Kısa vadeli dış borç yükü çok ağır

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası datalarına nazaran, Eylül sonu prestijiyle, özgün vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl yahut daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye nazaran kısa vadeli dış borç stoku, 185,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Kısa vadeli dış borç Ağustos ayındaki 185,9 milyar dolar rekorunun akabinde Eylül’de de bu düzeylere yakın devam etmekte.

Bu meblağın 116 milyar doları özel firmaların borcu. TCMB’ye ilişkin KV dış borç 31,9 milyar dolar. Kamunun 37,3 milyar dolar. Ekonomist Mustafa Sönmez’e nazaran “Bu borç yükü, cari açık yükü ile birlikte döviz fiyatı üstünde kıymetli bir basınçtır, dövizi üst iter.”

• Eylül sonu prestijiyle, kısa vadeli dış borç stoku, 2021 yıl sonuna nazaran %14,7 oranında artışla 139,5 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bu devirde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku % 9,6 oranında artarak 56,3 milyar ABD doları olurken, öteki bölümlerin kısa vadeli dış borç stoku % 16,1 oranında artarak 51,2 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

• Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler, 2021 yıl sonuna nazaran %10,1 oranında azalarak 9,9 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Banka hariç yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı %14,8 oranında artarak 17,6 milyar ABD doları, yurt dışı yerleşik bankaların mevduatı da %14,0 oranında artışla 17,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Ayrıyeten, yurt dışı yerleşiklerin TL cinsinden mevduatları geçen yıl sonuna nazaran %16,7 oranında artışla 11,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.

• Diğer bölümler altında yer alan ithalat borçları, 2021 yıl sonuna nazaran %18,4 oranında artarak 46,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.

• Borçlu bazında incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu kesiminin kısa vadeli borcu 2021 yıl sonuna nazaran %17,2 oranında artarak 26,0 milyar ABD doları olurken, özel dalın kısa vadeli dış borcu %11,2 oranında artarak 81,5 milyar ABD doları olmuştur.

• Alacaklı bazında incelendiğinde, özel alacaklılar başlığı altındaki nakdî kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar yıl sonuna nazaran %13,7 oranında artarak 72,1 milyar ABD doları, nakdî olmayan kuruluşlara olan borçlar %16,1 oranında artarak 67,0 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. 2021 yıl sonunda 460 milyon ABD doları olan kısa vadeli tahvil ihraçları, 2022 Eylül sonu prestijiyle 292 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Birebir devirde resmi alacaklılara olan kısa vadeli borçlar 94 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

• 2022 Eylül sonu prestijiyle, kısa vadeli dış borç stokunun döviz kompozisyonu %46,7’si ABD doları, %25,2’si Euro, %8,8’i TL ve %19,3’ü öteki döviz cinslerinden oluşmuştur.

• 2022 Eylül sonu prestijiyle, orjinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl yahut daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye nazaran kısa vadeli dış borç stoku, 185,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Kelam konusu stokun 15,5 milyar ABD dolarlık kısmı, Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel bölümün yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluşmaktadır. Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stok içinde kamu kesiminin %20,1, Merkez Bankası’nın %17,3,  özel kesimin ise %62,6 oranında hisseye sahip olduğu gözlenmektedir.

TCMB