Dünya Bankası ve IMF’den gelen ikazlar kulak gerisi edildi. Geçen hafta fon yöneticileri Fed’in yakın vakitte sıkı para siyasetinden vazgeçeceği ve Çin’in Covid-19 faciasını atlatıp, yine eski yüksek büyüme günlerine dönmesiyle süratli bir toparlanmaya bahse girerek tüm riskli varlıklarda alıma geçti.
Dünyanın önde gelen ekonomileri hakikaten resesyona girse dahi, kimse bunun derin yahut uzun periyodik olmasını beklemiyor zira işgücü piyasaları sağlıklı ve enflasyon oranları global düzlemde geriliyor.
Öte yanda, uzmanlar ortasında IMF’nin uyarı yayınlamasına neden olan bir senaryo olan ABD, Avrupa ve Çin’deki eşzamanlı sakinlikten büyük endişeler var. IMF Lideri Kristalina Georgieva, ABD merkezli TV CBS’ye verdiği bir röportajda, üç iktisatta büyümenin “eşzamanlı olarak yavaşlayacağına” ve bunun da 2023’te dünya ekonomilerinin üçte birinin resesyona girmesine neden olacağına işaret etti.
Yaklaşık yirmi yıldır İngiltere Merkez Bankası yetkilisi olan iktisatçı Charles Goodhart da eşzamanlı ekonomik gerilemelerin tesirleri konusunda karamsar. “Eğer gerçekleşirse, dünyanın geri kalanına daha yavaş büyüme, daha fazla işsizlik ve daha düşük gelir ve tüketim olarak yansıma tesiri olacak. Hasılı – daha fazla mutsuzluk ufukta”.
Goodhart, eş vakitli yavaşlamanın birkaç farklı nedenini belirledi. “Çin’de, Covid-19 salgınının makûs idaresi; ABD’de çok mali ve mali genişlemenin geri alınması; AB’de ise Ukrayna’daki savaşın neden olduğu arz şoku.”
Üç büyük iktisat şu anda farklı başlangıç noktalarında. ABD, Federal Rezerv’in çok agresif faiz artırımlarından muzdarip, fakat birebir vakitte tam istihdama da yakın. Şu anda yalnızca %3,7 oranında işsizlik var ve yerli petrol ve gaz üretimi yüksek güç fiyatlarından yararlanıyor. Enflasyon Haziran’daki %9,1’den Aralık’ta %7,1’e düştü. Avrupa’da her şey Putin’in savaşı ve bölgenin güç bağımlılığı ile ilgili. Bu ortada, Çin’in çok tartışmalı salgını sınırlama siyasetleri, 2022’de ekonomik büyümenin 40 yıl sonra birinci defa global ortalamanın altına düşmesine neden olabilir.
Roland Gillet, Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde ve Brüksel’deki Université Libre’de finansal iktisat profesörü. Her bir ekonomik gücün durumunu bir-iki sözle özetliyor. “Çin için, iki karşı gücün çarpışması nedeniyle belirsizlik. Sonunda sıfır Kovid siyaseti meczup gömleğinden kurtulmuş toplumda yaşanan Covid-19 enfeksiyonu tsunamisi var. Çin’in avantajı Batılı müşterilerin Putin’i terk etmesinden sonra Rusya’dan derin iskontolarla petrol satın alma muahedeleri ve Kasım ayında %1,6’lık düşük enflasyon oranı.
Gillet’in Avrupa ve ABD için kelamları sırasıyla kırılgan ve esnek. “Avrupa, ABD’ye kıyasla her geçen gün daha da yoksullaşıyor zira ABD kendi gücünü üretiyor. Pandemi sırasında Avrupalıların biriktirdiği tüm para, restoranlar ve mağazalarda harcama yerine ısınma ve yakıt için kullanılıyor. Güce harcanan para yabancı tedarikçilere gidiyor ve Avrupa’nın büyümesi için hiçbir şey kalmıyor geriye. ABD’de bu olmaz”.
İtalyan ekonomist ve eski Hazine Bakanı Lorenzo Codogno, Çin’in tekrar açılmasının iktisadına yarar sağlayabileceğine inanıyor, fakat yeni bir salgın ve bilinmeyen koronavirüs varyantlarının ortaya çıkması konusunda telaşlı. Codogno, 2023’teki büyük ekonomiler konusunda temkinli bir iyimserliğe sahip: “Kamu ve özel dal yatırımları, özel tasarruflar, hizmet talebinin devam eden toparlanması ve güçlü işgücü piyasası sayesinde sistemde çok fazla direnç var.”
Çin’de risk mi var, fırsat mı?
Eşzamanlı ekonomik yavaşlamalarla ilgili abartılı manşetler, birtakım kıymetli nüansları gizleme eğiliminde. Çin’de sıfır Kovid siyasetini apansız terk ettikten sonra yaşanan olay patlaması, sıhhat sistemini çökertebilir ve “dünyanın fabrikasında” üretimi daha fazla sekteye uğratabilir. Bu iki faktör, düşük Çin talebi nedeniyle global petrol fiyatlarında kış rallisini geçen haftaya kadar frenledi.
Bununla birlikte, Arcano Research’ün baş ekonomisti Ignacio de la Torre, kestirimlerin birçoklarının Çin için hala güçlü bir GSYİH büyümesine işaret ettiğini söylüyor. “Georgieva’nın sözü piyasa gerçekleri ile dengeli değil. Aslında yatırımcılar, 2023’te Çin’in daha yüksek büyüyeceğine bahse giriyor. GSYH artış suratının %3’ten %5’e çıkmasını bekliyor” dedi.
Bazı büyük ABD finans kurumları de la Torre ile tıpkı fikirde. Morgan Stanley, Çin’in 2023 GSYİH iddiasını %5’ten %5,4’e; JP Morgan ise %4’ten %4,3’e yükseltti.
Alvaro Sanchez, El Pais
