ABD Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan ve dünyanın en büyük iktisadının sıhhati açısından merakla beklenen tarım dışı istihdam raporu, Eylül ayında 263bin ile beklentilerin üzerinde artış gösterirken, işsizlik oranı ise %3,5 düzeyine geriledi (düşük işsizlik oranının ana nedeni iştirak oranının düşmesi). FED’in yakında takip ettiği maaş artışı ise yıllık bazda %5 ile kestirimler paralelinde kaldı. Bilgi, FED’in büyük çaplı faiz artışlarını sürdürmesine daha fazla alan açmasıyla global piyasalar haftayı büyük ölçüde satış baskısı ile tamamladı.
Veri öncesinde Kasım ayına yönelik ABD faiz vadeli kontratları, FED’in 75 baz puan faiz artırımına gitmesine %83 ihtimal verirken, data sonrası bu oran %90 düzeyine yükseldi. FED’in 2022 yılında siyaset faizini 300 baz puan artırarak devasa bilançosunu da küçültmeye başlaması karşın, istihdam piyasasının şimdi etkilenmediğinin anlaşılması, piyasaların âdeta tadını kaçırdı.
ABD hazine tahvil getirileri, istihdam verisi akabinde yükselirken, 10 yıllık gösterge faizi tekrar %3,9 düzeyine dayandı. FED’in kısa vadeli siyasetlerine daha hassas reaksiyon veren 2 yıllık tahvil ise %4,32 düzeyine yükseldi. Randıman eğrisi kısa vade lehine daha da yükselirken, ortadaki fark -0,42 baz puan düzeyinde yer almaya devam etti. Doların piyasa faizi yükselirken, benzeri bir formda piyasa kuru olan DXY de tekrar 113 düzeyine dayandı. DXY’nin yükselmeye başlaması ile yaralı kraliyet aslanı Sterlin, tekrar 1,10’lu düzeylere gerilerken, Avrupa’nın ortak para ünitesi EUR’da 0,97 düzeylerinin tabanlarına kadar gevşedi. Şimdi doların muhteşem döngüsünün bitmemesi nedeniyle paritelerde riskin aşağı istikametli olduğunu düşünüyoruz.
Havanın bozuk olmasına paralel, ABD pay senetleri de Cuma gününü %3’e yakın düşüşle tamamlarken, Nasdaq’da düşüş %4’e yaklaştı. Her fırsatta düşmek için yeni bir mazeret arayan değerli madenler yeniden yatırımcısının yüzünü güldürmeden haftayı tamamladı. Jeopolitik risklerin tırmanması ile geride bıraktığımız haftalarda pandemi devrinden bu yana korunan 1,685 dolar düzeyini aşan ons altın, soluğu bir sonraki direnç bölgesi olan 1,730 dolarda almıştı. Lâkin, kelam konusu seviyeyi aşmakta yeteri kadar güç gösteremeyince, haftayı tekrar 1,685 doların kıyısına kadar gerileyerek tamamladı. Misal bir halde, gümüşün de ons fiyatı, 20,80 dolar düzeyinde olan değerli direncini aşamayınca, 19,75 dolar düzeyine kadar geriledi.
Öte yandan, hatırlanacağı üzere, petrol karteli OPEC+’nın geride bıraktığımız hafta, ABD’nin sert muhalefetine karşın 2 milyon varil günlük petrol üretimi kesme kararı, petrol fiyatlarında sert bir yükselişi de beraberinde getirmişti. Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı, yeni haftayı 97,50 dolar düzeyinden karşılıyor. OPEC+’nın sert atılımı akabinde, Beyaz Saray ile bir vakitler Washington’un en sadık Ortadoğu müttefiklerinden biri olan Suudi Arabistan’ın kraliyet ailesi ortasındaki gergin bağlantıların daha da gergin bir hâl aldığını itiraf etmek gerekiyor. Hatta bir adım daha ileri gidersek, kararın global kutuplaşmayı da artırıcı bir rol oynadığını kabul etmek gerekiyor. Ekonomik manada, dünya güç bir vakitten geçerken, petrolün yükselişi ihraç eden ülkeler için bir gelir, lâkin ithal eden ülkeler için hem cari açık, dünya için ise hem enflasyon hem de harcanabilir gelirin daha da düşmesi manasına geliyor. Brent ile ilgili uzun bir vakittir 78 dolara işaret eden aşağı istikametli beklentimiz geride bıraktığımız hafta 83,65 dolar ile son bulmuş oldu. Teknik mânâda 92 dolar düzeyi üzerinde petrolün canlı seyrini muhafazasını bekliyoruz.
