Ekonomi idaresi, 28 Mayıs öncesi döviz piyasası ve bankacılık süreçlerine ait adımlar atmaya başladı. Piyasada döviz muhtaçlığı giderek yükselirken, iktisada ait beklentiler ise bozuluyor. Deutsche Welle ve Cumhuriyet’e konuşan 3 önde gelen ekonomist sermaye denetimlerinin uygulamaya geçmesinden telaşlı.
Bireysel mevduat sahibi açısından, sermaye denetimi bankada tuttuğu döviz mevduatından süreç yapmasına sert kısıtlamalar getirilmesi, yani kimi hallerde bu mevduatın süreksiz olarak dondurulması manasını taşıyor.
Linkteki ParaAnaliz haberinden görüleceği üzere, sermaye denetimleri hala şirketler için yürürlükte. Haberde çeşitli kesim temsilcileri şirketlerine ilişkin dövizleri dahi kullanamadıklarını beyan etti.
/*! This file is auto-generated */!function(c,d){“use strict”;var e=!1,o=!1;if(d.querySelector)if(c.addEventListener)e=!0;if(c.wp=c.wp||{},c.wp.receiveEmbedMessage);else if(c.wp.receiveEmbedMessage=function(e){var t=e.data;if(!t);else if(!(t.secret||t.message||t.value));else if(/[^a-zA-Z0-9]/.test(t.secret));else{for(var r,s,a,i=d.querySelectorAll(‘iframe[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),n=d.querySelectorAll(‘blockquote[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),o=new RegExp(“^https?:$”,”i”),l=0;l
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İşletme Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Öner Günçavdı, Türkiye’de şu anda ismi konmamış bir “sermaye kontrolü” uygulandığını söylüyor.
Cüneyt Akman ise “İnsanların banka dışı döviz tutma eğilimi artıyor. Bunu artık sayılarda da paralel kur fiyatlarında da görmeye başladık” tabirini kullandı.
“ÇARKLAR TIKANACAK”
Seçimlerin yeni iktisat siyasetlerinin belirlenmesi açısından kıymetli olduğunu belirten Prof. Dr. Selva Demiralp, hemen ortodoks siyasetlere dönülmesi gerektiğini belirterek “Bankalar yüzde 35 faiz ödeyerek topladığı mevduatı yüzde 15 faizle şirketlere satmak durumunda. Bu sebeple ticari krediler kıymetli ölçüde kısıldı. Bunun şirketlere yansıması ise likidite bulunamaması ve sistemin çarklarının dönememesi demek. Bankaları bekleyen bir öbür risk ise tekrar regülasyonlarla bankaların tutması gereken sabit getirili tahvillerin ileride bir faiz artışı durumunda sermaye kaybı yaratacak olması” diye konuştu.
“ADI KONMAMIŞ SERMAYE DENETİMİ VAR”
Son gelişmeleri DW Türkçe’ye pahalandıran İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İşletme Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Öner Günçavdı, Türkiye’de şu anda ismi konmamış bir “sermaye kontrolü” uygulandığını söylüyor.
Bugüne kadar hükümetin faizleri ve döviz kurlarını baskılamasının ana nedeninin seçim sürecinde iktisatta olumlu bir tablo çizmek olduğunu lisana getiren Prof. Günçavdı, “Bu müdahalelerin Türkiye iktisadına bedeli ağır oldu. Toplumun refahına olumlu katkı sunacak ataklar değil bunlar” diyor.
Hükümetin ekonomiyi olduğundan daha düzgün göstermek için attığı adımları “ihtiyati tedbirler” olarak tanımladığını hatırlatan Prof. Günçavdı, “İhtiyati önlemler makro ekonomik para siyasetini tamamlayıcı olması gereken önlemlerdir. AKP periyodunda kullanılış biçimi ise dengeli olması gereken iktisat siyasetlerine uygun değil. Bunun ismi önlem değil, baskı” diye konuşuyor.
