Albaraka Türk Genel Müdürü Melikşah Utku, yıl sonuna baktığımızda baz senaryoda TCMB’nin 500-600 baz puanlık bir indirim alanı olduğunu, enflasyondaki düşüş trendinin ve risk göstergelerindeki güzelleşmenin hızlanmasının önümüzdeki periyotta bize daha fazla alan sağlayabileceğini belirtti.
AA muhabirine değerlendirmede bulunan Utku, bankacılık bölümü açısından yılın birinci 6 ayında 2018 yılının tesirlerinin hissedilmeye devam ettiğini, borçlanma maliyetlerinin yüksek olduğu bir ortamda şirketlerin borçlanmayı daha az tercih ettiğini, bankaların bu ortamda likiditeyi gerçek bölüm yerine artan kamu finansmanı getirilerine yönelttiğini belirtti.
Bu yılın birinci yarısında kur ve faiz şoklarına ek olarak siyasi belirsizliklerin ağır, milletlerarası gerginliklerin yüksek olduğu birinci yarıda bankacılık kesiminin güçlü bir duruş sergilediğini tabir eden Utku, karlılık oranı ve takip oranları üzere kimi kalemlerde belirli oranda bir bozulma görülse de yaşanan şoklara nispeten bunların epeyce sonlu olduğunu, kesimin bu şoklara karşı güçlü bir duruş sergilediğine dikkati çekti.
Utku, bankacılık kesiminin bilhassa 3’üncü çeyrek sonrasında bir büyüme atağına geçeceğine, şirketlerin de kur ve enflasyondaki dengelenme ile birlikte önlerini daha rahat görebileceğine işaret ederek, öngörülebilirliğin artması ile yatırım ve istihdamın artacağını, böylelikle yalnızca bankacılık dalının ve şirketlerin değil ülke iktisadının de topyekûn daha güzele gideceğini belirtti.
Mevcut şiddetli süreçte bankaların yüksek faiz, yüksek kur ve yüksek enflasyon kıskacında faaliyetlerini başarılı bir biçimde sürdürdüğünü aktaran Utku, “Stres senaryolarının gerçeğe dönüştüğü bu ortamda bankalarımız her ne kadar güçlü bir duruş sergilemiş olsa da bu sürecin muhakkak kalemlerde bozulmalara sebep olduğunu da tabir etmek gerekir. BDDK’nin mayıs datalarına nazaran bankacılık dalı varlıklarının bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 17 büyüdüğünü görmekteyiz. Toplanan mevduatlarda büyüme biraz daha fazla gerçekleşerek yüzde 20 düzeyinde ancak kullandırılan krediler bağlamında baktığımızda yıllık büyümenin sadece yüzde 9 olduğunu görmekteyiz.” diye konuştu.
Utku, düşük kredi büyümesinin firmalarda üretim ve yatırım potansiyelin altında bir artış gösterdiğine işaret ederken ve kredilerin mevduata oranının 2018’in mayıs ayında yüzde 127 iken bu sene mayıs ayında yüzde 118’e düşmekte olduğunu hatırlattı ve mevduatın krediye daha az dönüştüğünü gösteren bu sayıların karlılık oranların da düşmüş olduğunu gösterdiğini söyledi.
– NPL oranları birinci 5 ayda yüzde 4,2’ye yükseldi
Bankaların kredi kullandırımı vasıtasıyla karlılık oluşturdukları için kredi artışının hudutlu kalmasının karlılıkları da düşürmüş olduğunu lisana getiren Utku, 2018 yılının mayıs ayı prestijiyle net kârın öz kaynaklara oranının 6,5 iken bu yılın mayıs ayı sonunda 4,7’ye düştüğünü ve geçen yılın birinci 5 ayında net karın da 24 milyar TL iken bu yılın birinci 5 ayında 20 milyar TL olduğunu aktardı.
Utku, geçen yılın birinci 5 ayında NPL oranının yüzde 2,8 iken bu yılın birebir periyodunda 4,2’ye yükseldiğini kaydederek, ekonomik olarak çeşitli çalkantılar yaşadığımız son devirlerde bilanço ve gelir tablosu kalemlerinde bu halde bozulmalar yaşanmış olmamızın doğal olduğunu ve deneyimli kurumsal yapıları, tesirli kontrol sistemleri, sağlam sermaye tabanları ve güçlü milletlerarası irtibatları ile bankaların iktisada sundukları katkıyı artıracaklarını, bünyelerini sağlamlaştıracaklarını belirtti.
