“Dil gerçeği gizleyebilir lakin gözler asla! Beklenmedik bir soru sorulur, irkilmezsin bile, kendini denetim altına alman yalnızca bir saniye sürer, gerçeği saklamak için ne söylemen gerektiğini biliyorsun ve çok inandırıcı konuşuyorsun, yüzünde seni ele verecek rastgele bir tabir yok. Ancak ne yazık ki, soru tarafından rahatsız edildin ve ruhunun derinliklerinden bir şey yükseldi, gözlerin de titreşiyor. Her şey ele verilmiş oldu.”
– Mihail Bulgakov, The Master and Margarita
Piyasalar, bildiğimiz manada idare dünyasından çok daha farklı çalışır. COP27 İklim Değişikliği Konferansı’na 400 özel jetle katılıp iklim değişikliğini konuşabilirsiniz. Bu olağandışı de kabul edilmeyebilir. Lakin piyasalarda gerçek sizi eninde sonunda bulur. Saklanacak yer bulmakta zorlanırsınız.
Aslında her şey sakin bir başla önyargısız olarak başlıyor ve bitiyor. Yazılar, konuşmalar, TV yayınları, podcastler, YouTube yayınları, samimi ve dürüst olduklarında dahi, en düzgün ihtimalle gerçeğin yalnızca birer kopyası yahut modeli. Ancak model gerçeğin kendisi değil, onun anlaşılabilir hale getirilmiş ve indirgenmiş hali. Bu indirgeme sırasında ise kompleksitesini, canlılığını ve gerçekliğini kaybeder. Bazen yüzlerce sayfa okumak, sonu gelmeyen tahliller yapmak yerine olaylara birer canlı üzere bakmak daha güzeldir.
Kimsenin kristal küresi yok. Varsayım etmeye çalışmak hatta ve hatta zamanlama mümkün değil cümlelerini de sık sık duyarız. Howard Marks üzere ustalar bile bunu öne sürer. Benim anlamakta zorlandığım ve kendi deneyimimle hakikat olmadığını düşündüğüm bir argüman bu. Nokta atışı varsayımlar yapmak imkansız olsa da altta yatan dinamiklere bakarak nispeten yeterli kestirimler ortaya çıkarmak mümkün diyebiliriz. İşin en değerli kısmı, makro çerçeveyi ve buradaki değişimlerin fiyatlanıp fiyatlanmadığını yanlışsız anlamaya çalışmak. Söylemesi kolay fakat yapması sıkıntı, biliyorum. Bunu yaparken yalnızca rasyonel mantığı kullanmak tahminen de büyük çoğunluğu yanıltan nokta oluyor. Yunan mitolojisinden yola çıkarak söylersek, yalnızca Apollo’ya bel bağlarsak doğruya ulaşamayız. Nietzche’nin de söylediği üzere Dynosus’a da kulak verip senteze ulaşmak mümkün. Birebir şeyi Dr. Ian Mcgilchrist da söyler. Sağ ve sol beyin üzerine yaptığı araştırmalar, onu bu sonuca götürmüştür.
“Genç kuşak, bir şeyin neden üst yahut aşağı gitmesi gerektiğini manaya ve rasyonelleştirme gereksinimiyle kendi yeteneklerini engelliyor. Sebepler bariz ve herkesin anlayabileceği hale geldiğinde, hareket sona ermiş olabilir.”
“Bugün bölümde çok daha derin entelektüeller var. Bu ve internetteki bilgi patlaması, her şeyin bir açıklaması olduğu yanılsamasını yaratıyor. Bu nedenle, sanıyorlar ki asıl vazifeniz bu açıklamayı bulmaktır.”
-Paul Tudor Jones
Piyasalar da canlı birer organizmadır, kişilikleri vardır. Apollo’nun sesini biraz bastırdığınızda, size birşey anlatmaya çalıştığını anlarsınız. Lisanını çat pat bilseniz de hatta hiç bilmeseniz bile beden lisanından birşeyler çıkarabilirsiniz. Fakat birçok vakit sol beyniniz, bunları rasyonel bulmadığı için kulak ardı edersiniz.
Hem bizim hem de global pay senedi piyasaları için yıl sonuna kadar olumlu görüşlerimizin gerisinde durmaya devam ediyoruz. Muhakkak müddettir bizi okuyanların bildiği üzere S&P500 endeksini global risk iştahı açısından benchmark olarak kabul ediyoruz. Kestirim ettiğimiz üzere Ekim taban gördüğümüz ay, 3500 de taban olarak gördüğümüz düzey oldu. Bunun en az birkaç aylık bir taban olacağını ve ardından sene sonu ralllisi göreceğimizi tez etmiştik.
