Türkiye 2002-2017 yılını kapsayan 16 yılda toplam 811 milyar TL faiz ödedi. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın duyurduğu resmi varsayım ve programa nazaran ise 2022 ve 2023 yıllarında 810 milyar TL faiz ödenecek.
Bakanlığın açıkladığı programa nazaran Türkiye 2023 yılında neredeyse anapara kadar faiz ödeyecek. Anapara için 564 milyar lira, faiz için ise 519 milyar lira ödeme planlanıyor.
Buna nazaran ödenecek 100 liranın 52 lirası anaparaya, 48 lirası ise faize gidecek. Programlarda sapma olduğundan ödeme ölçülerinin daha da artması bekleniyor.
Türkiye Eylül 2021’den bu yana “düşük faiz”li yeni bir ekonomik model takip ediyor. Merkez Bankası (TCMB) siyaset faizinde son 13 ayda 7 kere indirime gitti.
Böylece siyaset faizi 19’dan yüzde 10,5’e kadar geriledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Yeni iktisat modeliyle, yüksek faiz verecek sıcak para çekme siyasetini elimizin zıddıyla itiyoruz. Düşük faizle, üretimi ve ihracatı destekleyeceğiz” diyor.
Ancak Türkiye’nin faiz sarfiyatları artıyor. 2021’de Türkiye’nin faiz sarfiyatı 180,9 milyar lira olmuştu. Ocak-Eylül aylarını kapsayan 2022’nin birinci 9 ayında bu ölçü aşıldı. Yılın birinci üç çeyreğinde Türkiye toplam 207,1 milyar faiz ödemesi yaptı.
HMB datalarına nazaran Türkiye’nin faiz masrafları 2001 ile 2017 yılları ortasında yıllık 40 ila 60 milyar TL ortasında seyretti. 2019 sonunda 100 milyar liraya dayanan faiz masrafı 2020’de 134 milyar; 2021’de ise 180,9 milyar lira oldu. HMB’nin iddiasına nazaran 2022 sonunda bu ölçü 290,4 milyar liraya ulaşacak.
16 yılda ödenen toplam faiz 2 yılda ödenecek
Türkiye 2002-2017 yıllarını kapsayan 16 yılda toplam 811 milyar lira faiz ödedi. Bakanlığın kestirim ve programına nazaran 2022-2023 yıllarında toplam ödenmesi planlanan faiz ölçüsü 810 milyar lira.
Sapma durumunda faiz ölçüsü daha da artabilir. 2022 için faiz duyurusu 212,5 milyar TL iken şu an gerçekleşme varsayımı 290,4 milyar liraya kadar çıktı. Bu da yüze 37 sapma demek. Anaparada ödemesindeki sapma oranı da yüzde 35.
Türkiye’nin 2023’te ödeyeceği 100 liralık borcun 52’si anaparaya, 48’i faize gidecek
Hazine ve Maliye Bakanlığı 31 Ekim 2022 tarihinde hazine finans programını açıklayarak 2022 yılı gelişmeleri ve 2023 yılı öngörülerini duyurdu.
Buna nazaran 2022 yılında Türkiye 397,3 milyar lira anapara; 290,4 milyar lira da faiz ödemesi yapmış olacak. 2023 yılında ise 563,6 milyar lira anapara; 519,2 milyar lira da faiz ödemesi öngörülüyor.
2022 yılında ödenen 100 liradan 42 lirası faize giderken 2023 yılında bu ölçü 48 liraya çıkacak.
Bütçe masraflarının ne kadarı faize gidiyor?
Peki, faiz ödemelerinin bütçe masraflarındaki hissesi kaç? Merkezi bütçede faiz masraflarının bütçe sarfiyatları içindeki hissesi 2000’li yılların başında itibaren kademeli bir düşüşle yüzde 51’den yüzde 8’e kadar geriledi.
2017’de yüzde 8,4 ile en düşük düzeye inen bu oran yavaş da olsa yükselmeye başladı ve 2021’de yüzde 11,3 oldu.
Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) masrafları ne durumda?
Türkiye’nin Aralık 2021’de devreye soktuğu Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) sistemi çerçevesinde yapılan ödemeler artıyor.
Bu ödemeler “faiz giderleri” içinde değil; “cari transferler” altında “Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Korunmasına Ait Giderler” kapsamında gerçekleşiyor.
Mart-Eylül 2022 ortasında bu kapsamda 84,9 milyar lira ödeme yapıldı.
