Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener, vazifede bulunduğu müddet içerisinde hiçbir halde ne talimat ne baskıyla karşılaştığını bildirdi.
Şener, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde Gelir Vergisi Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapan Teklif’in görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’ın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya’nın, talimatlarına uymadığı için vazifeden alındığını söylediğini tez ederek, bu hususla ilgili Şener’e soru yöneltti.
Şener, 2,5 yıldır bu vazifede bulunduğunu, karar alma düzeneklerinde dışarıdan rastgele bir baskıyla karşılaşmadığını söyledi. Şener, 2,5 yıl içerisinde, şu ana kadar bir kere bile hiçbir baskıyla karşılaşmadığını, misyonunu çok rahat halde yerine getirdiğini lisana getirdi. Şener, “Benim aldığım aile terbiyem, başta anneme, aileme, bu ülkenin hoş insanlara sorumluluğum gereği yarın vazifeden alınacağımı bilsem bile geceli gündüzlü çalışmaya devam ederim. 2,5 yıl içinde hiçbir formda ne talimat ne baskıyla karşılaştım.” diye konuştu.
-“Pozitif tesirlerini öngörüyoruz”
Bankanın yedek akçesine ait düzenlemeye yönelik soru üzerine Şener, Merkez Bankasının kar etmesinin, sistemden çekilen bir likidite olduğunu, sistemden nakit çekilişinin bir sorun oluşturmaması gerektiğini belirtti.
Merkez Bankasının yüksek dengeli karlarının, tıpkı vakitte sistemden yüksek dengeli likidite çekilişleri manasına geldiğine işaret eden Şener, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu ölçüler bütün yıl boyunca büyüdükçe, bankaların günün sonunda tekrar Merkez Bankasından daha büyük bir likidite açığını temin için bir fonlamayla gelmeleri manasına geliyor. Zira Merkez Bankasının kar elde etme biçimi piyasadan yaptığı süreçler üzerinden gerçekleşiyor. Bu süreçlerden birisi de bankaların gereksinimi olan parayı, gecelik ya da haftalık vadelerde verdiğiniz vakit bu Merkez Bankasının karı haline dönüşüyor. Bizim yaptığımız kar, bankacılık sisteminden elde ettiğimiz bir gelir. Sistemden bu likiditeyi çekmenin, sisteme makul maliyetleri oluyor. Bu maliyetler, Merkez Bankasının karlı olduğu vakitlerde daha da yükseliyor. Likidite konusu son yıllarda çok yüksek ölçülere ulaştı.
Şu anda bankacılık sistemi, ortalama 100 milyar lira likidite için her gece Merkez Bankasına gelip bu fonlamasını gidermek zorunda. İhtiyat akçesiyle ilgili, bunun bilançomuzda kalmak yerine sisteme bir halde dahil olması, likidite açığının olumlu tarafta etkilenmesi olarak bakıyoruz. İhtiyat akçesi piyasaya çıksa bile, hala sistemin fonlama açığı 100 milyar lira civarında devam ettiği için bunun gelebileceği ölçü tekrardan 60-70 milyar liralarla, hala çok yüksek sayılar olacak. Türk bankacılık sistemi önemli likitide açığı içinde, bunun sisteme geri dönüşünün likiditeye olumlu tesirlerini öngörüyoruz. “
Şener, 3-4 yıldır likidite açığının hiç olmadığı kadar yükseldiğini söz etti.
Milletvekillerinin, “İhtiyat akçesi daha evvel yük getirmiyor muydu, neden artık bu düzenleme getirildi?” sorusuna Şener, “4 sene evvel sorsaydınız sanırım 5-6 milyardan bahsederdim. Kar ölçüsü eklenerek devam ediyor son iki yılda inanılmaz artış gösteriyor.” karşılığını verdi.
– Bankanın yıl sonu karı
Teklif sahibi olan AK Parti Aydın Milletvekili Mustafa Savaş, bankacılık dalında risk ve getirinin kardeş olduğunu, Merkez Bankasının karlılığına bakıldığında ise hiçbir riske girmeden muazzam bir karlılığının görüldüğünü söyledi.
Savaş, Merkez Bankasında oluşan bu karın Hazine’ye aktarılmasının, Hazine’nin borçlanma muhtaçlığını, faizleri de aşağı çekecek bir durum olduğunu belirtti. Savaş, Merkez Bankasının 2018 yıl sonu karının 66 milyar lira olduğunu, bu yılın birinci 6 aylık karın 20-25 milyardan aşağı olmayacağını, yedek akçede biriken paranın son devirde 46 milyar lira olduğunu bildirdi.
– “Anayasa Mahkemesinden döner”
İYİ Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz, Merkez Bankasının A.Ş statüsünde, para basan bir kuruluş olduğunu, yedek akçeye gereksinimi olmadığını lisana getirdi.
Merkez Bankasının kar elde etmesinin övünülecek bir şey olmadığını anlatan Yılmaz, bunun, karşıdaki özel kesimin ziyanı, kar elde ettiği yıl iktisatta sorun olduğu, iktisadın düzgün yönetilmediği manasına geldiğini belirtti.
Yılmaz, iktisada yardım yapılmak isteniliyorsa, bu düzenlemenin yapılmasını lakin bankanın yedek akçe biriktirmeyip, Hazineye alınmamasını, silinmesini, likiditenin piyasaya çıkmamasını önerdi. Yılmaz, “Bu para sizi kısa vadede cennete koyacak, ardı cehennem bilin. Tahlilden fazla sorun üretecek, bu para ülkeye ziyan verecek, yeterlilik yapmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
CHP İstanbul Milletvekili Akif Hamzaçebi, “O vakit faizleri düşürün, banka bu kadar kar elde etmesin.” dedi.
Merkez Bankası’nın A.Ş olduğunu, ihtiyat akçesini Genel Konsey kararıyla dağıttığına dikkati çeken Hamzaçebi, “Siz teklifle el konulur diyorsunuz, bunun ismi zorbalıktır. Bu Anayasa Mahkemesinden yarın döner.” diye konuştu.
