ABD’de Ekim manşet ve çekirdek TÜFE’nin gerilemesi ve beklentilerin altında kalması ile, Fed’in yakında faiz artırımlarını yavaşlatacağı algısı tekrar hortladı. Bu umutla coşan fon yöneticileri, Perşembe ve Cuma seanslarında S&P500 ve öbür Wall Street pay endekslerinde pandemiden çıkış günlerin andıran coşkulu bir ralli başlattılaır. World Economic Forum’da yayınlanan “Inflation’s paradigm shift, explained” (Enflasyonda yeni çağ) başlıklı inceleme ise bu algının çok yanlış olabileceğine vurgu yapıyor.
Fed’in tek bir enflasyon verisinden cüret alarak, 2023-2024 mali sıkılaştırma planlarını yumuşama tarafında revize edeceği beklentisi çok yanlışlı. Bir kaç gün içinde S&P500 başta küresel riskli varlık pazarlarında satışların yine başlaması beklenir. Ek olarak, altında ve ABD tahvillerinde süregelen ralliler için de çok erken. Dolar Endeksi’nin en geç 2 ay içinde yine 115’e yükselmesi, 2023’de ise 120-125 dirençlerini sınaması en mümkün senaryo.
WEF’ın incelemesinde ortaya koyduğu tez, son 30 yıla tezat olarak, bu kere enflasyonun kolay kolay Fed-AMB gayesi olan %2’ye gerilemeyeceğini öne sürüyor. Hatta, ekonomik konjünktürün yapısından değil, dünya çapında gözlenen yeni trendlerden ötürü enflasyon çok uzun yıllar yüksek kalabilir. BofA’nın yeni raporuna nazaran, dünya iktisadı uzun yıllar %2 değil, %5 civarında enflasyon üretecek bir faza (paradigmaya) geçti. IMF’nin Ekim raporunda da 2023’te enflasyonun gerileyeceği, FAKAT 2024 sonunda dahi %4.1’de kalacağı sonucuna varıldı. Swiss Re’in raporunda ise “artık yaygınlaşan ve katılaşan enflasyonla uğraş için derin resesyonları tetikleyecek sertlikte sıkı para politikaıs gerekecek” deniliyor. Bu senaryoda, Dünya Bankası ve IMF üzere kuruluşların sık sık işaret ettiği bir tehlike ortaya çıkar. Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Ülkeler’de bir dizi ödemeler istikrarı krizleri patlak verir, yani Hazineler ve çok döviz borçlu şirketler temerrüte düşer.
WEF NİYE enflasyonda yeni çağa geçildiğini öne sürüyor? Sıralayalım:
Tedarik zincirlerinde darboğazlar kolay bitmez: Çin’in sıfır Covid siyasetinden vazgeçeceği duyumları güç ve emtialarda sert bir ralliye sebep oldu. Halbuki, hafta içinde Çin’de yeni hadiseler son altı ayın doruğuna yaklaşırken, nüfus eski aşılara dirençli Omicron varyantlarına karşı büsbütün müdafaasız.
Çin’den kaynaklanan tek enflasyonist tehlike bu değil. ABD-Çin ortasındaki gerginlik yüzünden, çok uluslu şirketler tedarik zincirlerini üretim merkezlerinin yakınına ve müttefik ülkelere çekerken, fiyatlar kalıcı olarak yükseliyor.
Enerjide boğa pazarı bitmemiş olabilir. Hakikaten, Aralık’ta yürürlüğe girecek, AB’nin Rus petrolü taşıyan tankerlere sigorta sattırmama yaptırımı Brent’te yeni bir ralliyi körükleyebilir.
Manşet enflasyonu yükseltecek bu gelişme, tesirleri gitgide barizleşen global ısınmanın tarım ürenleri üzerindeki olumsuz tesiriyle birleşerek, manşet enflasyonda yeni tepelere neden olabilir.
Biz ekleyelim, Twitter, Metaverse ve kripto dünyasında yaşanan şoklar, yeni teknolojilerin bir mühlet ekonomiyi yine yapılandırma gücünü yitirdiğin manasını taşıyabilir. Bir öbür deyişle, dezenflasyonun en temel nedenlerinden biri yeni teknoloji eser ve hizmetlerinde fiyatların yükselmesi enflasyonda katılığa katkıda bulunur.
Son olarak da, gitgide yaşlanan dünya nüfusu, işgücü artışını yavaşlattığı üzere, emekli nüfusun tasarrufu azaltması talep enflasyonuna ivme verebilir.
Yazar: FÖŞ
Cüneyt Akman – FÖŞ: ABD seçimleri sonrası Doların akıbeti ve Türk borsalarına etkisi
Ve sonunda: ABD TÜFE enflasyonu beklenenin altında geldi, ibre aralıkta 50 baz puan artışa döndü
Yapı Kredi Yatırım’dan strateji: S&P500’de yıl sonu rallisi, Fed 1Ç2023’de fren yapar
