Küresel piyasalarda birinci yarıda belirsizlik ve tedirginlikleri artıran risk ögelerinin üst üste deneyimlenmesine rağmen, yatırımcıların gelişmeleri fırsat olarak değerlendirmesi dünya Borsalarında ortalama yüzde 10’un üzerinde artış yaşanmasını beraberinde getirdi.
ABD ile Çin ortasındaki ticaret müzakerelerine dair sıcak gelişmelerle başlanan 2019’da, korumacılık eğilimi kaygılarının artması global büyüme önündeki en büyük risk olarak nitelendirildi. Gerçekten iki ülke ortasındaki müzakerelerden hala bir sonuç alınamazken, yaptırımların başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere tüm dünyaya yayılabileceği tasaları piyasaları derinden sarstı.
Uluslararası kuruluşların global büyüme beklentilerini düşürmesi ve ticaret savaşları sonucunda talepte yaşanan azalış, global ekonomik göstergelerin gitgide kötüleşmesine yardımcı oldu. Bu süreçte imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi dünya çapında düşerken, enflasyonda da bir azalış eğilimi gözlendi.
Öte yandan yılın birinci yarısında Umman Körfezi’nde petrol tankerlerine yapılan atakta ABD’nin İran’ı sorumlu tutmasıyla jeopolitik riskler de yatırımcılar tarafından dikkat edilmesi gereken bir öbür mevzu olarak ortaya çıktı. Bu gelişme sonrasında ABD ve müttefikleri tarafından İran’a yaptırım açıklanırken, İran’ın ise uranyum zenginleştirme düzeyini aşması taraflar ortasındaki tansiyonu tırmandırdı.
Avrupa tarafında ise gerek ticaret konusundaki tasalar gerekse de siyasi belirsizlikler yılın birinci yarısına damga vurdu. Brexit belirsizliğinin aşılamaması ile İngiltere’de Theresa May başbakanlık misyonundan istifa ederken, bölge iktisadında de düzgünleşme sağlanamadı.
Tüm bunlar sonucunda Avrupa Merkez Bankası (ECB) Lideri Mario Draghi para siyasetinde daha fazla gevşeme ve faiz indirimi sinyali vererek piyasaları destekledi. AB’ne üye ülkelerin başkanlarının, Draghi’nin akabinde ECB Başkanlığına Christine Lagarde’ı aday göstermesi de “güvercin” tavrın devamına ait beklentileri güçlendirdi.
Diğer taraftan ABD Lideri Donald Trump’ın, ABD Merkez Bankası (Fed) Lideri Jerome Powell’ı para siyasetleri konusunda tekraren eleştirmesi, yıl başında 3 artırım olarak belirtilen faiz beklentilerinin 25-50 baz puanlık indirime yanlışsız evrilmesini beraberinde getirdi.
Tüm bunlar gelişmiş ülkelerin para siyasetlerinde destekleyici tavrını sürdüreceği beklentilerini artırırken, bu durum dünya borsalarında ortalama olarak yüzde 10’un üzerinde yükseliş yaşanmasını sağladı.
– ABD’de piyasalar
ABD’de hisse piyasaları açısından birinci yarıda tarihin en güzel periyotlarından biri yaşandı. New York borsasında süreç gören üç endeks de birinci yarıda tarihin en yüksek düzeylerini test etti.
Küresel çapta jeopolitik riskler ve ticaret savaşıının baş aktörü pozisyonundaki ABD’de, mayıs ayında işsizlik 49 yılın en düşüğüne inerken, enflasyon da istenilen düzeye gelemedi.
Bu devirde, Trump’ın Çin’e ek yaptırım tehdidi, İran’la yaşanan tansiyon, Google tarafından Huawei’ye konulan yasak ve zayıf makro ekonomik data seti piyasalarda risk iştahını azaltırken, böylelikle ocak-nisan devrinde tarihi düzeylerini gören S&P 500, Nasdaq ve Dow Jones endeksleri, mayısta sert düştü. Bununla birlikte haziran ayında G20 Önderler Doruğu sonrası ticaret müzakerelerinin yine başlaması ve Fed’in 25 baz puanlık faiz indirimine neredeyse kesin gözüyle bakılması endekslerin yine yükselmesine ve mayıstaki kayıplarını telafi etmesine yardımcı oldu.