Ekonomide yaşanan dalgalanmanın bankalar için değerli bir gerilim testi olduğu üzere şirketler açısından da güçlü bir süreç barındırdığını söz eden Utku, “Bankalarımız bu süreci muvaffakiyetle atlatmışlarsa da bunu tüm şirketler için söylemek mümkün değil. Borçlarını ödeyemez pozisyona gelen firmaların takibe düşmesi ile artan NPL oranı bankalar açısından zorlayıcı ama bunun yönetilemez bir düzeyde olduğunu düşünmüyorum.Yüzde 4 düzeyinde olan takipteki alacaklar bankalar için başa çıkılamayacak sayıların çok altında. Bununla birlikte bölümün güçlü kalabilmesi açısından sermaye desteği bilhassa böylesi bir devirde kritik ehemmiyette. Bankacılık kesimi risklere hazır olabilmeyi ve güçlü kurallarda ayakta kalabilmeyi gerektirir. Zira başka tüm şirketler ve hatta devlet organları bankaların işlerliğine gereksinim duyar. Sermaye akışları ve ödemeler bankalar vasıtasıyla sağlandığı üzere birikimler ve yatırımlar da bankalarda tutulmaktadır. Ayrıyeten gerçek bölümün içine düştüğü güçlüklerde de yeniden başvuracağı adres bankalar olmaktadır.” değerlendirmesinde bulundu.
– Merkez Bankaları para siyasetlerinde sıkılaşma eğilimini belirginleştiriyor
Utku, sermaye yeterlilik rasyosu (SYR) için Basel kriterlerinin belirlendiğini ve ilgili kriterlere nazaran bu rasyonun yüzde 8’in altında olmaması gerektiğine değinerek, BDDK’nin ülkemizde SYR rasyosu için eşiği yüzde 12 olarak takip ettiğini, hasebiyle yüzde 4’e kadar bir ihtiyati alan bırakıldığını belirtti.
Bankacılık bölümünün SYR’sinin 2018 yıl sonu prestijiyle yüzde 17’nin üzerinde olduğunu anımsatan Utku, “Tahsil batık olarak nitelendirdiğimiz alacakların büyük bir kısmı için karşılık ayrılmış durumda. Güçlü SYR ve güçlü karşılık oranı mevcut münasebetiyle bankacılık bölümümüzün dayanıklılığının yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Gayrimenkul ve güç kesimlerinde firmalarımızın nakit akışı sorunları yaşadığını biliyoruz. Temelinde bu durum bankacılık bölümünden çok gayrimenkul tarafında görülen talep azalışı ve gerek finansman gerekse girdi maliyetlerinde yaşanan artıştan kaynaklanmakta. Güç alanında görülen aksaklıkların fizibilite çalışmalarıyla gerçekleşmelerin farklılaşmasından kaynaklanmakta. Hem güç hem de gayrimenkul tarafında vakitle iyileşmelerin görüleceğine inanıyorum. Hakikaten enflasyonun düşmesi ile finansman maliyetlerinin aşağı gelmesi gayrimenkul satışlarına ivme katacaktır.” tabirlerini kullandı.
2017 ve 2018’in birinci yarısında global iktisatta güçlü bir büyümenin gerçekleştiğini, ekonomik büyümedeki olumlu görünümün başta FED olmak üzere Merkez Bankaları’nın para siyasetlerinde sıkılaşma eğiliminin belirginleşmesine yol açtığını hatırlatan Utku, kelamlarına şöyle devam etti:
“Ancak enflasyonun beklenilen düzeylere ulaşmaması, getiri eğrilerindeki yataylaşma para siyasetlerinde yeni soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Ticaret savaşlarının tesiriyle global ekonomik aktörlerdeki yavaşlama emareleri bizleri nakdî manada yine bir gevşeme döngüsünün içine soktu. Geçtiğimiz yılın başında bu yıl için 3 faiz artırımı fiyatlanırken, halihazırda piyasalar 2019 yılında 3 faiz indirimi olabileceğini fiyatlıyor. Üzerine çok konuşulan bilanço küçültmesini ise bu yıl prestijiyle sonlandıracaklarını açıkladılar. Başta Avrupa olmak üzere öteki büyük Merkez Bankaları’ndan da yakın gelecekte bir sıkılaşma atılımı beklenmiyor.
