New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde 2016 yılında başlayan İstek Sarraf davasına 2019 yılında sanık olarak eklenen Halkbank için bugün ABD’de kritik bir gün yaşanacak.
Federal ve bölge istinaf mahkemelerinde, Türkiye’ye ilişkin kamu kuruluşu olduğu için Hâkim Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’na (FSIA) nazaran ABD’de bir ceza mahkemesinde yargılanamayacağını argüman eden Halkbank’la ilgili temyiz başvurusu duruşması, bugün başşehir Washington’da Anayasa Mahkemesi’nde yapılacak.
Halkbank ve ABD Adalet Bakanlığı’na bağlı başsavcılık ofisi şimdiye kadar yazılı metotla mahkemeye sundukları savunma ve savlarını bugün yapılacak duruşmada kelamlı olarak mahkeme heyetine anlatacak.
VOA’nın aktardığına göre Halkbank’ın savunma avukatları ve savcılık en fazla 30 dakikada sav ve savunmalarını sunduktan sonra, mahkeme heyetinin sorularını da yanıtlayacak.
Kararın ne vakit açıklanacağı konusunda ise yetki büsbütün Anayasa Mahkemesi’ne bağlı. Birtakım hukukçular gerekçeli kararın birkaç ay içinde açıklanabileceğini belirtse de birtakım hukukçulara nazaran açıklama 2023 yılı sonuna sarkabilir.
“Yasalarda pürüz olmasa da kararın bugün açıklanması zor”
Rıza Sarraf davasında yargılanan eski genel müdür yardımcısı Hakan Atilla’nın savunma takımında yer alması için Halkbank tarafından Türkiye’den ABD’ye gönderilen Avukat Halil Uzun, federal, temyiz ve yüksek mahkeme sürecini en yakından izleyen hukukçulardan biri. Uzun, Halkbank davasında alınacak kararın, bugün yapılacak duruşma sonrasında çabucak açıklanmasının, “yasal bir mahzur olmasa da hayli güç bir ihtimal” olduğunu söyledi.
Uzun, Halkbank davasındaki karar ve oylama süreci ile ilgili şunları anlattı:
“Anayasa Mahkemesi’nin yöntemlerine nazaran, tüm yargıçların davayla ilgili görüşlerini belirtme ve olabilecek sorularını yahut kaygılarını lisana getirme hakları bulunuyor. Bu yüzden kendi ortalarında ‘konferans’ olarak bilinen bir müzakere yapmaları gerekiyor.
Halkbank duruşmasından sonra belirlenen müzakere takvimine nazaran en erken Cuma günü toplanabilirler. Yargıçlar, baş yargıçtan başlayarak azalan kıdem sırasına nazaran kelam alırlar ve akabinde, birebir düzenle oylama yaparlar. Oyların sayılması sonrasında, kıdemli yargıç çoğunluk görüşünü yazması için birini görevlendirir.
Yargıçların biri, davanın farklı bir sonuca ulaşması gerektiğine inanıyorsa, o kümedeki en kıdemli yargıç, muhalefet şerhi yazması için birini görevlendirir. Rastgele bir yargıç da kendisine ilişkin farklı bir muhalefet şerhi koyabilir. Atanan yargıçlar, kararlarını ve münasebetlerini özetleyen görüşler hazırlar ve dağıtır”.
* Kararın halka açıklanmasından evvel yargıçların çoğunluğunun bu kararı imzalaması gerekmektedir. Hiçbir karar, açık yargılamada verilmedikçe yahut en azından halka açıklanmadıkça, ABD Anayasa Mahkemesi’nin resmi görüşü olarak kabul edilmez. Tüm davalar çoklukla mahkemenin Haziran sonu yahut Temmuz başında yaz tatiline girmesiyle karara bağlanır. Bunun dışında, kararların tam olarak ne vakit verilmesi gerektiğine dair rastgele bir kural yoktur lakin oybirliğiyle alınan kararlar, oyçokluğu ile alınan kararlara nazaran daha erken ortaya çıkma eğilimindedir.
* Anayasa Mahkemesi’nin Halkbank’ın davasında vereceği karar, ABD’de Hükümran Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’nda şimdiye kadar alınan kararlar için bir içtihadı birleştirme kararı niteliği oluşturacak” dedi.
ABD Anayasa Mahkemesi’nde dava süreci nasıl işliyor?
Yapılan binlerce müracaat ortasından bir takvim yılında yalnızca 60 ile 80 ortasında başvuruyu kabul edip planlamasına alan ABD’nin en yüksek mahkemesinde, bir davayla ilgili yargı süreci şöyle işliyor:
ABD Anayasa Mahkemesi, dava müracaatlarını titizlikle değerlendirip inceledikten sonra takvimine alıp almayacağının kararını veriyor. Yüksek mahkeme heyeti, bunun için evvel kendi ortalarından bir yargıcı, başvuruyu değerlendirmesi için görevlendiriyor.
Bu yargıcın değerlendirmesini heyete sunmasından sonra mahkeme heyetinde çoğunluk sağlanırsa, müracaatın kabul edilerek takvime alınacağı açıklanıyor.
Mahkeme, kabul ettiği davalarda evvel savunmanın yazılı başvurusunu inceliyor; akabinde davayla ilgili savcılığın görüşünü istiyor. Dava sürecinde karşılıklı bir yazılı süreç işliyor.
Anayasa Mahkemesi, yazılı sav ve savunmalar devam ederken takvimine nazaran belirlediği bir günde, kendi ortalarında toplanarak dava sürecindeki gelinen son evreyi kıymetlendiriyor. Gerekirse taraflardan yeni dilekçeler, ya da alt mahkemelerden evrak, bilgi, kanıt, kapalılık kaydı olan dokümanları talep ediyor.
Kabul edilen müracaatlarla ilgili belirlenen takvime nazaran yapılan duruşmada taraflar dinleniyor. Mahkeme heyeti duruşma sonrasında kimi davalarda yetkilerine dayanarak kararlarını açıklayabiliyor.
Anayasa Mahkemesi’nde bir davayla ilgili yapılan duruşma sonrasında, mahkeme heyeti müzakere kademesine geçiyor. Yargıçlar, davayı fiilen karara bağlamak için ‘konferans’ olarak bilinen karar toplantısını yapıyor.
Anayasa Mahkemesi’nin yöntemlerine nazaran bu toplantı haftada iki kere, çarşamba ve cuma öğlenden sonraları yapılıyor.
Yetkileri ziyadesiyle kapsamlı olan yüksek mahkeme, birtakım davalarda duruşma sürecinin de sonrasında taraflardan karşılıklı yazılı dilekçeler talep ederek bir müddet sonra gerekçeli kararını açıklayabiliyor. Çok az olsa da savcılık ve savunma tekrar bir duruşmaya davet ediliyor.
Tüm prosedür tamamlandıktan sonra Anayasa Mahkemesi kararını gerekçeli olarak açıklıyor. Anayasa Mahkemesi, bir davayla ilgili gerekçeli kararını o takvim yılı içinde yayınlıyor.
Kısa Dalga