Tüm bu gelişmelerle S&P 500 endeksi birinci yarıda yüzde 17,3 artarak 2.941,76 puandan, Nasdaq endeksi yüzde 20,7 paha kazanarak 8.006,24 puandan, Dow Jones endeksi ise yüzde 14 yükselerek 26.599,96 puandan kapandı.
– Avrupa’da piyasalar
Avrupa tarafında birinci yarıda hem siyasi hem de ticari mevzularda öngörülebilir bir tablodan uzak olan ülkeler, ekonomik açıdan da istenilen seviyesi yakalayamadı. Öte yandan Brexit meçhullüğü bölgeyi en fazla yıpratan husus olmayı sürdürdü.
Dikkat çeken bir öteki nokta ise yıla 1,15 düzeylerinden başlayan avro/dolar paritesinin mayısta 1,10 hududuna kadar gerilese de Draghi’nin genişlemeci siyasetler sinyali ile tekrar 1,13 düzeylerine yerleşmesi oldu.
Endekslere bakıldığında, birinci yarıda Almanya’da DAX 30 yüzde 17,4 artarak 12.398,80 puandan, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 10,4 yükselerek 7.425,63 puandan ve Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 17,1 bedel kazanarak 5.538,96 puandan kapandı.
– Asya’da piyasalar
Ticaret savaşının aktörlerinden Çin’de piyasalar müzakere sürecinin tesiriyle yılın birinci çeyreğinde yüzde 24’lük süratli yükseliş kaydederken, ikinci çeyreğe girilmesiyle kazanımlarının neredeyse yarısını geri verdi. Haziranda müzakere sürecinin tekrar başlamasıyla tekrar yükselişe geçen Şanghay bileşik endeksi birinci yarıyı ise yüzde 19,4’lük artışla 2.978,88 puandan tamamladı.
Japonya tarafında, global gelişmelerden kaynaklı risklerden kaçan yatırımcıların inançlı liman alımlarıyla yene talep arttı. Bu durum Japonya’da Nikkei 225 endeksinin yükselişini sınırladı. Kelam konusu gelişmeler sonrası Nikkei 225 endeksi yılın birinci yarısında yüzde 6,3’lük artışla 21.275,92 puandan kapanırken, dolar/yen paritesi yüzde 1,6 bedel kaybederek yıla başladığı 109,6 düzeylerinden haziran sonu prestijiyle 107,9’a geriledi.
Hindistan’da Sensex endeksi ise uzun bir seçim maratonunun yaşandığı birinci yarıda yüzde 9,2 artarak 39.394,64 puan oldu.
Türkiye’de ise atlatılan uzun seçim süreci ve döviz kurundaki volatiliteye karşın, Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi yılın birinci yarısını yüzde 5,7’lik artışla 94.485,32 puandan kapattı.
| 2018 Kapanış | 30 Haziran Kapanış | İlk Yarı Değişim | |
| S&P | 2.506,85 | 2.941,76 | 17,3 |
| Nasdaq | 6.635,28 | 8.006,24 | 20,7 |
| Dow Jones | 23.327,46 | 26.599,96 | 14,0 |
| Şanghay | 2.493,90 | 2.978,88 | 19,4 |
| Nikkei 225 | 20.014,77 | 21.275,92 | 6,3 |
| Sensex | 36.068,33 | 39.394,64 | 9,2 |
| DAX 30 | 10.558,96 | 12.398,80 | 17,4 |
| FTSE 100 | 6.728,13 | 7.425,63 | 10,4 |
| CAC 40 | 4.730,69 | 5.538,96 | 17,1 |
| BIST 100 | 91.270,48 | 96.485,32 | 5,7 |
AA
