Minneapolis Fed’in eski liderlerinden Narayana Kocherlakota, Fed’in Temmuz sonundaki toplatısında alabileceği faiz kararını kıymetlendirdi.
Kocherlakota’nın mevzu hakkındaki değerlendirmesi şöyle;
ABD merkez bankası Fed, artan bir formda kırılgan hale gelen ekonomiyi desteklemek için faizi yeni ve aşağı taraflı bir patikaya koymaya hazırlanıyor. Bu hareket oldukça gecikmiş bir adım, lakin yetkililerin ve kamuoyunun risklerin farkına varması kıymetli.
Fed yetkilileri para siyasetini pahalandırmak için yılda sekiz sefer toplanmasına rağmen, faizin tarafını çok daha az sıklıkta değiştiriyorlar. Son 15 yıl üç farklı safhaya (birkaç kısa ‘bekle-gör’ ortası ile birlikte) ayrılabilir: Haziran 2004-Ağustos 2006 ortasındaki sıkılaştırma, Eylül 2007-Aralık 2012 ortasındaki gevşeme ve tekrar Haziran 2013 ile Aralık 2018 ortasında sıkılaştırma. Fed bu devirlerde gerçekleştirdiği her toplantıda harekete geçmedi, lakin siyasete ait genel eğilim açıktı.
Şimdi merkez bankası başka bir dönüm noktasına ulaştı. Yetkililer, 31 Temmuz’daki bir sonraki toplantıda, muhtemelen inatçı bir halde düşük seyreden enflasyona ve global ticaret risklerine 10 yılı aşkın müddettir birinci defa faiz indirimine giderek reaksiyon verecek. Kendi başına, bu hareket iktisat için çok fazla bir ehemmiyete sahip değil. Fakat şayet geçmişi rehber olarak alırsak, bu hareket, Fed’in büyük ihtimalle gelecek 20 ila 25 toplantıda faiz artırımına istekli olmayacağı manasına geliyor. Bu çok değerli bir sıkıntı.
Eğer Fed istikametini gevşemeye çevirirse, enflasyonun önümüzdeki birkaç yıl boyunca ya da hatta daha uzun bir müddet için baskı altında kalacağına epeyce güçlü bir inanç duyduğunu işaret edecektir. Şahsî olarak, bunun hakikat olduğunu düşünüyorum. Lakin bu görüşün büyük ölçüde varsayım yaparken “önümüzdeki birkaç yıl evvelki birkaç yıl üzere görünecektir” yaklaşımına dayandığının farkına varmak değerli. Bu yaklaşım genelde hakikat, fakat her vakit değil.
Diğer bir soru Fed’in nereye kadar gideceği. Önümüzdeki hafta gerçekleştirilecek toplantıda çeyrek puanlık bir indirimden daha dramatik bir adım beklemiyorum. Bahsettiğim üzere, merkez bankası istikamet değiştirmeyi epey az tercih eder: Şayet ani bir formda faiz artırımına gitmek durumunda kalacağı bir duruma düşmekten kaçınmak isterse, aşağı tarafta atacağı adımlar daha küçük olacaktır. Bu yılın ilerleyen devirlerinde, muhtemelen Aralık ayında ikinci bir çeyrek puanlık indirimin geleceğini düşünüyorum.
Gelecek haftaki kararın ehemmiyeti dikkate alındığında, Fed’in bunu nasıl yapacağı ve irtibatı nasıl sağlayacağı daha fazla sorun teşkil eder. Siyaset belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Lider Jerome Powell’ın liderliğinde 11 sefer toplandı, fakat yalnızca bir sefer bir üye muhalif kaldı. Bu kadar bir görüş birliği bazen meşakkat yaratıyor: Fed hakikaten de hayli komplike bir ekonomik durum hakkında mümkün olan tüm perspektifleri işitiyor mu? Şayet Komite faizi düşürme kararı alırsa, bir ya da iki üyenin muhalife kalacağını umuyor ve bekliyorum. Bu hareket açık bir formda enflasyonist riskleri işaret edecektir ve kamuoyu bunları bilmeli.
Fed’in nihayet gevşemeye başladığını görmekten mutlu olacağım. 2015 yılına döndüğümüzde, ben hala Mieenapolis Fed Lideri iken, faiz indiriminin uygun olacağını ileri sürmüştüm. Umarım çok geç kalınmamıştır ve Fed yetkilileri neyin yanlış gidebileceği konusunda gözlerini dört açmayı sürdürmektedirler.
Narayana Kocherlakota
Narayana Kocherlakota Bloomberg Opinion’da köşe yazmaktadır. Rochester Ünivesitesi’nde iktisat profesörü olan Kocherlakota, 2009-2015 periyodunda Minneapolis Fed’in başkanlığını yürüttü.
