enflasyonda dünya sıralamasında 6’ıncıyız. OECD ve G20 ülkelerinde ise birinciyiz. Enflasyonun olduğu bir ülkede gelir dağılımı yoktur, alım gücü yoktur, işsizlik, geçim ezası, yoksullaşma ve kıtlık vardır. Bırakın ekonomik istikrarı, siyasi istikrar da yoktur. Sayın Demirel’in 1991 yılında enflasyonu anlatırken dediği üzere “Enflasyon devletleri yıkan, Milletleri içinden bozan bir olaydır.””
Türkiye bu ülkelerle kıyaslanacak hale nasıl gelebilir?
Eskinazi, “Enflasyon oranı Türkiye’den daha yüksek olan Venezuela, Sudan, Lübnan, Suriye ve Zimbabve’ye bakalım; Hepsi yıllardır bir ekonomik krizden başkasına savruluyor. Şu tablodan nitekim büyük dersler çıkarmamız gerekiyor. Türkiye bu ülkelerle kıyaslanacak hale nasıl gelebilir? Enflasyon ortamında uzun müddet kalmak yozlaştırır, sizi onlarca yıl geriye atar. Şu an yüksek enflasyon bizi resmen 30 yıl geriye attı.” dedi.
Bu şartlar ihracatın gelişmesi, ilerlemesi için bir ortam yaratmıyor
Jak Eskinazi, “Avrupa ülkelerinde, ABD’de yüzde 9’un üzerine çıkan enflasyon oranları son 50 yılın 70 yılın tepesi olarak nitelendiriliyor. Biz, Avrupa’nın ABD’nin bir yılda yaşadığı- yeni karşılaştığı- panik yaşadığı enflasyonun neredeyse 10 kat daha yükseğini bir ayda yaşıyoruz. OECD’nin iddialarına Türkiye enflasyonun en yüksek olduğu ülke olmaya devam edecek. Bu şartlar ihracatın gelişmesi, ilerlemesi için bir ortam yaratmıyor.” diye konuştu.
Enflasyonla gelen büyüme sürdürülebilir bir büyüme değildir
Eskinazi, “Ekonominin büyümesini olumlu karşılıyoruz fakat şu an tek isteğimiz alım gücünün artması ve fiyat istikrarı. Büyümenin kalitesini ve niteliğini sorgulamamız gerekiyor. Önceliğimiz büyüme mi istikrar mı? Kıymetli olan çalışan işçi bölümün büyümeden aldığı hissenin artması ve toplumun her kısmının bu büyümeyi hissetmesi. Enflasyonla gelen büyüme sürdürülebilir bir büyüme değildir. Türkiye’nin güçlü bir büyüme sağlaması ve devamlılığı için enflasyonu kalıcı bir formda indirmesi gerekiyor. Dünyanın iki kilit iktisadı ABD ve Çin’de büyüme istikrarı var. Türkiye çok fazla dalgalanma yaşıyor. Bir devir sonra büyümede yavaşlama kelam konusu olacaktır. Enflasyonun denetim altına alındığı, öngörülebilir bir ortam istiyoruz. Yatırım itimat ortamında olur. Gerçek kalkınmaya giden yol budur.” dedi.
Bu harikulâde konjonktür Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarını gölgeliyor
Reuters ve Maersk’in ortak çalışmasına nazaran; Avrupalı şirketler için Türkiye’nin Polonya ve Almanya’nın akabinde en tanınan tedarik merkezi olduğunu açıklayan Eskinazi global resesyon ile navlun fiyatlarının düştüğüne değindi.
“Avantajımızı kaybediyoruz. Optimist olmak için nedenimiz yok. Her ne kadar bu harikulâde konjonktür Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarını gölgelese de biz çalışmalarımıza her gün yenilerini ekliyoruz. Önümüzde sürdürülebilirlikle ilgili bir dizi regülasyon bizi bekliyor. Bir an evvel ayağa kalkıp katma bedel yaratan kıymetli mevzulara odaklanmamız gerekiyor.”
