Yazar – Geoffrey Smith
Investing.com – Rusya, dünyanın on yıllardır gördüğü en büyük toprak gaspına resmiyet kazandırıyor. ABD Ağustos ayı ferdî gelir ve harcama datalarını açıklayacak. Pay senetleri, Facebook sahibi Meta Platforms ve hatta Amazon’da görülen zayıflık işaretleri nedeniyle baskı altında. Euro Bölgesi’nin enflasyon oranı %10’a ulaştı ve Avrupa’nın güç bakanları, yaklaşan güç krizinin nasıl hafifletileceği konusundaki görüş ayrılıklarını hala gideremedi.
İşte üçüncü çeyreğin son günü olan 30 Eylül Cuma günü finans piyasalarında bilmeniz gerekenler:
1. Rusya’nın toprak gaspı
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Ukrayna’nın dört bölgesini resmen ilhak eden bir kararname imzalayarak dünyanın en az otuz yıldır görmediği boyutta bir toprak gaspı gerçekleştirdi ve Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana Rusya’nın uydu devletleri üzerindeki denetimini tekrar tesis etme yolunda en büyük adımı attı.
Bu adım; geçtiğimiz hafta sonu Zaporijya ve Harson bölgelerinde silah zoruyla, Donetsk ve Luhansk’ta ise ağır baskı altında yapılan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından kınanan referandumların akabinde geldi. Ukrayna, ABD, İngiltere ve AB bu hareketleri asla tanımayacaklarını açıkladı.
Putin kararnameyi, Rus güçlerinin Ukrayna’nın doğusunda yeni bir mağlubiyetin eşiğine geldiği, Donetsk bölgesindeki Lyman kasabasını boşaltmak zorunda kaldığı ve Moskova’nın güneydeki birliklerine ikmal yapma misyonunu daha da zorlaştırdığı bir günde imzaladı.
2. Meta’da işe alımlar durdurulurken Amazon davet merkezlerini kapatacak
Facebook ve Instagram’ın sahibi Meta Platforms (NASDAQ:META), 18 yıllık tarihinde büyüme dışında bir şey bilmeyen bir şirket için ender görülen bir tasarruf sürecinde işe alımları dondurup maliyetleri düşürmeye çalışacak. Bu hafta başında yaklaşık dört yılın en düşük düzeyine inen Meta payları, giderek artan bir maliyet problemini ele aldığına dair rahatlamayla piyasa öncesi süreçlerde %1,1 yükseldi.
Öte yandan Bloomberg, Amazon’un (NASDAQ:AMZN) ABD’deki beş davet merkezinden biri hariç hepsini kapatacağını, çünkü Amazon’un da maliyetleri denetim altında tutmak için çaba ettiğini bildirdi. Bloomberg’in haberine nazaran Amazon, bunun yerine uzaktan çalışma rejimini benimsemeye çalışacak.
Apple’ın (NASDAQ:AAPL) iPhone üretiminde artış planını iptal edeceği tarafındaki haberlerle birlikte yavaşlamanın, son on yılın birçoklarında ABD piyasasını destekleyen mega-sermayeli pay senetlerine bile ulaştığı izlenimi doğuyor.
3. Pay senetleri son yedi hafta içinde altıncı haftasını da düşüşle kapatmaya hazırlanıyor; gözler ferdî gelir ve harcama verilerinde
ABD pay senetleri, yavaşlamadan kaynaklı Perşembe günü yaşadığı kayıpları kısmen telafi etmeye hazırlanıyor fakat tekrar de yedi hafta içinde altıncı defa haftayı kayıpla kapatma yolunda ilerliyor.
Dow Jones 201 puan yükselirken S&P 500 ve Nasdaq 100 biraz daha fazla artış yaşadı.
İlgi evvel, TSİ 15.30’da açıklanacak olan Ağustos ayı ferdî gelir ve harcama datalarında ve – unutulmuş olabilir fakat – Fed’in tercih ettiği enflasyon ölçümü olan kişisel tüketim harcamaları (PCE) fiyatlarının Ağustos ayına ilişkin okumasında olacak.
Ardından Lider Yardımcısı Lael Brainard, New York Fed Lideri John Williams, Richmond Fed Lideri Tom Barkin ve Cleveland Fed Lideri Loretta Mester konuşma yapacak.
4. Euro Bölgesi’nde enflasyon %10’a ulaştı
Avrupa Merkez Bankası (ECB) için ufukta rahatlama görünmüyor. Eylül ayında Euro Bölgesi’nin enflasyon oranı; Almanya ve Hollanda’daki sert yükselişlerin, Fransa ve İspanya‘daki zayıf eğilimleri dengelemesi ile %10’a yükseldi.
Almanya ve İtalya’nın işsizlik sayılarının beklenenden daha âlâ çıkması nedeniyle iş gücü piyasasından yeterli haberler geldi lakin harikulâde bir yaz turizm döneminin sona ermesiyle, bu tablonun da bozulması mümkün. Almanya’da çalışan kişi sayısı Ağustos ayında aslında tepeye ulaşmıştı.
Avrupa’nın öteki bölgelerinde yaşanan gelişmelerde ise Başbakan Liz Truss ve Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’in, Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR) ile nihayet bir ortaya gelmesiyle sterlin bütçe öncesinde bulunduğu düzey olan 1.12 dolara geri döndü. Kwarteng’in, OBR’nin küçük bütçenin tesirlerine ait bağımsız bir kıymetlendirme yayımlamasına müsaade vermemesi, bütçenin akabinde sterlinde yaşanan düşüşün gerisindeki ana etkenlerden biri olmuştu.
5. OPEC+’nın üretim kotasını azaltma planları öncesinde petrolde sıçrama yaşandı
OPEC+’nın önümüzdeki haftaki toplantıda üretim kotalarını tekrar düşüreceğine dair haberlerin ve dolardaki zayıflamanın piyasayı desteklemesiyle birlikte ham petrol fiyatları, 80 doların üzerine çıktı.
Üye devletlerin, halihazırda kotalarını günde 3 milyon varilden fazla bir farkla karşılayamadığı göz önüne alındığında bunun gerçek üretim hacimleri üzerinde ne üzere bir tesiri olacağı belgisiz.
Almanya’nın, bu kış güç fiyatlarının ülke iktisadı üzerindeki tesirini hafifletmek için 200 milyar euro’ya (198 milyar dolar) kadar kaynak ayırdığını açıklamasından bir gün sonra AB Güç Bakanları, yaklaşan güç krizini hafifletmenin yollarını bulmak üzere tekrar bir ortaya geldi.
WTI %0,4 artışla 81,54 dolardan süreç görürken Brent %0,4 artışla 87,50 dolar oldu.
6. Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan faiz açıklaması
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu hafta içinde katıldığı TV yayını ve toplantılarda Merkez Bankasının faiz indirimine devam etmesi gerektiğini söyledi.
Faizin tek hanelerde olması gerektiğini belirten Erdoğan gelecek toplantılarda faiz indirimlerinin devam edeceğinin iletisini verdi. Faiz açıklamalarına reaksiyon vermeyen dolar kuru 18,50’li düzeylerde süreç görüyor. Kur, hafta başında 18,76 ile tarihi tepeyi görmüştü.
