PwC Türkiye, her sene Türkiye güç piyasasındaki birleşme ve satın alma süreçlerini tahlil ettiği raporunun 15’incisini yayımladı. Rapora nazaran 2022’de güç piyasasındaki 31 sürecin toplam kestirimi bedeli 2021’e nazaran yüzde 29 azalarak 2 milyar ABD dolar olarak gerçekleşti. Global ve ulusal piyasalarda derinleşen ekonomik kriz bu düşüşte tesirli oldu.
PwC’nin, Türkiye güç bölümündeki birleşme ve satın alma süreçlerini yıllık olarak tahlil ettiği ve dalı bekleyen gelişmelere yer verdiği raporun 15. sayısı yayımlandı.
‘Türkiye Güç Dalındaki Birleşme ve Satın Almalar 2022’ raporuna nazaran geçtiğimiz yıl boyunca güç kesiminde 31 birleşme ve satın alma süreci gerçekleşti. Kelam konusu süreçlerin toplam varsayımı kıymeti 2 milyar ABD doları, olarak kayıtlara geçti. 2021 yılında 2,8 milyar ABD doları pahasında 40 birleşme ve satın alma sürecinin kaydedildiği göz önüne alındığında, bu tablo 2022’de %29 oranında önemli bir düşüş yaşandığını gösteriyor.
Raporun alt ayrıntıları incelendiğinde ise 2022 yılında ortalama süreç pahası bir evvelki yıla nazaran çabucak hemen birebir kalarak 65 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşti. Süreçlerin neredeyse hepsinin elektrik üretim, dağıtım, perakende ve doğalgaz dağıtım alt segmentlerinden oluşan altyapı kesiminde olduğu gözlemlenirken, bu süreçler ortasında en fazla ilgi yenilenebilir güç varlıklarına ağırlaştı.
Son 2 Yıllık Yükseliş Trendi Durdu: Global ve Ulusal Krizin İzleri
PwC Türkiye Şirket Satın Alma ve Birleşme Hizmetleri Ortağı Engin Alioğlu kelam konusu rapora ait şu açıklamaları yaptı: “PwC Türkiye olarak güç kesimine yönelik hazırladığımız rapora nazaran, Türkiye güç piyasasında birleşme ve satın almalarda 2020 yılında başlayan ve pandeminin getirdiği tüm belirsizliğe karşın 2021 yılında da devam eden yükseliş trendinin 2022’de sona erdiği görülüyor. Bu durum, global ve ulusal piyasalarda derinleşen ekonomik krizin bir sonucu olarak kıymetlendirilebilir.
Küresel tabloda, Ukrayna’daki savaş, hayat pahalılığını derinleştiren güç krizi, pandemiyi denetim altında tutma uğraşları, teknoloji şirketlerinin piyasa bedellerindeki sert düşüş, yüksek enflasyon, faiz oranları, küresel emtia fiyatlarındaki dalgalanmalar üzere faktörlerin, birleşme ve satın alma süreçlerindeki fiyat belirsizliğini ve daralmanın sebepleri ortasında ön plana çıktığını görüyoruz.”.
Türkiye güç piyasasındaki düşüş trendinin gerisinde da bu global faktörlerin tesirli olduğunu belirten Engin Alioğlu, Türk Lirası’nın kıymet kaybetmesi ve bunun sonucunda kredi notlarının düşmesinin de bu faktörlerin tesirlerini artırdığını vurguladı. Alioğlu kelamlarına şöyle devam etti: “Karadeniz’de doğal gaz rezervlerinin bulunmasına ait haberlere karşın, bu piyasada liberilizasyon konusunda bir ilerleme kaydedilmemesinin yatırımcıların ilgisini kısıtladığı görülüyor. Bir öteki dikkat çeken nokta ise yabancı yatırımcıların hareketleri.
Her ne kadar 2021’de %75 olan yabancı yatırımcıların gerçekleştirdikleri birleşme ve satın alma süreçlerinin tüm süreçlerdeki hissesi 2022’de %31’e gerilemiş olsa da, Orta Doğulu şirketlerin elektrik altyapı pazarının farklı segmentlerinde gerçekleştirdikleri satın alma süreçlerini olumlu gelişmeler olarak kıymetlendiriyoruz.”
