Rusya, askeri harcamalar ve petrol fiyatları bütçe üzerinde baskı oluşturduğu için vergileri artırabilir
Ekonomistler, Rusya’nın askeri harcamaları artırırken bütçesinde petrol gelirlerine gitgide daha bağımlı hale geldiğini belirterek, ham petrol fiyatlarının bu yıl Kremlin’in beklentilerini karşılamaması durumunda hükümetin vergileri artırmak zorunda kalabileceği ikazını yaptı.
Rusya’nın en önemli ihracatı olan Ural petrolünün fiyatı, G7 liderliğindeki Batılı ulusların Rusya’nın petrol ihracatına 60 dolarlık bir tavan koymasıyla Aralık ayının başından bu yana %20’den fazla düştü.
2023 federal bütçesindeki varsayımların varil başına 70 doların biraz üzerinde bir Ural fiyatına dayandığı ve fiyatların şu anda 50 dolara yakın süreç gördüğü göz önüne alındığında, vergi artışları gerekebilir ve Putin’in iç takviyesi bağlamında problemli olabilir.
Tavan fiyat yaptırımı ve AB-ABD ambargosu Rusya’nın petrol ihraç etmesini zorlaştırırken, Moskova boşluğu doldurmak için dünyanın en büyük ve üçüncü en büyük ithalatçıları olan Çin ve Hindistan’a güvendi. Lakin bu iki iktisadın güç talebi dahi Batı pazarından kovulmanın açığını kapatamaz.
Alfa Bank, gaz ve petrol eserleri ihracatından elde edilen gelirde düşüşün “ufukta göründüğü” uyarısı içeren araştırma notunda, “Bütçenin petrole artan bağımlılığı mali istikrar endişelerini artırıyor” dedi.
Analistler, hükümetin Ukrayna savaşını finanse etmek için 2022’de harcamalarını dörtte birden fazla artırmasıyla, bütçeyi dengelemek için gereken petrol fiyatının varil başına 67 dolardan 101 dolara sıçradığını söylüyor.
Devlete ilişkin güç devi Gazprom’un geçen yıl 1,85 trilyon ruble (27,5 milyar dolar) dağıttığı temettü ve bir keze mahsus vergiler hesaba katıldığında, bütçeyi dengelemek için gereken petrol fiyatı varil başına 115 dolara kadar çıkabilir.
Maliye Bakanı Anton Siluanov Aralık ayında yaptığı açıklamada, Rusya’nın bütçe açığının geçen yıl toplam 3,3 trilyon ruble (49 milyar $) yahut gayri safi yurtiçi hasılanın %2,3’üne vardığı ve tavan fiyat yaptırımı Rusya’nın ihracat gelirlerini engellediği için 2023’te tekrar %2’yi aşabileceğini söyledi.
VERGİ ARTIRIMLARI PROBLEMLİ OLUR
Alfa Bank baş ekonomisti Natalia Orlova, “Petrolün vadeli süreç fiyatı ile bütçeyi dengeleyecek fiyat ortasında uçurum oluştuğunda, açık borçlanma ile uzun müddet kapatılamaz” dedi.
“Maliye siyasetini rotada tutmak için harcamaları kısmak yahut ek gelirler aramak üzere kimi tedbirlere gereksinim var.”
Putin 2024’te yapılacak seçimde beşinci periyot seçilmek istiyor. Bu yılın sonlarında yapılacak bölgesel oylamalar da Rusya’ın dev eyaletleri üstünde merkezin denetiminin sürmesi bağlamında hayati. Dolayısıyla, harcama kesintileri kelam konusu olamıyor.
Renaissance Capital ekonomistleri, büyük ölçüde savunmaya harcanan geçen yılki bütçenin orta vadede daha yüksek vergi yükü riskini artırdığını söyledi.
Maliye Bakan Yardımcısı Alexei Sazanov da Aralık ayında vergi artışı mümkünlüğünü ima ederek hükümetin 2023’te vergi potansiyeli olan alanlara bakmaya devam edeceğini öne sürdü.
Hangi kesimlerin vergi artışlarıyla karşı karşıya kalacağı ve yükün nüfusa ne ölçüde yükleneceği net değil. Sazanov, KDV oranları, kurumlar ve gelir vergisinin değişmeyeceğini, lakin başka kesimlerin daha yüksek bir vergi faturasıyla karşı karşıya kalabileceğini söyledi.
Ancak, Rus iktisadında bu türlü bakir vergi devşirme alanlarının bulunması hiç de kolay değil. KDV yahut gelir vergisi artışları ise aslında seferberlik ve Ukrayna’da günde 500-600 ortasında iddia edilen can kayıplarından ötürü Putin’e dayanağı düşmeye başlayan vatandaşları rejimden güzelce soğutabilir.
Hükümet, Ukrayna’daki 10 aylık askeri operasyonları finanse etmek için 2023-2025 petrol ve gaz sanayisi vergi hasılatını keskin bir biçimde artırdı. Kesim tarihindeki en büyük vergi artışıyla sarsıldı.
Reuters’in bütçe tahlili, Moskova’nın sırf bu yıl savunma ve güvenliğe toplam 9,4 trilyon ruble (140 milyar dolar) harcayacağını gösteriyor – bütçenin yaklaşık üçte biri. Bu da sağlık, eğitim ve araştırma için daha az para ve daha fazla seçmen hoşnutsuzluğu manasına geliyor.
Hükümet ve merkez bankası “zorlukları” kabul ederken, iktisadın dirençli olduğunu ve yaptırımların enflasyon ve güç fiyatlarını yükselterek Batı’da “bumerang etkisi” oluşturduğu savunmasını yapıyor.
TİM ASH: RUSYA PETROL FİYAT TAVANI İŞE YARIYOR, KUŞKUCULAR YANILDI
Dünyaca takip edilen, bölge uzmanı ve Türkiye hakkında sık yorum yapan BlueBay Capital stratejisti Tim Ash, e-maille okurlarına yolladığı notta şu tabirleri kullandı:
Şüphecilere karşın, Batı petrol fiyat tavanı yaptırımı çalışıyor. Rusya’nı petrolünü satabilmek için sunduğu fiyat indirimi üçte birden fazla artıyor.
Düşük petrol ihracat fiyatları artı Avrupa gaz ihracatındaki kaybın birleşik tesirinin, bu yıl Rus iktisadına GSYİH’nın %7’sinden fazla, yani 120 milyar dolara mal olabileceğini iddia ediyorum.
Bunlar birinci tıp, yani direkt tesirler. Akabinde istihdam kaybı ve hızlanan sermaye kaçışından kaynaklanan riskler de Putin’i zorlayacak.
Putin Ukrayna’da savaşa girme kusuruyla Batı’daki kilit pazarlara erişimini kaybetti, tıpkı vakitte daha geniş bir global büyüme yavaşlamasına neden olduğu için enerji/emtia talebini de düşürerek kendini ayağından vurdu.
Benim hesaplamalarıma nazaran, güç dalı kayıpları, atıl kalan üretken sabit varlıklar, sermaye piyasa hasarı, sermaye kaçışı ve askeri kayıpları birleştirdiğinizde, Rusya için Ukrayna faturası pekala 1 trilyon dolara yaklaşmaya başlayabilir.
Bence Putin yüzünden Rusya’nın ekonomik çöküşünü göreceğiz ve bu kendi tabutuna çakılan son çivi olabilir. Sözün tam anlamıyla!
Reuters, FÖŞ, Tim Ash