Geride bıraktığımız hafta sonu, global tedirginliğin ismi pay fiyatı ve tahvilleri sert düşen İsviçre Bankası Credit Suisse (CS) idi. Hatırlanacağı üzere, bültenimizde CS’nin bir Lehman Brothers olmadığını ele alarak hususun biraz fazla abartıldığını ele almıştık. Cuma günü, CS, yatırımcılara inanç vermek ismine âdeta güç gösterisi yaparak 3 milyar CHF (3 milyar USD) büyüklüğünde tahvil geri alımı yapacağını açıkladı. Banka tahvil geri alımına dair “piyasa şartlarından faydalanarak cazip fiyatlarda tahvil almamızı sağlayacak” açıklamasında bulundu. Açıklamanın akabinde bankanın pay fiyatı yükseliş kaydetti.
2022 Nobel Barış Ödülü’nü Belarus vatandaşı tutuklu insan hakları aktivisti Ales Byalyatski, Rus insan hakları kuruluşu Memorial ve Ukraynalı insan hakları tertibi Center for Civil Liberties kazandı. Nobel Komitesi Lideri Andersen, “Norveç Nobel Komitesi, komşumuz Belarus, Rusya ve Ukrayna’da insan hakları, demokrasi ve birlikte barışçıl varoluşun üç fevkalâde savunucusunu onurlandırmak istiyor” dedi. Yaklaşık 900bin dolar kıymetindeki Nobel Barış Mükafatı, İsveçli endüstrici Alfred Nobel’in mevt yıldönümü olan 10 Aralık’ta Oslo’da sahiplerine takdim edilecek. Nobel, 1895 tarihli vasiyetiyle Nobel mükafatlarını kurmuştu. Norveç Nobel Komitesi, “Barış Ödülünün sahipleri ülkelerinde sivil toplumu temsil ediyorlar. Yıllardır, güç sahibi şahısları eleştirme hakkını ve vatandaşların temel haklarını savunuyorlar” açıklamasında bulundu. Açıklamada, “Kazananlar savaş hatalarını, insan hakkı ihlallerini ve gücün berbata kullanımını belgelemek için üstün efor gösterdiler. Barış ve demokrasi için sivil toplumun değerini birlikte ortaya koyuyorlar” sözleri yer aldı.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen, (tahıllar, yağlı tohumlar, süt eserleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen) dünya besin fiyatları endeksi, Eylül ayında 136,3’e (Ağustos 137,9) geriledi. Dünya besin fiyatları endeksi Mart’ta 159,7 ile rekor seviyeyi görmüştü. Dünyada besin fiyatları peş peşe 6. ayda da gerilerken, KKTC ve Türkiye’de sürat kesmeden yükselmeye devam ettiğini aşağıdaki grafikten açık bir halde görebiliyoruz.
Yeni haftanın birinci süreç gününde, Asya borsaları satıcı bir seyir izliyor. ABD’nin Çin’in yonga üretim sanayisine Pekin’in teknolojik ve askeri ilerlemelerini yavaşlatmak için uyguladığı son baskının akabinde (Biden idaresi yeni ihracat kuralları getirdi) sert geriledi. Gösterge endeks Tokyo borsası %1’e yakın gerilerken, Hong Kong borsası %2,5 düştü. ABD borsalarının vadeli süreçlerinde de %0,5 civarında gerileme görüyoruz.
ABD’de Perşembe günü açıklanacak Eylül enflasyonu büyük bir değerle takip edilecek. Enflasyonun sürat kesmemesi durumunda, global manada sorunlu bir tablo bizleri bekliyor. İddialar yıllık manşet enflasyonun %8,1’e gerileyeceği, çekirdeğin ise %6,5’e yükseleceği tarafında. Hatırlatma yapmak gerekirse, ABD’de manşet TÜFE Haziran ayında %9,1 ile zirve yapmış, Ağustos ayında ise %8,3 düzeyine gerilemişti. Bu hafta ABD’de 3Ç şirket finansalları da yakından takip edilecek.
Ukrayna Rusya ile Kırım’ı birbirine bağlayan değerli bir köprüye taarruz düzenlerken, Ukrayna güçlerinin Luhansk bölgesi içlerine hakikat süratle ilerlemesi, Rusya cephesinde kaygı yarattı. Putin bugün Güvenlik Kurulunu topluyor. Dünya ile son periyotta bağlantısı uygunca kopan Türk mali piyasalarında ise USDTRY kuru adım adım 18,60 düzeyine yükseldiğini not ederek bültenimizi tamamlayalım.
iktisatbank.com
