Yatırım Bankacılığı ve Danışmanlık Şirketi Pragma’nın Kurucu Ortağı Özlü Yalaza Bloomberg HT’deki Üst Seviye programında İstek Maliki’ye konuk oldu. Yalaza 2019’un birinci 6 ayında 6 proje tamamladıklarını, yılı da toplam 10 projeyle tamamlamayı hedeflediklerini söyledi. Yalaza ABD ile yaşanan birtakım güçlü periyotlara karşın Türkiye’ye yatırım iştahının azalmadığını tabir etti.
Pragma olarak 2019 sizin için nasıl başladı? Hem şirket satış ve birleşmelerinde hem de öteki iştiraklerinizde nasıl bir sene oluyor?
Özlü Yalaza: Birçok kriz atlattık ve bunlardan dersimizi aldık. Birincisi hakikat projeler seçmeyi öğrendik, ikincisi yatırımcılarla teması hiç kesmedik, onlara dürüstçe Türkiye’deki riskleri ve potansiyeli anlattık. 2019 iktisatta kuvvetli bir yıl olsa da bizim için yeterli başladı. Birinci 6 ayda 6 tane proje tamamladık. 3 tane daha proje tamamlandı. Bunların bir tanesi besin, öteki ikisi de imalat endüstrinde. İnşallah bir-iki hafta içinde tamamlanacak. Bunların yanında 4 tane proje de ileriki evrede. Bunlar da tamamlanırsa bu seneyi 10 tane proje ile bitirmiş olacağız.
Biz tekrar Pragma çatısı altında birtakım şirketlere yatırım yaptık; 2015-16 yılında Hisar Çelik isimli bir döküm şirketini satın aldık, şu anda 450 kişinin istihdam edildiği ve yüzde 99 ihracat yapan bir şirket..Bu sene de cirosunu yüzde 10 civarında artırmayı hedefliyoruz. “
Türk şirketlerinin performansı nasıl? Malum hem yurt içi hem de küreselde güçlü ekonomik şartlar hakim, bu sene Türk şirketleri için nasıl geçiyor?
Özlü Yalaza: Yalnızca 2019 değil, son 4-5 yıl da sıkıntı geçti. Kurdaki oynaklık, artan maliyetler, finansmanda yaşanan sorunlar şirketleri sahiden zorladı. Finansmanın bol olduğu devirlerde Türk şirketleri çok borçlandı ve ana iş kollarına değil de bilmedikleri işlere girdiler. Bir de bu borçlanmaları Döviz cinsinden yaptılar. Ne yapılır bundan sonra; tahminen şirketler bilanço paklığına gidecekler, tahminen kimi işlerinde kol kesecekler ve ziyanı kabul edecekler. Bu artan maliyet ortamında verimliliğe odaklanıp yeni pazarlara ulaşmaya çalışacaklar. Bir de öz sermayeyi güçlendirecekler, ya kendi imkanlarıyla ya da iştirak kuracaklar, bizim üzere şirketlerden takviye alacaklar.
Yabancı yatırımcı ilgisi nasıl Türk şirketlerine?
Özlü Yalaza: Aslında dünyada da direkt yabancı yatırım da azaldı son 2-3 yıldır. Küreselde 2018’de yüzde 10’luk bir daralma var direkt yatırımlarda..Trump’ın siyasetleri, Brexit derken gelişen ülkelerin de kıssası biraz bozuldu, hedeflenen projeksiyonlar tutmadı buna Türkiye de dahil maalesef..Ama Türkiye bölgede en gelişmiş ve endüstrileşmiş ülke o yüzden Türkiye’ye her vakit ilgi var.
Sektörel bakarsak bilhassa güç ve gayrimenkulde zahmetler var; ne vakit bu bölümler düze çıkar? Yabancı yatırımcı bir şirkete yatırım yaparken neye bakıyor?
Özlü Yalaza: Altyapı projelerine çok büyük bir arz geldi, çok fazla proje yığıldı ve orada bir sorun oldu. Yabancıların genel eğilimleri; şirket âlâ olsun, ortam âlâ olsun, pazarda güçlü bir pozisyonu olsun, risk az olsun, güzel yönetilen bir şirket olsun, Türkiye’deki makro iktisat düzgün olsun bunlara bakıyorlar.
Türkiye’deki değerlemeler esasen hala yüksek. Bir yabancı yatırımcı sizin iş planınıza yatırım yapıyor; maalesef o iş planlarında Türkiye’deki şirketlerde bir sapma oldu, bu yaşanan sorunların tesiriyle gayeler tutmadı.
Ortadoğu, Asya, Avrupa ve ABD; Türkiye’ye en çok ilgi nereden geliyor?
Özlü Yalaza: Ortadoğu’dan ilgi var fakat Türkiye’ye en çok yatırım yapan yatırımcılar en çok Amerika ve Avrupa’dan..Amerika ile kuvvetli devirlerden geçtik ancak buna karşın yatırım iştahları azalmadı. Biz de birçok iş yaptık ABD ile. Avrupa’dan da Fransa, Hollanda ve Almanya’dan yatırımlar geliyor. Japonya’dan da ilgi yüksek ve bunlar sahiden çok başarılı iştirakler oldu..Doğrudan yabancı yatırımlarda Türkiye’nin aldığı hisse yüzde 1’in altında; bu sene daha da altta olacak çok az.
Türk şirketlerine tavsiyeleriniz neler olur? Nasıl bir B planı olmalı, bu kuvvetli koşullarda nasıl bir yol izlemeliler?
Özlü Yalaza: Önemli bir bilanço paklığı yapılması gerekiyor, öz sermayeyi güçlendirip, ana iş kollarına konsantre olmalılar..Ana iş kolları dışındaki faaliyetlerden yahut bilançoda duran işte gayrimenkul üzere faaliyetle direk ilgisi olmayan işlerden kurtulmak gerekiyor. Sahiden çok sıkıntı bir ortam, verimliliğe ehemmiyet vermek gerekiyor. Yurtdışı rakiplerin bizden daha fazla avantajları var, daha çok ve ucuz finansmana erişimleri var..Türk şirketlerinin daha agresif olup verimliliğe odaklanmaları lazım.