“ERDOĞAN KAZANIRSA KREDİ AÇIĞI BÜYÜYECEK”
28 Mayıs sonrası için merak edilen bahislerden biri de Türkiye’ye ait yükselen risk algısıyla birlikte dövize olan talebin artmasının ferdî hesaplar için yeni sınırlamalara neden olup olmayacağı. Bu noktada gerek piyasa oyuncuları gerekse ekonomistler, bankada dolar ya da euro hesabı olan vatandaşların pek çok olumsuz gelişmeye hazırlık olması gerektiğini görüşünde.
“Bireysel hesaplara önlemler getirilmesinin şartları ortaya çıkarsa, bundan kaçış olmaz” diyen Prof. Dr. Öner Günçavdı, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını kazanması halinde Türkiye’ye ait kredi açığının büyüyeceğini belirtiyor.
Bu durumda Türkiye’nin gereksinimi olan kaynağın yurtdışından gelmeyeceğini, gereksinim duyulan sermayenin içeriden bulunması gerektiğini kaydeden Günçavdı, şöyle konuşuyor:
“Bu da fakat vergi gelirleri yoluyla bulunabilir. Tasarrufların artırılması için vatandaştan vergi yoluyla kaynak yaratma yoluna gidilecektir. Bu da siyasetlerin yarattığı problemlerin faturasının vatandaşa çıkarılacağını gösteriyor.”
“DÖVİZ TALEBİ BANKACILIK DIŞINA ÇIKIYOR”
DW Türkçe’ye konuşan ekonomist Cüneyt Akman, Türkiye’nin iki yıl vadeli Eurobond faizlerinin dolar cinsinden yaklaşık yüzde 11 düzeyine geldiğini belirterek “Türkiye mevcut halde borçlanmaya ve rezervlerini eritmeye devam ederse, her yıl bir evvelkinden 2 kat fazla borç ödeyecek hale gelebiliriz” diyor.
Rezervlerin giderek düşmesi ile birlikte mümkün bir kur krizinden çekinen insanların döviz almaya yöneldiğine işaret eden Akman, hükümet tarafından bankalara yapılan döviz baskısı nedeniyle özgür piyasada farklı döviz kurları oluştuğuna, beşerler ortasında giderek “döviz bulunamıyor” tasasının yayıldığına dikkat çekiyor.
Ekonomi idaresinin dövizi baskılamaya yönelik adımlarıyla birlikte, son periyotta döviz talebinin bankacılık sisteminin dışına hakikat kaymaya başladığını söz eden Cüneyt Akman, “İnsanların banka dışı döviz tutma eğilimi artıyor. Bunu artık sayılarda da paralel kur fiyatlarında da görmeye başladık. Dövizin azalması başka bir sorun, dövize bu biçimde kayılması iki misli bir problemdir” diye konuşuyor.
“EKONOMİDE DAHA KÖTÜYÜ GÖREBİLİRİZ”
Ekonomist Cüneyt Akman’a nazaran, artık döviz talebini KKM ile durdurulamayacağı ortaya çıkmış olsa da, KKM’ye yönelen paranın oluşturduğu yükten süratli bir biçimde kurtulmak mümkün olmayacak. 28 Mayıs’ta cumhurbaşkanı seçiminin ikinci çeşidi da tamamlandıktan sonra, bu seçim sürecinin geride kalacağını lisana getiren Akman, şunları söylüyor:
“Kurun mevcut biçimde baskılanması, adeta bir yayın üstüne elinizle bastırmak üzere bir tesir yaratıyor. Elinizi çektiğiniz an, yay üst fırlayacak. Seçim maratonu bittikten sonra, başa gelecek hükümet bir an evvel mevcut siyasetleri terk ederse Türkiye’nin bir talihi olur. Aksi takdirde, mevcut siyasetlerde ayak diretilirse bugünden daha makus bir noktaya savrulacağız.”