2023 Nasıl Planlanmalı?
Rapor bu bilgiler ışığında kimi öngörülere de yer veriyor. Buna nazaran Türkiye’de güç idaresinin, hareketlerini Paris İklim Anlaşması’nın şekillendirdiği global en uygun uygulamalarla uyumlu hale getirme eforları umut verici bulunuyor.
Ancak birleşme ve satın almalar konusundaki bu yavaşlamanın, global piyasalardaki yavaşlamaya paralel olması, global piyasaların güzelleşmesiyle birlikte Türkiye güç piyasasının da otomatik olarak toparlanacağı manasına gelmediğine dikkat çekiliyor.
Rapordaki tahlillere nazaran, Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Düzeneğinin (YEKDEM) şimdiye kadar beklenen seviyede satın alma ve birleşme sürecini teşvik etmekte yetersiz kalmasıyla, global krizlerden ayrışmak ve muhtemel bir global toparlanmadan en düzgün biçimde yararlanmak için yeni ve muteber çekim noktalarının hemen bulunması gerektiği vurgulanıyor.
Yabancı yatırımcıların ilgisi hâlâ mevcut olsa da bu, önümüzdeki periyotta gerçekleşecek süreçlerin şu andaki ‘alıcı piyasası’ndan daha fazla, yüksek kaliteli varlıklara ve iş gücüne sahip maksat şirketlerin gerçek kıymetini daha yeterli yansıtacak biçimde ‘satıcı piyasası’nda el değiştirebilmesi için uygun ortamın oluşturulması gerekiyor.
Bu bağlamda, 2023 yılındaki genel seçime ait kısa vadeli planların ötesine geçerek uzun vadeli bir bakış açısıyla Türkiye’ye daha inançlı bir liman statüsü kazandırmak artık güç idaresi için hiç olmadığı kadar büyük ehemmiyet taşıyor.
15 Yıllık İvme
Raporun 15. yılı sebebiyle, Türkiye güç piyasasının son 15 yılını pahalandıran bir kısım de okuyucularla paylaşılıyor.
Analizlere nazaran, liberalizasyon siyasetlerinin başarılı olduğu elektrik piyasası, son 15 yılda en fazla birleşme ve satın alma işlemin gerçekleştiği piyasa oldu. Toplam elektrik talebinin %3,5’lik yıllık birleşik büyüme oranı (CAGR) ile sürdürülebilir biçimde artarak 2022’de 320 milyar kWh’ye ulaşması ve Türkiye’nin kendi üretim kapasitesine yatırım yaparak bu talebi karşılaması, kilit cazibe noktaları oldu. Sonuç olarak konseyi kapasite %7’lik CAGR ile artarak 2022 yılında 103 GW’ya ulaştı.
Raporda ayrıyeten kelam konusu 15 yıl, piyasadaki yapısal değişiklikler ile farklı yatırımcıların profilleri, kaynakları ve ilgileri açısından ikiye ayrılıyor:
– 2008-2017 (ilk 10 yıl): Bu birinci periyotta, kamuya ilişkin elektrik ve doğal gaz varlıklarının özelleştirilmesi, yüksek güç talebi, yüksek yabancı yatırımcı ilgisi, yenilenebilir güç pazarının süratle gelişmesi, elektrik spot piyasasının ortaya çıkışı ve akaryakıt piyasasındaki esaslı değişiklikler üzere faktörler çok sayıda ve yüksek pahalı birleşme ve satın alma sürecinin gerçekleşmesini sağladı.
– 2018-2022 (ikinci 5 yıl): Bu devirde her ne kadar yenilenebilir güç piyasasındaki olumlu gelişmeler yerli ve yabancı yatırımcıların ilgi odağı olmaya devam etti. Lakin, makroekonomik problemler, yabancı yatırımcıların kademeli çıkışı, akaryakıt piyasasında derinleşen sıkıntılar, elektrik dalında derinleşen borç sorunları ve pandemi üzere faktörler birleşme ve satın almalarda birinci periyotta yakalanan momentumun sürmesini engelledi.
