Investing.com – Kripto para sanayisinde bu hafta dalı derinden sarsan Terra olayından sonra ikinci bir şok yaşandı. Kesimin en büyük kripto para borsası FTX, risk sermayesi şirketi Alameda Research ile birlikte kendini süratli bir formda likidite krizinin içinde buldu. FTX krizi devam ederken piyasada bu olayın zincirleme tesirle ticari münasebette olan öbür kripto şirketlerini de olumsuz etkilemesine yönelik kaygılar devam ediyor. Haberimizde krizin nasıl başladığını ve hafta boyunca neler yaşandığını özetledik.
Olay, Alameda Research’in finansal sayılarının sızdırılmasıyla başladı
Geçen hafta sonu basına yansıyan bir raporda FTX’in yan şirketi Alameda’nın finansal tablolarında yüksek ölçüde FTT tokeni tutulduğu lanse edildi. Bu, piyasa tarafından şirketin bilançosunda bir açık olduğu ve bu açığın şirketin kendi lokal tokeniyle finanse edildiği biçiminde yorumlanması, krizin başlangıç noktası oldu.
Binance, süratli hareket ederek krizi körükledi
Alameda bilançosunun piyasa sızmasıyla birlikte Binance, süratli hareket ederek 584 milyon dolarlık FTT’yi kendi platformuna çekerek tasfiye kararı aldıklarını duyurdu. Toplam FTT arzının %17’sine denk gelen bu ölçünün elden çıkarılacağına dair yapılan açıklama fitili ateşleyen bir atak oldu.
Devam eden saatlerde Binance CEO’su Changpeng Zhao, tasfiyenin piyasayı en az etkileyecek biçimde gerçekleşeceğini bildirmesinin yanında Terra krizinden ders aldıkları için süratli bir aksiyon aldıklarını söylemesi, FTX’in de iflas edebileceğine dair telaşın tepe yapmasına neden oldu.
Aynı saatlerde Alameda Research’ün CEO’su Caroline Ellison, sızdırılan sayıların eksik olduğu ve finansal yapılarının güçlü olduğuna dair açıklamalar yaptı. Bunun yanında krizi sonlandırmak için Binance’e elindeki FTT tokenleri 22 dolardan alma teklifi sundu, fakat olumsuz cevap aldı. Bu ortada FTX CEO’su Sam Bankman-Fried, Twitter üzerinden bir badire olmadığını ve çekim süreçlerinin sıkıntısız formda devam ettiğini söylüyordu.
Haftanın birinci günü FTX’in lokal tokeni FTT, kritik düzey olan 22 dolar bölgesinde tutulmayı başardı. Lakin asıl kriz, 8 Kasım Salı günü patlayacaktı.
Bankman-Fried ile Changpang Zhao ortasında gerginlik
Kripto piyasasının en büyük iki borsasının işverenleri ortasında gerginlik artarken FTX borsasından çıkışlar haftanın ikinci gününde daha da arttı.
FTX kriziyle ilgili söylentiler süratle yayılırken olumsuz olay tüm kripto para piyasalarını olumsuz etkilemeye başladı. Kripto para piyasalarının geneli, gün uzunluğu düşüş görürken en büyük satış dalgası, Sam Bankman-Fried’ın artık çekim süreçlerini karşılayamadıkları ve likidite sıkışlığı yaşadıklarını duyurmasıyla geldi.
Binance FTX’i satın alacağını açıkladı
FTX CEO’su açıklamasının devamında Binance’ten yardım talep ettiklerini söylerken Binance CEO’su bu talebe süratlice yanıt verdi ve FTX’i satın alma konusunda bağlayıcı olmayan bir mutabakat yaptıklarını duyurdu. Bu ortada FTX borsasında çekim süreçleri FTX.US dışında tüm ülkelerde durduruldu. Binance ile mutabakat gelişmesi, piyasaları kısa bir mühlet rahatlatmasına karşın olayı tetikleyen harekete imza atan Binance’e yönelik reaksiyonlardan ötürü piyasa ikna olmadı ve karşılıklı yapılan açıklamaların akabinde piyasada sert satışlar devam etti.
Bu ortada Bitcoin, 8 Kasım Salı günü yılın taban düzeyini 17.166 dolar olarak belirledi. FTT ise bir gün evvel 22 dolardan alıcı bulurken 24 saat sonra 2,5 dolara kadar geriledi. Piyasa, artık FTX’in Terra çöküşüne misal bir olay olduğu konusunda ikna olmuş üzereydi.
Binance’in FTX mutabakatını iptal etmesi ikinci satış dalgasına neden oldu
Binance, krizin çıkış noktası olarak görülen FTT tasfiyesini şimdi gerçekleşmediğini söylese de bu açıklama piyasa yatırımcılarını ikna etmedi. Birebir vakitte Binance’in FTX’i kurtaramayacağını ya da satın alım konusunda ikna olmayan yatırımcılar satışlara devam etti.
Son gelişmelerin üzerine Binance, hafta ortasında düzenleyici baskısını ve inceledikleri FTX sayılarının sıkıntılı olmasını münasebet göstererek satın alımdan vazgeçtiğini duyurdu. Binance’in FTX’i mevcut likidite sıkışıklığından kurtaracak kâfi kabiliyete sahip olmadıklarını itiraf ettikten sonra piyasada satışlar devam etti.
