TCMB, 2022’nin 4. çeyreğine ait kredi eğilimleri anketi raporunu yayımladı. Raporun ayrıntısı şöyle:
Bankaların 2022 yılının son çeyreğine ait değerlendirmeleri ile 2023 yılının birinci çeyreğine ait beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları incelendiğinde(1), 2022 yılının son çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görülmektedir. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler ile kısa vadeli kredilere uygulanan standartların tıpkı kaldığı gözlenirken, başka işletme kredi çeşitlerinde sıkılaşma olduğu görülmektedir. 2023 yılının birinci çeyreği için bankaların beklentisi, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler ile kısa vadeli kredilere uygulanan standartların tıpkı kalacağı, öbür işletme kredi çeşitlerinde standartların sıkılaşmaya devam edeceği tarafındadır. Yılın son çeyreğinde, konut kredi tipinde uygulanan standartların sıkılaşmaya devam ettiği, taşıt ve öbür ferdî kredi tiplerinde ise standartların tıpkı kaldığı görülmektedir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, tüm ferdî kredi tiplerinde standartların birebir kalacağı tarafındadır. Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, yılın son çeyreğinde küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepte artış gözlenirken, büyük işletmelere verilen krediler, uzun vadeli krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talepte azalış gözlenmektedir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, yabancı para cinsinden açılan kredi cinsinde talebin azalmaya devam edeceği, başka işletme kredi cinslerinde ise talebin artacağı tarafındadır. Yılın son çeyreğinde konut ve öbür ferdi kredi taleplerinde artış, taşıt kredi talebinde ise azalış olduğu gözlenmektedir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, konut ve taşıt kredi tiplerinde talebin artacağı, öteki ferdi kredi cinslerinde ise talebin azalacağı tarafındadır. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2022 yılının son çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama şartlarının sıkılaşmaya devam ettiği görülmektedir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama şartlarında bir ölçü gevşeme olacağı istikametinde iken yurt dışı fonlama şartlarında sıkılaşmanın devam edeceği yönündedir
I. Kredilere Uygulanan Standartlar
2022 yılının dördüncü çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görülmektedir. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler ile kısa vadeli kredilere uygulanan standartların birebir kaldığı gözlenirken, başka işletme kredi tiplerinde sıkılaşma olduğu görülmektedir. Fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamaları, rekabet baskısı ve risk algılaması standartları sıkılaştırıcı tarafta etkileyen faktörler olmuştur. 2023 yılının birinci çeyreği için bankaların beklentisi, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler ile kısa vadeli kredilere uygulanan standartların tıpkı kalacağı, öteki işletme kredi çeşitlerinde standartların sıkılaşmaya devam edeceği tarafındadır (Grafik 1). Yılın son çeyreğinde konut kredi çeşidinde uygulanan standartların sıkılaşmaya devam ettiği, taşıt ve başka kişisel kredi cinslerinde ise standartların tıpkı kaldığı görülmektedir. Tüm ferdî kredi çeşitlerinde fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları ve risk algılaması standartları sıkılaştırıcı tarafta etkileyen faktörler olmuştur. Konut ve öbür ferdi kredi cinslerinde standartları gevşetici tarafta etkileyen faktör bulunmazken, taşıt kredilerinde rekabet baskısı standartları gevşetici tarafta etkilemiştir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, tüm kişisel kredi cinslerinde standartların birebir kalacağı istikametindedir.
II. Kredi Talepleri
İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, yılın dördüncü çeyreğinde küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepte artış gözlenirken, büyük işletmelere verilen krediler, uzun vadeli krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talepte azalış gözlenmektedir. Krediler üzerindeki vergi ve gibisi yükler talebi en çok azaltan faktör iken, alternatif finansman kullanımı talebi en çok artıran faktör olmuştur. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, yabancı para cinsinden açılan kredi çeşidinde talebin azalmaya devam edeceği, öbür işletme kredi çeşitlerinde ise talebin artacağı tarafındadır.
Yılın son çeyreğinde konut ve öbür ferdi kredi taleplerinde artış, taşıt kredi talebinde ise azalış olduğu gözlenmektedir. Konut kredilerinde konut piyasasına ait beklentiler, başka ferdi kredi tipinde ise finansman gereksinimleri talebi artırıcı istikamette etkileyen en değerli faktörler olmuştur. Taşıt kredilerinde ise bütün faktörler talebi azaltıcı tarafta etkilemiştir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, konut ve taşıt kredi cinslerinde talebin artacağı, öteki kişisel kredi cinslerinde ise talebin azalacağı istikametindedir.
III. Kredi Şart ve Kuralları
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan şart ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjının azaltıldığı gözlenmektedir. Faiz dışında alınan fiyat ve komitelere ait şart ve kurallar gevşetilirken, öbür durum ve kaidelere ait şart ve kuralların sıkılaştırıldığı görülmektedir. Kişisel kredilere uygulanan şart ve kurallar incelendiğinde, ortalama krediler üzerindeki kar marjının konut kredilerinde artırıldığı, taşıt ve ferdi kredilerde azaltıldığı gözlenmekte, daha riskli krediler üzerindeki kar marjının ise taşıt kredilerinde artırıldığı, konut ve başka ferdî kredilerde azaltıldığı görülmektedir. Teminat gereksinimi ve vadeye ait şart ve kurallar bütün kişisel kredi çeşitlerinde sıkılaştırılırken, faiz dışında alınan fiyat ve komitelere ait şart ve kuralların tüm ferdî kredi cinslerinde gevşetildiği görülmektedir.
IV. Fonlama Koşulları
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2022 yılının dördüncü çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama şartlarının sıkılaşmaya devam ettiği görülmektedir. Yurt dışı fonlama maliyeti ve öbür şart ve kurallar, yurt dışı fonlama şartlarını sıkılaştırıcı tarafta etkilemiştir. 2023 yılının birinci çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama şartlarında bir ölçü gevşeme olacağı istikametinde iken yurt dışı fonlama şartlarında sıkılaşmanın devam edeceği istikametindedir.
-iDeal Haber Merkezi-
