COVID-19 salgını, Ukrayna’daki savaş ve bunun sonucunda ortaya çıkan besin ve güç krizleri, yükselen enflasyon, borç sıkılaştırma ve iklim acil durumu üzere bir dizi şiddetli ve karşılıklı olarak güçlendirici şok, 2022’de dünya iktisadını hırpaladı. Bu çerçevede, bugün başlatılan Birleşmiş Milletler Dünya Ekonomik Durum ve Beklentileri (WESP) 2023’e nazaran, dünya üretim büyümesinin 2022’de kestirimi %3,0’dan 2023’te %1,9’a düşmesi ve son on yıllardaki en düşük büyüme oranlarından birine işaret etmesi bekleniyor.
Rapor, yakın devir için kasvetli ve meçhul bir ekonomik görünüm sunuyor. Global büyümenin, kimi aykırı tesirlerin azalmaya başlayacağı 2024’te ölçülü bir halde %2,7’ye kadar çıkacağı kestirim ediliyor. Bununla birlikte, bu büyük ölçüde daha fazla nakdî sıkılaştırmanın suratına ve sırasına, Ukrayna’daki savaşın seyrine/sonuçlarına ve daha fazla tedarik zinciri kesintisi muhtemelliğine bağlı.
Düşük global ekonomik büyüme beklentileri, Eylül ayındaki 2023 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi’ne (SKH) ulaşılmasını da tehdit ediyor.
“Zaman eşitsizliği şiddetlendiren, acıları artıran ve SKH’leri daha da ulaşılmaz hale getirebilecek kısa vadeli düşünme yahut mali kemer sıkmayı gündeme alma vakti değil. Bu gibisi görülmemiş vakitler gibisi görülmemiş aksiyonlar gerektiriyor, “diyor Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres. “Bu hareket, tüm paydaşların kolektif ve uyumlu uğraşlarıyla oluşturulan dönüştürücü bir SKH teşvik paketini içeriyor” diye ekledi.
Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomiler için kasvetli ekonomik görünüm
Yüksek enflasyon, agresif mali sıkılaştırma ve artan belirsizliklerin ortasında, mevcut gerileme, COVID-19 krizinden ekonomik toparlanma suratını yavaşlattı ve hem gelişmiş hem de gelişmekte olan birçok ülkeyi 2023’te resesyon beklentileriyle tehdit etti. Büyüme ivmesi, 2022 yılında Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve öbür gelişmiş ekonomilerde değerli ölçüde zayıfladı ve global iktisadın geri kalanını bir dizi kanaldan olumsuz etkiledi.
Küresel finansal şartların sıkılaşması, güçlü bir dolarla birleştiğinde, gelişmekte olan ülkelerdeki mali ve borç kırılganlıklarını daha da kötüleştirdi. Dünya çapındaki merkez bankalarının yüzde 85’inden fazlası, enflasyonist baskıları yumuşatmak ve sakinliği önlemek için 2021’in sonlarından bu yana para siyasetini sıkılaştırdı ve faiz oranlarını süratli bir biçimde arka arda yükseltti. 2022’de yaklaşık yüzde 9 ile on yılların en yüksek düzeyine ulaşan global enflasyonun hafifleyeceği lakin 2023’te yüzde 6,5’te yükselmeye devam edeceği kestirim ediliyor.
Daha zayıf istihdam ve artan yoksulluk
Gelişmekte olan ülkelerin birden fazla, 2022’de daha yavaş bir iş toparlanması gördü ve değerli istihdam sakinliğiyle karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Pandeminin birinci etabında bayan istihdamındaki orantısız kayıplar, temel olarak kayıt dışı işlerdeki toparlanmadan kaynaklanan iyileşmelerle tam olarak bilakis çevrilmedi.
Rapora nazaran, daha yavaş büyüme, artan enflasyon ve artan borç kırılganlıkları ile birleştiğinde, sürdürülebilir kalkınmada sıkıntı kazanılmış muvaffakiyetleri daha da geri çekme tehdidi var. Bu da mevcut krizlerin olumsuz tesirlerini derinleştiriyor. Esasen 2022’de, akut besin güvensizliği ile karşı karşıya kalan insan sayısı 2019’a nazaran iki kattan fazla artarak neredeyse 350 milyona ulaştı. Uzun periyodik bir ekonomik zayıflık ve yavaş gelir artışı yalnızca yoksulluğun ortadan kaldırılmasını engellemekle kalmayacak, birebir vakitte ülkelerin SKH’lere daha geniş çapta yatırım yapma yeteneklerini de kısıtlayacak.
“Mevcut krizler birden fazla vakit kendi yanlışları olmadan en savunmasız olanları en sert halde vuruyor. Global toplumun, insanların çektiği acıları önlemek ve herkes için kapsayıcı ve sürdürülebilir bir geleceği desteklemek için ortak eforları hızlandırması gerekiyor “diyor Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Toplumsal İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Li Junhua.
Daha güçlü milletlerarası işbirliği zorunlu
Rapor, hükümetleri büyümeyi boğacak ve en savunmasız kümeleri orantısız bir formda etkileyecek, cinsiyet eşitliğindeki ilerlemeyi etkileyecek ve kuşaklar boyunca kalkınma beklentilerini engelleyecek mali kemer sıkma siyasetlerinden kaçınmaya çağırıyor. İstihdam yaratacak ve büyümeyi yine canlandıracak direkt siyaset müdahaleleri yoluyla kamu harcamalarının tekrar tahsis edilmesini ve yine önceliklendirilmesini öneriyor. Bu, toplumsal muhafaza sistemlerinin güçlendirilmesini, gayeli ve süreksiz sübvansiyonlar, nakit transferleri ve tüketim vergilerinde yahut gümrük vergilerinde indirimlerle tamamlanabilecek faturalarda indirimler yoluyla daima dayanak sağlanmasını gerektiriyor.
Eğitim, sıhhat, dijital altyapı, yeni teknolojiler ve iklim değişikliğinin azaltılması ve adaptasyonuna yönelik stratejik kamu yatırımları, büyük toplumsal getiriler sunabilir, verimlilik artışını hızlandırabilir ve ekonomik, toplumsal ve çevresel şoklara karşı dayanıklılığı güçlendirebilir.
Gelişmekte olan ülkelerdeki ek SKH finansman muhtaçlıkları kaynağa nazaran değişmekle birlikte, yılda birkaç trilyon dolar olduğu varsayım edilmekte. Acil mali yardıma erişimi genişletmek, gelişmekte olan ülkelerdeki borç yüklerini yine yapılandırmak ve azaltmak ve SKH finansmanını artırmak için hemen daha güçlü memleketler arası taahhütlere muhtaçlık bulunuyor.
UNCTAD