Bitcoin, son 2 yılın en düşük düzeyi olarak 15.500 dolar bandına kadar gerilerken toplam kripto para piyasa pahası 800 milyar doların altına kadar geriledi.
Binance’in kapıları kapatmasının akabinde Bankman-Fried fon arayışına başladı
Binance’in muahededen çekilmesinin akabinde çok daha güç duruma düşen FTX’in işvereni, yatırımcılarına dönerek acil fon talebinde bulundu. Dala yansıyan haberlerde FTX’in krizi aşmak için birinci etapta 8 milyar dolarlık bir fona muhtaçlığı vardı. Fakat hiçbir yatırımcı bu talebe karşılık vermedi.
Diğer yandan çeşitli ülkelerde düzenleyiciler de FTX borsasını inceleme altına almaya başlamıştı. Basın yansıyan haberlerde ABD SEC ile Adalet Bakanlığı, mevcut durumu incelemek için FTX ile temasa geçti ve borsanın ABD iştirakine tesirlerini incelemeye başladı.
Justin Sun’dan sürpriz çıkış
Bankman-Fried, fon bulma konusunda başarısız olurken Justin Sun, sahneye çıktı ve enteresan bir tahlil önerisi sundu. Tron CEO’su Sun, FTX’deki Tron ekosistemine dahil kripto varlıkları bulunan yatırımcılar için bir çıkış teklifini sundu. Bu teklif, FTX idaresi tarafından süratlice kabul edildi ve Sun, borsaya 12 milyon dolarlık bir fon aktararak TRX tokenlerinin borsadan çıkışı için bir tahlil sundu.
Bu gelişme üzerinde FTX borsasında sıkışan kullanıcılar, TRX talebini önemli oranda artırdı ve altcoin, FTX’te %3.500’ün üzerinde bedel artışıyla 2,5 dolara kadar yükseldi. Bu sıçramanın akabinde TRX, 0,3 dolar bandında istikrar bulsa da öbür borsalardaki fiyatına nazaran an prestijiyle %600 oranında primli hareket etmeye devam ediyor.
Sonuç olarak TRX’e yönelen kullanıcılar, FTX’ten çıkabilme umuduyla varlıklarının kıymetli bir kısmını feda etmek zorunda kaldı.
Sam Bankman-Fried’den öz eleştiri
Hafta boyunca isimsiz kaynaklardan aktarılan birçok gelişme, krizin önemli boyutlara ulaşmasını sağladı. FTX CEO’su dün akşam saatlerine hakikat Twitter üzerinden denetimin tam manasıyla kaybedildiğini itiraf ettiği uzun bir açıklama yaptı.
Fried açıklamasında, önemli yanlışlar yaptığını ve kaybettiğini itiraf ederken tüm kabahatin kendinde olduğunu söyledi. Süreç hakkında bilgi veren FTX CEO’su güçlü bir sermaye yeterliliğine sahip olduklarını düşünürken beklenmedik halde gelen çekim talepleri karşısında hazırlıksız yakalandıklarını itiraf etti.
Alameda hakkında da açıklama yapan Bankman-Fried, şirketin, bir kaç gün içinde faaliyetlerini sonlandıracağını ve bundan sonraki süreçte kendilerini neler beklediğini bilmediğini söyledi. Son derece karamsar açıklamalarda bulunan Fried, FTX’i kurtarmak için elinden olan birşey olmadığını ima eden açıklamalarda bulundu.
FTX olayıyla ilgili haber akışı bugün de devam ediyor. Son olarak Alameda ile ticari münasebet içinde bulunan BlockFi, fon çekim süreçlerini durdurduğunu açıkladı. Şirketten ayrıntılı bir resmi açıklama gelmese de söylentiler yöneticilerin iflas sürecini yönetmek için bir danışmanlık şirketiyle temas halinde olduğu istikametinde.
Bundan sonra ne olacak?
Mevcut görünüme nazaran FTX’in bu krizi atlatma ihtimali düşük görünüyor. Piyasadaki genel görüşe nazaran sürecin sonunda ise kripto şirketinin iflas müracaatında bulunması yüksek mümkünlük olarak görülüyor. FTX, bilhassa son bir yılda birçok kredi şirketiyle bağlantı içindeydi. Hatta Terra krizi sonrası sıkıntı durumdaki şirketleri kurtarma yolunda faaliyetlerde bulunuyordu.
Önümüzdeki günlerde FTX ile ticari alaka içinde bulunan şirketlerin de finansal problemler bildirebileceği görülebilir. Bunun yanında JPMorgan analistleri, hafta içinde sunduğu raporda piyasanın zati Terra çöküşü sonrası daha düşük riskle hareket ettiği ve FTX’in mümkün çöküşü sonrası krizin tıpkı şiddette olmayabileceğine dair görüşlerini bildirdiler.
Sonuç olarak, kripto piyasasının en kıymetli oyuncularının biri olan FTX’in iflas etmesinin, bölüme ağır bir darbe vuracağına dair genel bir kanı bulunuyor.
Yazar: Günay Caymaz