Gevşeme periyoduna girilmesiyle birlikte global manada likiditenin kademeli açılmasını bekliyoruz. Global aktörlerin gevşeme patikalarına girdiği periyotlarda bu durumdan en çok faydalanan ülke kümesi görece yüksek getiri sahibi gelişmekte olan ülkeler oluyor. Biz de ülke olarak bu kümenin bir modülü olduğumuz için de likiditeyi çekme noktasında önemli aday pozisyonundayız. Bu beklentinin realize olabilmesi için, risk göstergelerimizi aşağı çekip, siyasal ve finansal istikrarı güçlendirerek sürdürmemiz gerekiyor. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda yurt içine para girişleri hızlanacaktır. Bunun yanında enflasyon göstergelerindeki güzelleşmenin de katkısıyla kesimdeki maliyetler de aşağı inecek, buna paralel biçimde kredi kanallarındaki açılma hızlanacaktır.”
– “Kredi ve fon tarafında maliyetler, TCMB’nin duruşuyla aşağı inecek”
Utku, piyasada maliyetler belirlenirken kabaca enflasyon beklentileri ve risk primlerinin baz olarak alındığını, geçen devirde yurt içinde hem kredi hem de fon tarafında maliyetlerin yükselmesinin temelinde de bunun yer aldığını belirterek, şu anda enflasyonun önemli bir düşüş patikasına girdiğini ve sonbahar aylarında baz tesirinin de katkısıyla tek haneleri görmemizin epey imkân dahilinde olduğunu söyledi.
Risk priminde yükselişe sebep olan jeopolitik gelişmelerin tesirinin kademeli olarak azalabileceğine işaret eden Utku, S-400 konusunun hafif bir biçimde atlatılmasının maliyet noktasında önemli avantaj sağlayacağını, bu yılın sonuna kadar hem kredi hem de fon tarafında maliyetlerin TCMB’nin de duruşuyla paralel formda değerli derecede aşağı gelebileceğini öne sürdü.Para siyasetinin belirlenmesi noktasında baz alınacak olanın enflasyon ve gerçek getiri olduğunu belirten Utku, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Merkez Bankası’nın belirlediği oranlar önümüzdeki devrin fiyatlamasını yansıtıyor. Açıklanan enflasyon bilgileri ise geçmiş devrin gerçekleşmelerini bize gösteriyor. Bu bağlamda TCMB’nin para siyaseti belirlenirken gelecek 12 aya dair enflasyon beklentilerinin temel alınması hem daha sağlıklı olabilir hem de TCMB’ye daha çok hareket imkanı sağlayabilir. Lakin bu noktada dikkatli ve planlı hareket edilmesi gerektiğini unutmamamız gerekiyor. Maalesef ekonomimizin döviz kuruna hassaslığı ve enflasyon üzerindeki kur geçişkenliği görece yüksek düzeyde. Gelecek periyottaki enflasyon beklentilerini temel alarak faiz koridorunda süratli değişikliğe gitmek, döviz kurları üzerinden enflasyon beklentilerinde bozulmaya sebebiyet verebilir. Bu noktada kademeli bir planlama yapılmasında yarar görüyorum.
Bununla birlikte yeni lider açıklamasında makul gerçek getiri vurgusu yaptı ki global likiditenin tekrar bollaşmasının beklendiği bir devirde sermaye akışı açısından cazip bir pozisyonda olabilmek ülkemiz açısından kıymetli. TCMB’nin makul bir hareket alanına sahip olduğunu düşünüyorum. Yıl sonuna baktığımızda ise baz senaryoda TCMB’nin 500-600 baz puanlık bir indirim alanı olduğunu söyleyebiliriz. Enflasyondaki düşüş trendinin ve risk göstergelerimizdeki güzelleşmenin hızlanması önümüzdeki devirde bize daha fazla alan sağlayabilir.”