Dip düzeyinin yüzde 10 kadar üstüne geldik lakin sene sonuna kadar üst istikametli görüşümüzü koruyoruz. Bu yükselişe teknoloji liderlik edebilir demiştik lakin bu gerçekleşmedi fakat önümüzdeki haftalarda fotoğrafta değişiklik olabilir. Bilhassa gelişmiş ülke bono faizlerinin ve DXY’in zirve oluşturduğunu düşündüğümüzden ötürü kıymetli metaller ve madenciler için de görüşümüz olumlu. Gerçek, gerçek faizlerdeki süratli artış, -ki bunu daha evvel ayrıntılı olarak da söz etmiştik- yalnızca teknoloji de değil pahalı metallerde de baskıladı.
Fakat FED’in, bizce faiz artırımlarında önümüzdeki sene birinci çeyrekte kredi ve pay senedi piyasalarında beklediğimiz çalkantı ve artan resesyon işaretleri nedeniyle durmak zorunda kalacağını düşünüyoruz. Bununla birlikte hem kısa hem uzun vadeli ABD bono faizlerinin seneye birinci çeyrekte gerilemesini ve randıman eğrisinin dikleşmesini bekleriz. Pahalı metaller üzerinde baskı yaratan enflasyon beklentilerinin de sert faiz artırımlarıyla bir arada nispeten çıpalanmıştı ama bu da değişiyor. Uzun vadeli faiz beklentisini yansıtan ABD 10 yıllık breakevenler Temmuz’daki 230bps civarından 250bps civarına kadar yükseldi ve bu daha FED havlu atmadan gerçekleşiyor.
Tabii burada değerli soru: FED bu beklentilere karşın durur mu? Bizce, piyasa birinci çeyrekte beklediğimiz çalkantı ile FED’i zorlayacak. Bir sonraki Jackson Hole toplantısında da FED yüzde 2 olan amacını üst, muhtemelen 3’ler civarında revize etmek zorunda kalabilir.
“FED’in süratli faiz artışlarından derin bir rahatsızlık duyuyorum. Bunun yol açabileceği tesirler, milyonlarca birey ve aile için gereksiz acı ve ekonomiyi yıkıcı bir sakinliğe itmek. Bu haftaki Federal Açık Piyasa Komitesi kararı FED’in arka arda dördüncü mega oran artışını işaret ediyor. Bu 2008 global mali krizi öncesinden bu yana en yüksek artış. Kâfi artık.”
-House Financial Services Komitesinin Lideri Maxine Waters’ın FED Lideri Powell’a yazdığı açık mektup.
Hazırladığımız raporlarda, piyasaların yılbaşından bu yana dünyada bir numara olması, ABD borsalarında beklentimiz ayı piyasası, Ekim ayı taban olur, sene sonuna kadar olumluyuz üzere değerlendirmeleri paylaşırken bunları yalnızca rasyonel ve aksi ispatlanamaz “kanıtlarlar” ile desteklemek mümkün değildi. İşin değerli kısmını, piyasalar yol boyunca kulağımıza fısıldadı ve ‘‘Sol beyninin tonunu biraz düşür’’ dedi. Bilhassa olumuz haberlere olumlu tepkiler, örneğin 13 Ekim’deki üzere, da bu fısıltıların haykırışa dönüştüğü anlardı. Milyonlarca, üstelik işi bu olan beşerlerle rekabet ettiğinizde bilgi avantajınız birden fazla vakit yoktur lakin tahlil avantajınız olabilir. Baktığınız vakit birtakım durumlarda bu da yetmez, deneyimle karışık sağ beynin sesine de kulak vermeniz gerekir. O ses en az o kadar emek verdiğiniz tahlilleriniz kadar kıymetlidir.
Tabii bunlar havada kalıyormuş üzere kulağa fazla ‘soft’ geliyor. Yazıya döküldüğünde de canlılığı ve gerçekliği azalıyor ancak dilim döndüğünce verebileceğim en yeterli tanım de lakin bu olabilir.
Yazar: Murat Berk, Baş Stratejist
Ve sonunda: ABD TÜFE enflasyonu beklenenin altında geldi, ibre aralıkta 50 baz puan artışa döndü
Kripto dünyasının Lehman anı: FTX’te yaşananlar neden kıymetli?
Mephisto: Size Çarşamba’ya kadar müddet | Artunç Kocabalkan – Atilla Yeşilada
